Bắc Ninh sẽ xây dựng thành công những vùng quê kiểu mẫu, văn minh, giàu đẹp, bền vững
Từ chỗ nông thôn còn nhiều khó khăn, đến nay, diện mạo các vùng quê của Bắc Ninh đã có bước chuyển mình mạnh mẽ, kết cấu hạ tầng ngày càng đồng bộ, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng cao.
Ông Bùi Quang Phát, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Ninh chia sẻ như vậy với Báo Thế giới và Việt Nam về hành trình xây dựng nông thôn mới ở Bắc Ninh, với minh chứng rõ nét cho tinh thần “dân làm-dân hưởng”.
Xin Ông chia sẻ tổng quan về kết quả thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới của tỉnh Bắc Ninh trong thời gian qua?
Trước thời điểm sáp nhập (1/7/2025), tỉnh Bắc Ninh (cũ) có 66 xã và tỉnh Bắc Giang (cũ) sau sắp xếp còn 143 xã. Như vậy, toàn tỉnh Bắc Ninh trước sáp nhập có tổng cộng 209 xã tham gia Chương trình xây dựng nông thôn mới.
Đến hết tháng 6/2025, kết quả chung toàn tỉnh Bắc Ninh mới đạt được kết quả rất tích cực: Đã có 185/209 xã (trong đó có 8 xã đặc biệt khó khăn) được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới (tỷ lệ 88,5%), trong đó, nhiều xã đã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu. Bên cạnh đó, 12/16 huyện, thị xã, thành phố đã được công nhận đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới đạt 75%.
Xây dựng nông thôn mới là sự nghiệp của toàn dân. Với sự đoàn kết, sáng tạo và quyết tâm, Bắc Ninh sẽ xây dựng thành công những vùng quê kiểu mẫu-văn minh, giàu đẹp, bền vững và hội nhập quốc tế”.
Ngoài ra, trên địa bàn đã có 516 thôn đạt chuẩn nông thôn mới và 452 thôn kiểu mẫu, góp phần quan trọng làm thay đổi diện mạo nông thôn.
Tỉnh Bắc Ninh (mới) đã tập trung triển khai đồng bộ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới với quyết tâm chính trị cao và sự tham gia tích cực của nhân dân thời gian qua đã đạt được một số kết quả quan trọng.
Cụ thể như: Hạ tầng kinh tế - xã hội tiếp tục được đầu tư cải tạo, nâng cấp và làm mới tương đối đồng bộ; nhiều mô hình phát triển sản xuất có hiệu quả được nhân rộng; giáo dục và đào tạo phát triển ổn định vững chắc; hoạt động văn hóa thể dục, thể thao ngày càng phát triển cả về số lượng cũng như chất lượng; môi trường nông thôn được cải thiện theo hướng sáng - xanh - sạch - đẹp; hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; an toàn, an ninh, trật tự an toàn xã hội ở nông thôn luôn được ổn định.
Tỉnh Bắc Ninh đã đạt được nhiều chỉ tiêu quan trọng trong xây dựng nông thôn mới. (Nguồn: Báo Đầu tư)
Kết quả trên phản ánh rõ nét sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Trung ương, sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị của tỉnh và đặc biệt là vai trò trung tâm của người dân tích cực tham gia xây dựng nông mới. Từ chỗ nông thôn còn nhiều khó khăn, đến nay, diện mạo các vùng quê của Bắc Ninh đã có bước chuyển mình mạnh mẽ, kết cấu hạ tầng ngày càng đồng bộ, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng cao.
Đến nay, Bắc Ninh đã đạt được những chỉ tiêu cụ thể nào trong xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao và nông thôn mới kiểu mẫu?
Tính đến thời điểm trước khi sáp nhập, tỉnh Bắc Ninh đã đạt được nhiều chỉ tiêu quan trọng trong xây dựng nông thôn mới: 185/209 xã đạt chuẩn nông thôn mới đạt tỷ lệ 88,5% (trong đó số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao: Có 77/185 xã đạt nông thôn mới nâng cao, tỷ lệ 41,62. Số xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu: có 15/185 xã, đạt tỷ lệ 8,11%). Đây là những xã tiêu biểu với hạ tầng hiện đại, cảnh quan môi trường sáng - xanh - sạch - đẹp, đời sống kinh tế - xã hội phát triển.
