Việt Nam chủ trì Hội nghị kiểm điểm Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân

Việt Nam tham vấn về Hội nghị kiểm điểm Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân lần thứ 11.

Việc Đại sứ Đỗ Hùng Việt, Trưởng phái đoàn Thường trực Việt Nam tại LHQ, chủ trì các tham vấn tại Vienna với tư cách Chủ tịch được chỉ định của Hội nghị kiểm điểm Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) lần thứ 11 đánh dấu một bước tiến quan trọng của ngoại giao đa phương Việt Nam.

Sự kiện này vừa khẳng định vị thế quốc tế, vừa thể hiện trách nhiệm của Việt Nam trong việc góp phần duy trì hòa bình và an ninh hạt nhân toàn cầu.

Vị thế mới của Việt Nam trên cương vị Chủ tịch NPT

Việc Việt Nam được tín nhiệm đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Hội nghị kiểm điểm NPT lần thứ 11 là một bước ngoặt quan trọng, khẳng định vị thế ngày càng được nâng cao của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế. Hiệp ước NPT, với ba trụ cột cốt lõi là giải trừ vũ khí hạt nhân, không phổ biến vũ khí hạt nhân và sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, là một trong những công cụ then chốt duy trì trật tự an ninh toàn cầu kể từ khi có hiệu lực năm 1970.

Tại các cuộc tham vấn diễn ra ngày 24 và 25.11 tại Vienna, Áo, sự hiện diện của Đại sứ Đỗ Hùng Việt đã nhận được sự hoan nghênh rộng rãi từ các quốc gia thành viên và tổ chức quốc tế. Đại diện các nước nhất trí đánh giá cao việc Việt Nam đảm nhiệm vai trò lãnh đạo này, đặc biệt trong bối cảnh môi trường an ninh quốc tế đang ngày càng phức tạp với những căng thẳng địa chính trị gia tăng, nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân và các thách thức từ công nghệ mới.

Sự tín nhiệm này không đến một cách ngẫu nhiên. Trong nhiều năm qua, Việt Nam đã thể hiện là một thành viên tích cực và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế trong lĩnh vực phi hạt nhân hóa và giải trừ quân bị. Việt Nam không chỉ là quốc gia ký kết đầy đủ các công ước quốc tế về hạt nhân mà còn chủ động tham gia và đóng góp vào các diễn đàn, cơ chế đa phương. Việc một đại sứ Việt Nam được bầu làm Chủ tịch Hội nghị kiểm điểm NPT 2026 là minh chứng cho sự đánh giá cao của cộng đồng quốc tế đối với năng lực ngoại giao, tinh thần trách nhiệm và cách tiếp cận cân bằng, xây dựng của Việt Nam.

Trong các cuộc tham vấn, nhiều quốc gia đã kêu gọi Việt Nam, với cương vị Chủ tịch hội nghị, duy trì cách tiếp cận cân bằng, xây dựng và thực tế. Đây là yêu cầu không hề đơn giản khi hội nghị phải giải quyết những vấn đề nhạy cảm và có nhiều quan điểm khác biệt, từ khu vực Trung Đông không có vũ khí hạt nhân, cho đến các thách thức từ công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo và không gian mạng có thể tác động đến an ninh hạt nhân. Khả năng lắng nghe, hòa giải và tạo sự đồng thuận sẽ là chìa khóa để Việt Nam thành công trong vai trò này.

Đại sứ Đỗ Hùng Việt đã khẳng định rõ ràng trong các phát biểu rằng Việt Nam sẽ tiếp tục thúc đẩy đối thoại xây dựng, khuyến khích tinh thần hợp tác, thỏa hiệp và sáng tạo. Đồng thời, Việt Nam cam kết bảo đảm tiến trình tham vấn diễn ra cởi mở, công bằng, thực chất và minh bạch. Những cam kết này phản ánh triết lý ngoại giao nhất quán của Việt Nam: là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.

Không chỉ dừng lại ở vai trò Chủ tịch NPT, Việt Nam còn thể hiện sự đóng góp toàn diện trong lĩnh vực an ninh hạt nhân qua việc Đại sứ Vũ Lê Thái Hoàng chủ trì Phiên họp Kỹ thuật lần thứ 11 của Công ước Bảo vệ thực thể, vật liệu hạt nhân với sự tham dự của hơn 100 đại biểu từ 70 quốc gia. Việc này một lần nữa khẳng định hình ảnh Việt Nam là một quốc gia có đóng góp thiết thực cho các nỗ lực chung nhằm bảo đảm an ninh, an toàn hạt nhân toàn cầu.

