4 tác động tiêu cực của trí tuệ nhân tạo đến trẻ em

Một trong những rủi ro nguy hiểm mà trẻ em có thể phải đối mặt là bị lôi kéo, dụ dỗ tham gia các thử thách nguy hiểm.

Theo Cục An toàn thông tin, đã có những trường hợp đáng báo động khi nữ sinh ở tuổi vị thành niên tham khảo ChatGPT về thông tin sức khỏe và kế hoạch ăn kiêng.

Trí tuệ nhân tạo, với khối lượng thông tin khổng lồ có thể cung cấp nhanh chóng những thông tin với kế hoạch chi tiết và lời khuyên cụ thể. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại, những thông tin này không tham chiếu bất kỳ dữ liệu thực tế và chỉ là các tập hợp thông tin ngẫu nhiên trên mạng.

Chuyên gia khuyến cáo, tiếp xúc với Chatbot (ứng dụng trò chuyện) từ khi còn quá nhỏ, trẻ sẽ lầm tưởng trí tuệ nhân tạo là người bạn thật sự và hành động theo lời khuyên của AI. Trong khi đó, những lời khuyên này có thể bao gồm nội dung thiên vị, không chính xác, có hại hoặc gây hiểu nhầm.

Một trong những rủi ro khác có thể xảy ra là khả năng phát tán rò rỉ, thông tin riêng tư của trẻ. Trẻ em có thể bất cẩn khi chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng, dễ trở thành nạn nhân của các vụ xâm nhập dữ liệu trái phép khi sử dụng những ứng dụng chỉnh sửa ảnh, ứng dụng trò chuyện.

Một tác động đáng lo ngại khác là AI có thể ảnh hưởng đến tâm-sinh lý và hành vi của trẻ.

Chuyên gia cho rằng, với sự trợ giúp của các công cụ AI, người dùng có thể tìm thấy thông tin về bất kỳ chủ đề nào chỉ bằng một câu hỏi. Chatbot AI đã giúp việc điều hướng thông tin dễ dàng hơn mà không cần mở hàng chục trang web khác nhau và đọc vô số bài viết để tổng hợp thông tin.

Việc tương tác quá nhiều với máy móc công nghệ có thể dẫn đến tình trạng trầm cảm, lo lắng bất an hoặc mất kỹ năng xã hội do ngày càng ít tương tác với người khác. Quá phụ thuộc vào AI làm giảm khả năng học tập, nghiên cứu và làm việc chủ động của trẻ.

Nhiều rủi ro khi trẻ tiếp xúc với các ứng dụng trí tuệ nhân tạo.

Một rủi ro khác được đề cập đến là khả năng tiếp cận thông tin không phù hợp. Cụ thể, những thông tin từ các ứng dụng tích hợp trí tuệ nhân tạo AI như ChatGPT cung cấp cho người dùng là những thông tin tổng hợp từ nhiều nguồn trên Internet bao gồm có cả thông tin chính xác và thông tin không chính xác, các thông tin này thậm chí không được chọn lọc, đánh giá, sàng lọc theo độ tuổi của người sử dụng đề để xuất câu trả lời phù hợp.

Do đó, tìm kiếm có thể hiển thị những thông tin sai lệch hoặc hiện thị cả những nội dung người lớn hoặc bạo lực mà các bậc cha mẹ không muốn con mình xem hoặc tìm hiểu.

Thực hiện nguyên tắc 4T để bảo vệ trẻ

Cục An toàn thông tin cho rằng, để giảm thiểu các rủi ro của AI tác động đến trẻ, không phải cấm trẻ sử dụng là giải pháp tốt mà quan trọng nhất là giáo dục để trẻ nâng cao nhận thức để nhận biết được các rủi ro để tự bảo vệ mình trên môi trường mạng, trong đó tuân thủ nguyên tắc 4T (Tuân thủ - Thông minh – Thận trọng và Tử tế) có thể giúp giảm thiểu đáng kể rủi ro.

Cha mẹ, nhà trường cần hướng dẫn trẻ em tuân thủ quy tắc, biện pháp an toàn khi sử dụng Internet. Ví dụ, chỉ sử dụng mạng xã hội khi đủ 13 tuổi trở lên, sử dụng internet trong khoảng thời gian cho phép, truy cập những nội dung được phép.

Trẻ em cũng cần được trang bị kiến thức, kỹ năng để tham gia môi trường mạng thông minh như kỹ năng cung cấp thông tin cá nhân trên môi trường mạng, kỹ năng sử dụng, quản lý mật khẩu để đảm bảo an toàn.

Trẻ em nên cẩn trọng với những người bạn trên mạng bởi có thể có người giả danh để tiếp cận bạn, cẩn trọng khi truy cập vào các đường link lạ, cẩn trọng khi gặp những lời mời chào hấp dẫn đến khó tin,… để giảm thiểu các rủi ro liên quan tới lừa đảo trực tuyến.

Việc cư xử văn minh, tử tế trên môi trường mạng, không gửi hoặc phản hồi những tin nhắn có nội dung xấu hoặc có tính xúc phạm người khác. Chia sẻ với cha mẹ, thầy cô khi gặp các vấn đề, khó khăn, khi bị bắt nạt, cô lập hoặc bị xâm hại trên không gian mạng cũng là cách giúp các em giảm thiểu rủi ro.

Nguyễn Hoài