20 năm Hội đồng Lý luận, phê bình văn học nghệ thuật Trung ương

PGS.TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch hội đồng - Ảnh: Mạnh Nguyễn

Sinh ra từ dao động

Vòng lại lịch sử, đầu thập niên chín mươi của thế kỷ XX, cánh tả trên thế giới rơi vào tình thế hết sức khó khăn, tư tưởng chính trị dao động, trật tự xã hội có nhiều biến động phức tạp. Bối cảnh đó tác động mạnh mẽ, nhiều chiều đến các tầng lớp nhân dân, trong đó có giới tri thức, văn nghệ sĩ. Trên lĩnh vực văn học, nghệ thuật, một số nhà nghiên cứu, lý luận, phê bình và văn nghệ sĩ có biểu hiện hoang mang, dao động; một số người phủ nhận hệ thống lý luận văn nghệ mác-xít; đòi văn nghệ thoát ly sự lãnh đạo của Đảng; cổ súy cho các khuynh hướng “hạ bệ”, “giải thiêng” danh nhân lịch sử, văn hóa, văn nghệ; chia rẽ nội bộ giới văn nghệ và khối đại đoàn kết dân tộc. Trước tình hình đó, Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa IX) đã ban hành quyết định số 81-QĐ/TW ngày 10/09/2003 về việc thành lập Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương.

Phát biểu tại buổi lễ kỷ niệm 20 năm thành lập Hội, PGS.TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch hội đồng nhấn mạnh: “Đây là quyết định kịp thời, đúng đắn thể hiện sự nhạy bén, chủ động và sáng suốt của Đảng đối với lĩnh vực văn học, nghệ thuật.

Tham dự buổi Lễ có đồng chí Nguyễn Khoa Điềm, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Trưởng Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương và là Chủ tịch kiêm nhiệm Hội đồng nhiệm kỳ đầu tiên; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Uyẻn viên Trung ương Đảng; đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành, các tỉnh, thành phố, các cơ quan, đơn vị Trung ương và địa phương.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương - Ảnh: Mạnh Nguyễn

20 năm một chặng đường

Tính đến nay, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương trải qua 20 năm xây dựng, trưởng thành với gần 5 nhiệm kỳ hoạt động. Hội đồng đã hoàn thành xuất sắc chức năng, nhiệm vụ là “Cơ quan tư vấn cho Đảng và Nhà nước về công tác lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật”, nắm bắt, nghiên cứu, đánh giá tình hình lý luận, phê bình, sáng tác, xuất bản, quảng bá văn học, nghệ thuật; tổng kết thực tiễn, tham gia xây dựng, bổ sung và hoàn thiện quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về văn học, nghệ thuật. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ; xét tặng thưởng và hỗ trợ những tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật chất lượng cao. Phát hiện, biểu dương, nhân rộng các nhân tố mới trong hoạt động văn hóa, văn nghệ, góp phần xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam; đấu tranh chống quan điểm sai trái, lệch lạc, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Mở rộng quan hệ hợp tác, liên kết, định hướng cho đội ngũ sáng tác, quảng bá và tiếp nhận giá trị văn học, nghệ thuật. Tăng cường quan hệ hợp tác quốc tế trên lĩnh vực nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật.

Phát biểu tại buổi Lễ, Bí thư Trung Ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung Ương - Nguyễn Trọng Nghĩa ghi nhận và biểu dương nỗ lực, sáng tạo và thành tích mà Hội đồng Lý luận, phê bình văn học và nghệ thuật Trung ương đã đạt được trong 20 năm qua. Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa yêu cầu Hội đồng tiếp tục phát huy, huy động tối đa kinh nghiệm, trí tuệ, tâm huyết của các đồng chí lãnh đạo và thành viên Hội đồng qua các thời kỳ, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trong cả nước. Bám sát và thấu hiểu sâu sắc hơn nữa thực tiễn văn học, nghệ thuật đang vận động, phát triển đa dạng, từ đó nâng cao khả năng phát hiện, dự báo,..đối với những vấn đề lớn đang đặt ra, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa lý luận, văn học nghệ thuật trên thế giới, từng bước xây dựng và hoàn thiện hệ thống lý luận văn nghệ ở Việt Nam.

Hàng năm, Hội đồng tổ chức thẩm định và trao Tặng thưởng các tác giả có tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất sắc và hỗ trợ xuất bản cho các bản thảo sách có chất lượng cao. Tính đến tháng 9 năm 2023, có 248 tác phẩm đã được trao Tặng thưởng; có 147 bản thảo được hỗ trợ xuất bản thành sách chuyên khảo.

Sự đổi mới

Định hướng nhiệm vụ trong thời gian tới, ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương đề nghị Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương cùng các cơ quan tư tưởng, văn hóa, văn nghệ và đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ cả nước cần quán triệt, thấm nhuần sâu sắc bài phát biểu quan trọng của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 và tại Lễ Kỷ niệm 75 năm ngày thành lập Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam; hiện thực hóa thành phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp công tác của Hội đồng trong thời gian tới. Đồng thời, chú trọng tư vấn cơ chế, chính sách phát huy vai trò của văn học, nghệ thuật trong triển khai thực hiện giá trị quốc gia, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới.

Đại diện các đại biểu tham dự và chúc mừng tại buổi Lễ kỷ niệm - Ảnh: Mạnh Nguyễn

Ông Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh: “Cần tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng Tạp chí Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật; kịp thời phát hiện, biểu dương nhân tố mới, tiêu biểu; tích cực, chủ động tham gia hiệu quả công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật.”

Nhân dịp này, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương và Ban Biên tập chính thức khai trương Tạp chí điện tử với tên miền https://lyluanphebinh.vn đánh dấu bước phát triển mới về nội dung, hình thức, công nghệ của tạp chí, nối dài kênh thông tin, mở rộng diễn đàn nghiên cứu, trao đổi học thuật về văn học, nghệ thuật trên nền tảng số và kết nối internet.

Tiết mục văn nghệ chào mừng Lễ kỷ niệm 20 năm Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật - Ảnh: Mạnh Nguyễn

Mạc Anh Vân