Bảo Lâm nỗ lực giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống

Tình trạng tảo hôn tại huyện Bảo Lâm vẫn tồn tại trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Xã Yên Thổ, huyện Bảo Lâm có 13 xóm, nhiều xóm như: Lũng Liềm, Lũng Cuổi, Nà Kéo, Nà Sài… cách trung tâm xã hàng chục cây số đường đất, đời sống người dân còn gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt là một số hủ tục lạc hậu như kết hôn ở lứa tuổi vị thành niên và lấy chồng, lấy vợ có mối quan hệ họ hàng vẫn còn tồn tại.

Xóm Lũng Liềm có 180 hộ với hơn 600 nhân khẩu, gần 100% là đồng bào dân tộc Mông. Những năm trước, mỗi năm xóm đều có từ 5 - 10 hộ gia đình đồng bào Mông tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Những trường hợp trên thường rơi vào các hộ gia đình ở xa trung tâm xóm, sống cách biệt, ít được tiếp xúc với bên ngoài nên trình độ dân trí còn hạn chế. Em Chang Thị Sinh, xóm Lũng Liềm lấy chồng từ năm 13 tuổi, lúc đó Sinh mới đang học lớp 5, sau khi lấy chồng sinh phải nghỉ học giữa chừng. Đến nay Sinh và chồng đã có 1 con gái 2 tuổi, cả hai vợ chồng tuổi còn trẻ nên không có việc làm ổn định, kinh tế gặp khó khăn dẫn đến đói nghèo, thường xuyên nảy sinh mâu thuẫn trong gia đình. Sinh chia sẻ: Trước đây em lấy chồng sớm do cha mẹ sắp đặt, khi về nhà chồng cũng chỉ biết làm nương, chăn nuôi bò cuộc sống khó khăn, bữa đói, bữa no. Lúc có con rồi đi làm giấy khai sinh cho con, được cán bộ tuyên truyền về “tác hại và những hệ lụy của việc tảo hôn” em rất lo lắng cho sức khỏe của mình và con.

Anh Vừ Văn Xì, Trưởng xóm Lũng Liềm cho biết: Tình trạng tảo hôn trong xóm chủ yếu là do ảnh hưởng của phong tục, tập quán và quan niệm lạc hậu trong hôn nhân. Gần đây có thêm sự tác động của mạng xã hội có nội dung xấu đã ảnh hưởng trực tiếp đến lứa tuổi vị thành niên, dẫn đến một số trường hợp mang thai ngoài ý muốn, phải nghỉ học lấy chồng. Để ngăn chặn tình trạng này, xóm phối hợp cùng các tổ chức đoàn thể như: Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ thường xuyên gần gũi, nắm tình hình các cháu trong độ tuổi kết hôn, thành lập các nhóm tuyên truyền, lồng ghép nội dung “tác hại và những hệ lụy của việc tảo hôn” vào các cuộc họp của xóm. Ngoài ra, vân động người dân cam kết không cho con mình kết hôn khi chưa đủ tuổi và đưa vào quy ước của xóm. Qua đó, nhận thức của người dân được nâng lên nhiều so với trước đây, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết trong xóm đã giảm đáng kể.

Cán bộ xóm, các tổ chức đoàn thể tuyên truyền, vận động người dân thực hiện Luật Hôn nhân và Gia đình.

Xã Yên Thổ từ trước tới nay luôn là điểm nóng của tình trạng TH&HNCHT, gây ảnh hưởng đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, tác động tiêu cực đến phong trào học tập của các em lứa tuổi thiếu niên. Ông Dương Văn Phong, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Do địa hình chia cắt, nhiều xóm gần như tách biệt với bên ngoài nên vẫn còn tình trạng một số gia đình cho phép hoặc ép con cái mình đi lấy chồng, lấy vợ sớm hoặc kết hôn có mối quan hệ họ hàng. Trước tình hình đó, xã đã chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể và ban quản lý các bản bám, nắm địa bàn để phát hiện và ngăn chặn, cũng như đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, thuyết phục bà con nhân dân, nhất là lứa tuổi vị thành niên chấp hành các quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình. Đặc biệt, phối hợp với nhà trường, giáo dục các em học sinh về tác hại của việc TH&HNCHT. Đến nay, tình hình đã có chuyển biến tích cực, trong 2 năm gần đây cả xã chỉ có 2 trường hợp vi phạm.

Huyện Bảo Lâm có 12 xã, 1 thị trấn với 9 dân tộc cùng sinh sống, dân số hơn 66.000 người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm trên 98%, người dân đa phần sinh sống bằng nghề phát nương làm rẫy, chăn nuôi gia súc, gia cầm. Chỉ tính riêng trong năm 2023, toàn huyện có 29 cặp tảo hôn và 2 cặp kết hôn cận huyết thống, tập trung tại các xóm, xã có người Mông, Dao sinh sống. Ông Hoàng Văn Thọ, Phó Trưởng Phòng dân tộc huyện cho biết: Để giảm thiểu tình trạng TH&HNCHT, huyện huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trên địa bàn, đẩy mạnh công tác tuyên truyền. Trong năm 2023, tổ chức nhiều hội nghị tuyên truyền giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở các xóm trên địa bàn 7 xã với tổng số 793 đại biểu tham dự. Tổ chức Hội thi tuyên truyền giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở các xã và nhiều trường học trên địa bàn. Xây dựng nhiều băng rôn, khẩu hiệu, tranh áp phích tuyên truyền với nội dung dễ nhớ, dễ hiểu, dễ làm treo tại các xã nơi tập trung đông dân cư sinh sống. Đặc biệt, tập trung xây dựng mô hình câu lạc bộ tuyên truyền pháp luật để tuyên truyền, vận động, thuyết phục người dân xóa bỏ hủ tục lạc hậu về hôn nhân và gia đình, nghiêm túc thực hiện chính sách, pháp luật, góp phần nâng cao nhận thức cho cán bộ và nhân dân, từ đó hạn chế tình trạng TH&HNCHT trên địa bàn. 5 tháng đầu năm 2024, toàn huyện chỉ ghi nhận 3 trường hợp TH&HNCHT.

Có thể thấy, sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, sự nỗ lực, quyết tâm cao và phối hợp chặt chẽ của các cấp, ngành, địa phương, đặc biệt là các lực lượng tuyến đầu như: cán bộ xóm, xã, người uy tín thôn bản… tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống đã và đang dần được đẩy lùi. Tuy nhiên, để loại bỏ hoàn toàn tình trạng TH&HNCHT cần phải có những chính sách ưu tiên, khuyến khích và những biện pháp mang tính răn đe, giáo dục, xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm. Hơn hết, mỗi người dân cần nâng cao nhận thức, trách nhiệm xã hội trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về hôn nhân gia đình, góp phần cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống, xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc.

Thế Hiển