Bên cạnh đó, 12/16 huyện, thị xã, thành phố đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (chiếm 75%), thể hiện bước tiến đồng đều giữa các cấp đơn vị hành chính. Toàn tỉnh có 516 thôn đạt chuẩn nông thôn mới và 452 thôn kiểu mẫu, nhiều thôn trở thành điểm sáng về tự quản cộng đồng và phát triển kinh tế - xã hội.
Song song với đó, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã được tỉnh quan tâm chỉ đạo và có chính sách hỗ trợ kịp thời. Đến nay, toàn tỉnh có 773 sản phẩm được công nhận từ 3 sao trở lên, trong đó 108 sản phẩm 4 sao, 1 sản phẩm 5 sao, nhiều sản phẩm đặc trưng của địa phương đã khẳng định thương hiệu trên thị trường. Tỷ lệ hộ dân sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 100%, trong đó 83,11% hộ sử dụng nước sạch theo quy chuẩn Việt Nam. Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng lên mức khá, tỷ lệ hộ nghèo giảm sâu, thấp hơn bình quân cả nước.
Tỷ trọng xã đạt nâng cao, kiểu mẫu tăng, thể hiện chuyển dịch từ đầu tư hạ tầng cơ bản sang chuẩn hóa dịch vụ công, cảnh quan - môi trường, văn hóa, số hóa và sinh kế bền vững. Khoảng cách vùng miền được thu hẹp: các xã miền núi trước đây là “điểm nghẽn” nay cơ bản bảo đảm tiêu chí nền và đang tập trung hoàn thành các tiêu chí về thu nhập, môi trường, an ninh trật tự.
Sự lồng ghép giữa nông thôn mới với OCOP, tổ chức sản xuất, hợp tác xã và chuyển đổi số tạo động lực duy trì bền vững sau công nhận và tiến lên nâng cao - kiểu mẫu. Những kết quả trên khẳng định, nông thôn Bắc Ninh không chỉ phát triển về số lượng xã đạt chuẩn mà còn nâng cao chất lượng các tiêu chí, hướng tới mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu và phát triển bền vững.
Sản xuất rau màu theo hướng hàng hóa tập trung quy mô lớn đã góp phần nâng cao thu nhập cho người dân xã Đại Lai, tỉnh Bắc Ninh. (Ảnh: Bảo Khánh)
Trên hành trình xây dựng nông thôn mới, tỉnh có gặp những khó khăn gì, thưa ông? Địa phương làm cách nào để tháo gỡ khó khăn đó?
Trong những năm qua, tỉnh Bắc Ninh đã đạt được nhiều kết quả tích cực về thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, song tỉnh vẫn còn một số khó khăn như:
Thứ nhất, về nguồn vốn. Nhu cầu vốn đầu tư để nâng cao chất lượng tiêu chí và xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu rất lớn, trong khi vốn ngân sách Trung ương và địa phương phân bổ còn hạn chế. Giai đoạn 2021-2025, tổng vốn ngân sách Trung ương bố trí tỉnh được 1.224 tỷ đồng, trong đó có vốn đầu tư phát triển và vốn sự nghiệp; vốn ngân sách địa phương gần 947 tỷ đồng, cùng với vốn huy động hợp pháp khác hơn 211 tỷ đồng.
Thứ hai, về môi trường. Áp lực xử lý rác thải sinh hoạt khoảng 1.100 tấn/ngày, đặc biệt ở các làng nghề.
Thứ ba, về nhân lực và tổ chức. Sau khi sáp nhập, bộ máy quản lý theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp còn nhiều lúng túng, năng lực cán bộ cơ sở chưa đồng đều, phải kiêm nhiệm nhiều việc.