Lộ trình chuẩn bị cho Hội nghị NPT 2026

Từ nay đến tháng 4.2026, Việt Nam đối mặt với một lộ trình công việc dày đặc và đầy thách thức để chuẩn bị cho Hội nghị kiểm điểm NPT lần thứ 11. Các hoạt động tham vấn tại Vienna chỉ là một phần trong kế hoạch tham vấn toàn diện mà Việt Nam sẽ triển khai, với mục tiêu lắng nghe quan điểm của tất cả các bên liên quan và xây dựng nền tảng đồng thuận.

Trong khuôn khổ chuyến công tác tại Vienna, Đại sứ Đỗ Hùng Việt và Đại sứ Vũ Lê Thái Hoàng đã tiến hành một loạt các cuộc gặp và trao đổi quan trọng. Họ đã làm việc với các quốc gia thành viên NPT thuộc nhiều nhóm khác nhau, từ nhóm Không liên kết, Đông Âu đến nhóm Tây Âu và các nước khác. Đặc biệt, các cuộc tham vấn song phương với những cường quốc hạt nhân như Trung Quốc, Nga và Pháp, cùng với các đối tác như Argentina, cho thấy sự chủ động và tinh thần cầu thị của Việt Nam trong việc nắm bắt quan điểm của các bên.

Một trong những nội dung trọng tâm trong tiến trình chuẩn bị là việc trao đổi sâu rộng về phương hướng và các nội dung cần lưu tâm trên cả ba trụ cột của Hiệp ước. Về giải trừ vũ khí hạt nhân, cộng đồng quốc tế đang kỳ vọng có những cam kết mạnh mẽ hơn từ các quốc gia có vũ khí hạt nhân trong việc giảm kho vũ khí và tiến tới giải trừ hoàn toàn. Về không phổ biến, các thách thức từ công nghệ mới và nguy cơ chuyển giao công nghệ hạt nhân cho các tổ chức phi nhà nước đang đặt ra những yêu cầu mới cho cơ chế kiểm soát.

Trụ cột thứ ba về sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình cũng đang nhận được sự quan tâm đặc biệt. Trong chuyến thăm các phòng thí nghiệm của IAEA, Đại sứ Đỗ Hùng Việt và Đại sứ Vũ Lê Thái Hoàng đã tận mắt chứng kiến những ứng dụng tích cực của năng lượng nguyên tử trong y tế, nông nghiệp và môi trường. IAEA đã khẳng định cam kết tiếp tục hỗ trợ mạnh mẽ cho các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam, trong việc triển khai và mở rộng các ứng dụng này phục vụ phát triển bền vững.

Các vấn đề điểm nóng như khu vực Trung Đông không có vũ khí hạt nhân được nhiều nước nhấn mạnh là cần có sự quan tâm đặc biệt từ chủ tịch. Đây là một trong những vấn đề khó khăn nhất, liên quan đến nhiều lợi ích và mối quan tâm an ninh phức tạp của các quốc gia trong khu vực. Vai trò của Việt Nam là phải tạo ra không gian đối thoại xây dựng, nơi các bên có thể cùng ngồi lại và tìm kiếm tiếng nói chung.

Bên cạnh các cuộc tham vấn chính thức với chính phủ các nước, Việt Nam cũng chủ động mở rộng đối thoại với các tổ chức phi chính phủ và viện nghiên cứu. Đại sứ Đỗ Hùng Việt đã phát biểu tại hội thảo bàn tròn với các tổ chức phi chính phủ do Viện Nghiên cứu giải trừ quân bị và chống phổ biến Vienna chủ trì, cũng như tham dự sự kiện chia sẻ kinh nghiệm do Viện nghiên cứu về giải trừ quân bị của LHQ tổ chức. Những hoạt động này cho thấy sự cởi mở và mong muốn lắng nghe từ nhiều nguồn khác nhau, không chỉ giới hạn trong khuôn khổ ngoại giao chính thức.

Các đối tác quốc tế và tổ chức phi chính phủ đã đánh giá cao tinh thần lắng nghe và chủ động của chủ tịch, đồng thời khẳng định sẵn sàng phối hợp chặt chẽ để đóng góp vào thành công của hội nghị. Sự ủng hộ này là tài sản quý giá giúp Việt Nam hoàn thành tốt trọng trách được giao.

Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục mở rộng các hoạt động tham vấn, không chỉ tại Vienna mà còn ở các trung tâm ngoại giao khác, nhằm đảm bảo Hội nghị 2026 có không khí thảo luận tích cực và đạt được kết quả thực chất, củng cố từng trụ cột của Hiệp ước NPT.

Bùi Tú