Vốn tư nhân ảnh hưởng như thế nào đến các sân bay ở Mỹ?

Thiết kế bên trong nhà ga hành khách Paine Field

Sân bay được “hồi sinh” nhờ vốn tư nhân

Khi được lên ý tưởng vào năm 1930, dự án sân bay Paine Field (cách TP. Seattle, bang Washington, Mỹ khoảng 25 dặm về phía Bắc) được hình dung là một sân bay thương mại lớn của khu vực đô thị Seattle. Tuy nhiên, thay vào đó nó trở thành địa điểm tham quan trưng bày dây chuyền lắp ráp máy bay phản lực thương mại của Boeing. Mãi đến tháng 3/2019 vừa qua, Paine Field cuối cùng cũng được mở cửa để cung cấp dịch vụ hàng không cho người dân nhờ vào nguồn vốn tư nhân. Một nhà ga hành khách hai cổng trị giá 40 triệu USD đã được xây dựng bởi Propeller Airports - một công ty ở Settle.

Brett Smith - Giám đốc điều hành của Propeller hy vọng rằng khách du lịch sẽ bị thu hút bởi sự tiện lợi ở Paine Field và quan trọng hơn là sẽ thoát khỏi cảnh UTGT gần sân bay quốc tế Seattle-Tacoma. “Chẳng có lý do gì phải dùng tiền thuế để xây dựng nhà ga sân bay trong khi có nguồn tiền từ các đơn vị tư nhân”, ông Brett Smith nói.

Tài chính sân bay hoạt động hơi khác so với việc đầu tư vào các dự án hạ tầng công cộng khác. Chính phủ chi trả cho việc xây dựng sân bay và một số chi phí bảo trì nhưng sau đó các sân bay sẽ phải tự túc tìm các nguồn doanh thu khác từ nhà hàng, cửa hàng, taxi, xe cho thuê và bãi đỗ xe... Khi chính phủ các quốc gia giảm chi tiêu cho cơ sở hạ tầng hàng không, các công ty tư nhân đã thấy cơ hội đầu tư vào các sân bay lớn nhỏ, từ đó hợp tác với các cơ quan chức năng địa phương để cải tạo các nhà ga hiện có, đồng thời cung cấp các loại hình dịch vụ mới cho hành khách. Quan hệ đối tác công - tư (PPP) đã tạo ra những khả năng mới cho các sân bay vốn dĩ phải vật lộn trong nhiều năm để tìm kiếm nguồn vốn cải thiện cơ sở hạ tầng nhà ga và đáp ứng sự gia tăng hành khách, hàng hóa. Một báo cáo quốc tế của Hội đồng Sân bay Quốc tế công bố năm 2017 ước tính rằng, các sân bay sẽ cần gần 100 tỷ USD cho các dự án vốn trong 5 năm tới nhưng chỉ có thể đáp ứng được khoảng một nửa số tiền đó.

Dòng tiền tư nhân vào sân bay giúp tạo thêm nhiều lựa chọn về ăn uống và mua sắm hơn cho hành khách. Nhược điểm là vì các nhà khai thác tư nhân sẽ cố gắng tối đa hóa doanh thu phi hàng không nên một số tiện nghi về cảnh quan có thể sẽ không được lưu tâm đến. Ông Henry Harteveldt - người sáng lập Tập đoàn Nghiên cứu Ngành công nghiệp du lịch ở San Francisco cho biết: “Các nhà đầu tư tư nhân không bao giờ nghĩ đến việc đầu tư cho một nhà vệ sinh hay một đài phun nước vì chúng tôi không thể thu phí hành khách sử dụng những tiện ích này”.

Dẫu vậy, người dùng tiềm năng của các nhà ga hành khách chấp nhận được việc này. Minda Zetlin - một nhà văn đang sống cách sân bay Paine Field khoảng 15 dặm và cách sân bay Seattle-Tacoma khoảng 50 dặm cho biết, việc di chuyển đến các sân bay lớn khiến bà phải tốn thêm 110 USD cho mỗi chiều sử dụng dịch vụ xe đưa đón. Song, cũng như Zetlin, nhiều hàng xóm của bà thà di chuyển 65 dặm đến sân bay ở Bellingham (Washington) còn hơn là phải chịu đựng giao thông tắc nghẽn khi vào TP. Seattle.

Bội thu từ dịch vụ phòng chờ riêng

Nhà ga hành khách Paine Field

Tại sân bay quốc tế Los Angeles, dịch vụ phòng chờ riêng đã hoạt động được gần hai năm với sự trợ giúp của vốn tư nhân, mang đến cho các hành khách những trải nghiệm nghỉ ngơi sang trọng, tránh xa khỏi sự xô bồ ở khu vực sân bay.

Được khai trương tại sân bay quốc tế Los Angeles vào năm 2017, dịch vụ phòng chờ riêng hiện được sở hữu, điều hành bởi Gavin de Becker - một công ty bảo mật tư nhân. Với khoản phí thường niên là 4.500 USD cùng với các khoản phí bổ sung cho mỗi chuyến bay, một thành viên và tối đa 3 người thân có quyền vào phòng chờ riêng, được chuyên gia y tế chăm sóc và mát-xa miễn phí, được phục vụ bữa ăn và dịch vụ đỗ xe miễn phí cùng nhiều đặc quyền khác. Thậm chí, thành viên còn có một khu vực riêng để làm thủ tục hải quan và kiểm tra an ninh. Hành khách được đưa ra máy bay trên một chiếc BMW 7 có tài xế riêng. Tháng 5 vừa qua, hành khách của United Airlines đã có thể sử dụng dịch vụ này với mức giá khác nhau.

“Chúng tôi không quan tâm đến giá vé mà bạn mua. Dịch vụ này dành cho bất kỳ hành khách nào của United Airlines khởi hành từ Los Angeles với chi phí 375 USD cho các chuyến bay nội địa và 500 USD cho các chuyến bay quốc tế. Hành khách có thể làm thủ tục soi chiếu hành lý ngay tại nhà chờ riêng 45 phút trước các chuyến bay nội địa và 01 giờ trước các chuyến bay quốc tế, thay vì phải đến sân bay trước vài tiếng”, ông Anthony Toth - Giám đốc Điều hành mảng bán hàng kỹ thuật số của United Airlines cho biết.

Phòng chờ riêng dự kiến sẽ mang lại hơn 35 triệu USD cho đơn vị quản lý sân bay Los Angeles trong vòng 10 năm cho thuê, bên cạnh những lợi ích về an ninh và giảm tắc nghẽn cho các hành khách của sân bay

Minh Phương