Việt Nam rất có tiềm năng trong đào tạo nhân lực bán dẫn chất lượng cao

Việt Nam có thế mạnh ở khâu thiết kế và đóng gói - kiểm định

Chia sẻ tại họp báo do Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tại Việt Nam tổ chức vào chiều 14/10, GS. Usagawa Tsuyoshi cho biết, theo báo cáo của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (MITI), nhu cầu nhân lực trong 10 năm tới của 8 doanh nghiệp lớn trong ngành bán dẫn của Nhật Bản là khoảng 40.000 người. Nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực bán dẫn không chỉ cao ở Việt Nam, mà còn ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) và nhiều quốc gia khác.

GS. Usagawa Tsuyoshi chia sẻ về ngành bán dẫn và đào tạo nhân lực ngành bán dẫn. Ảnh: LV

Đánh giá về tiềm năng đào tạo nhân lực ngành bán dẫn tại Việt Nam, GS. Usagawa Tsuyoshi khẳng định, Việt Nam rất có tiềm năng trong đào tạo nhân lực bán dẫn chất lượng cao. Việt Nam đã có thế mạnh ở khâu thiết kế và đóng gói - kiểm định. Các trường đại học trong nước có năng lực đào tạo nhân lực đáp ứng trình độ công nghệ hiện nay. Vấn đề nằm ở tốc độ phát triển công nghệ cực nhanh, nên các cơ sở giáo dục phải nâng cấp chương trình và tăng cường hợp tác với doanh nghiệp.

“Nhiều doanh nghiệp đang hoạt động rất năng động tại Việt Nam. Xuất khẩu công nghệ cao tăng đều qua từng năm, vì vậy nhu cầu nhân lực sẽ tiếp tục tăng để củng cố ngành công nghiệp và xã hội” - GS. Usagawa Tsuyoshi nói.

Ông cho biết, Trường Đại học Việt Nhật (VJU) vừa mở chương trình công nghệ chip bán dẫn với quy mô tuyển sinh 100 sinh viên/năm. Đây là chương trình đào tạo kỹ sư, khóa đầu tiên sẽ tốt nghiệp vào năm 2030. Ngoài ra, VJU còn có 3 chương trình khác liên quan đến bán dẫn, với tổng số khoảng 300 sinh viên. Tính chung, đến năm 2030, năng lực cung ứng nhân lực cao nhất mà trường cung cấp cho thị trường chỉ khoảng 400 kỹ sư.

Theo GS. Usagawa Tsuyoshi, mục tiêu đào tạo 50.000 nhân lực bán dẫn trình độ đại học trở lên mà Chính phủ Việt Nam đặt ra theo Chương trình “Phát triển nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn 2050” là hoàn toàn khả thi và phù hợp với xu thế phát triển của các doanh nghiệp trong ngành này tại Việt Nam và khu vực.

Mô hình hợp tác “đại học - doanh nghiệp - viện nghiên cứu” là chìa khóa

Việt Nam hiện có hơn 40 doanh nghiệp hoạt động trong chuỗi giá trị bán dẫn. Các doanh nghiệp này phần lớn tham gia ở khâu thiết kế, nghiên cứu và phát triển (fabless), đóng gói, thử nghiệm (OSAT), trong khi các khâu đầu chuỗi như gia công chế tạo wafer (fab) còn vắng bóng, chưa có doanh nghiệp Việt Nam hay doanh nghiệp nước ngoài nào trong lĩnh vực này có nhà máy hoạt động tại Việt Nam. Việc mở rộng sang các công đoạn phức tạp hơn như đóng gói tiên tiến và chế tạo wafer được xem là cần thiết để Việt Nam xây dựng năng lực sản xuất hoàn chỉnh, đồng thời nâng cao yêu cầu về nhân lực chuyên sâu.

Một số tập đoàn trong nước như Viettel và FPT đã bắt đầu mở rộng hoạt động vào lĩnh vực bán dẫn, thiết kế chip viễn thông, chip công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo. Trong đó, Viettel đang xúc tiến kế hoạch xây dựng nhà máy đúc chip đầu tiên tại Việt Nam. Điều này được cho là sẽ giúp hoàn thiện chuỗi cung ứng bán dẫn quốc gia.

Theo GS. Usagawa Tsuyoshi, giống như các ngành công nghệ cao khác, sản xuất chip tiên tiến là lĩnh vực rủi ro cao - lợi nhuận cao, trong đó sức mạnh công nghệ là yếu tố then chốt. Ngành bán dẫn bao trùm chuỗi cung ứng rộng, từ công nghệ thông tin, khoa học vật liệu, hóa học, vật lý lượng tử, viễn thông, cơ điện tử đến sản xuất chính xác.

Sản xuất chip và đóng gói tiên tiến không phải ngành thâm dụng lao động, nên chi phí lao động thấp không còn là lợi thế cạnh tranh. Vì vậy, nhân lực chất lượng cao là yếu tố cốt lõi - lý do Chính phủ Việt Nam đặc biệt quan tâm tới phát triển nguồn nhân lực.

Trả lời câu hỏi làm sao có thể xây dựng hệ sinh thái đủ hấp dẫn, bao gồm lương, môi trường làm việc, cơ hội thăng tiến để giữ chân nhân tài trong lĩnh vực bán dẫn, GS. Usagawa Tsuyoshi cho rằng, điều kiện làm việc cần đủ hấp dẫn so với các lĩnh vực khác. Tuy nhiên, yếu tố quan trọng hơn là “động lực” để người lao động duy trì đóng góp lâu dài. Giữ được động lực nghĩa là họ cảm nhận được nỗ lực của mình đang đóng góp cho xã hội - cảm giác được cống hiến là rất cần thiết.

Còn theo PGS.TS. Bùi Nguyên Quốc Trình - Giám đốc chương trình đào tạo công nghệ kỹ thuật chip bán dẫn của VJU, thách thức lớn nhất hiện nay không nằm ở việc đào tạo đủ người, mà là đào tạo đúng năng lực mà doanh nghiệp cần. Theo ông, Việt Nam đang trong quá trình trao quyền tự chủ nhiều hơn cho các trường đại học, qua đó tạo điều kiện tăng cường hợp tác với khu vực tư nhân và mở rộng liên kết quốc tế trong đào tạo.

Ông nhấn mạnh, mô hình hợp tác “đại học - doanh nghiệp - viện nghiên cứu” là chìa khóa giúp Việt Nam phát triển nguồn nhân lực bán dẫn một cách bền vững. Việc liên kết đào tạo thông qua dự án và thực hành tại doanh nghiệp là giải pháp hiệu quả để sinh viên có thể làm việc ngay sau khi ra trường.

“Ngành sản xuất chip ở Việt Nam chưa hình thành đầy đủ. Để hoàn thiện hệ sinh thái bán dẫn, Việt Nam cần kiến thức và kinh nghiệm ở giai đoạn chế tạo chip nhằm tiến tới đóng gói tiên tiến. Thông qua hợp tác với các trường đại học và doanh nghiệp Nhật Bản, VJU có thể cung cấp môi trường học tập như vậy và chia sẻ với các trường đại học khác trong nước đóng vai trò “cửa sổ kết nối với Nhật Bản” - GS. Usagawa Tsuyoshi khẳng định.

Thảo Miên