Để tháo gỡ, tỉnh đã tập trung huy động đa dạng nguồn lực, đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp và cộng đồng dân cư. Về môi trường, nhiều nhà máy xử lý rác thải hiện đại đã được đưa vào vận hành (như Nhà máy điện rác Lương Tài, Nhà máy xử lý rác Ngũ Thái, Phù Lãng…). Đồng thời, tỉnh chú trọng tuyên truyền, vận động người dân thay đổi nhận thức, tăng cường cán bộ cấp tỉnh có chuyên môn tốt về cơ sở, tích cực tham gia vào quá trình xây dựng nông thôn mới.
Những người thợ làng gốm Phù Lãng tỉ mỉ trong từng công đoạn tạo ra sản phẩm... (Ảnh: HH)
Vai trò của người dân trong xây dựng nông thôn mới được thể hiện như thế nào? Hiện có những mô hình “dân làm-dân hưởng” nào tiêu biểu ở Bắc Ninh, thưa ông?
Người dân là chủ thể, là trung tâm của chương trình. Trong giai đoạn 2021-2025, người dân toàn tỉnh đã hiến trên 660.000 m² đất, phá dỡ hơn 52.000 m² tường rào, đóng góp hơn 150.000 ngày công lao động để làm đường giao thông, kênh mương, nhà văn hóa, điển hình như huyện Yên Thế, Sơn Động, Lục Nam, Tân Yên, Lục Ngạn, Gia Bình, Yên Phong, Tiên Du, Lương Tài. Đây là minh chứng rõ nét cho tinh thần “dân làm-dân hưởng”.
Một số nhóm mô hình tiêu biểu tại Bắc Ninh phải kể đến: Nhóm mô hình môi trường và năng lượng tái tạo giúp giải quyết bài toán rác thải, tận dụng nguồn năng lượng mới, hướng đến phát triển bền vững như Nhà máy điện rác Lương Tài, Nhà máy xử lý rác Ngũ Thái, Phù Lãng… Nhóm mô hình chuyển đổi số bước đầu hình thành thói quen giao dịch điện tử, tạo nền tảng xây dựng nông thôn thông minh tại xã Phúc Hòa. Nhóm mô hình OCOP gắn với làng nghề gắn với mô hình du lịch cộng đồng khai thác thế mạnh văn hóa, làng nghề, vừa tạo thu nhập vừa phát triển bền vững như gốm Phù Lãng, tranh Đông Hồ, quan họ Viêm Xá, du lịch sinh thái Sâm Nam núi Dành, Chè Bản ven…
Những mô hình này không chỉ tạo cảnh quan văn minh mà còn mang lại sinh kế và nâng cao đời sống cho người dân nông thôn.
Thời gian tới, ông có khuyến nghị gì đối với các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân để tiếp tục nâng cao chất lượng các tiêu chí nông thôn mới? Thông điệp của ông gửi đến người dân Bắc Ninh trong quá trình chung tay xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, phát triển bền vững?
Trong giai đoạn 2026-2030, Bắc Ninh đặt mục tiêu phấn đấu có tối thiểu 70% xã (47/66 xã) đạt chuẩn nông thôn mới theo bộ tiêu chí quốc gia mới. Để đạt được mục tiêu này chúng tôi có một số khuyến nghị đối với các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân như sau:
Với các cấp chính quyền, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế phân cấp, phân quyền, huy động đa dạng nguồn lực, đồng thời chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cơ sở.
Với doanh nghiệp, cần tăng cường đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, nhất là công nghiệp chế biến, sản phẩm OCOP, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và du lịch nông thôn.
Với người dân, cần tiếp tục phát huy vai trò chủ thể, giữ gìn bản sắc văn hóa, bảo vệ môi trường, đồng thời chủ động ứng dụng công nghệ mới trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm.
Thông điệp chúng tôi gửi tới nhân dân Bắc Ninh là: “Xây dựng nông thôn mới là sự nghiệp của toàn dân. Với sự đoàn kết, sáng tạo và quyết tâm, Bắc Ninh sẽ xây dựng thành công những vùng quê kiểu mẫu-văn minh, giàu đẹp, bền vững và hội nhập quốc tế”.
