Việc chuyển giao quyền lực không thể chỉ là 'trao ghế'
Trong kinh doanh, không có gì mong manh hơn sự chuyển giao thế hệ lãnh đạo. Một doanh nghiệp có thể được xây dựng bằng mồ hôi và khát vọng suốt nhiều năm, nhưng nếu người kế thừa không sẵn sàng, chỉ cần vài năm là mọi thứ có thể rơi vào hỗn loạn.
Điều trớ trêu là không ít chủ doanh nghiệp hy vọng lớp lãnh đạo trẻ “sẽ tự trưởng thành theo thời gian”, trong khi thực tế chứng minh: lãnh đạo không tự lớn lên. Họ cần được rèn luyện, được thử thách, và quan trọng nhất được dẫn dắt đúng cách.
Việc chuyển giao quyền lực không thể chỉ là “trao ghế”. Một chiếc ghế lãnh đạo không mang lại năng lực nếu người ngồi chưa có tầm nhìn, chưa đủ bản lĩnh, và chưa hiểu vai trò lãnh đạo thật sự là gì.
Chủ doanh nghiệp thường mắc sai lầm khi cho rằng chỉ cần “ngồi đủ lâu” hoặc “thể hiện tốt ở cấp trung” thì một cá nhân sẽ trở thành người kế thừa phù hợp. Tuy nhiên, lãnh đạo cấp cao cần một tư duy hoàn toàn khác, một người hiểu cách suy nghĩ chiến lược, ra quyết định trong bất định, truyền cảm hứng, và xây dựng hệ thống thay vì xử lý sự vụ.
Phát triển lãnh đạo kế thừa là một hành trình, không phải một quyết định
Vấn đề lớn hơn là trong môi trường SME, việc huấn luyện lãnh đạo kế thừa thường bị xem nhẹ vì thiếu thời gian hoặc nguồn lực. Doanh nghiệp nhỏ thường quá bận với vận hành nên không đầu tư vào phát triển nhân sự cấp cao một cách bài bản. Nhưng nếu không chuẩn bị đội ngũ kế thừa, chính chủ doanh nghiệp sẽ trở thành điểm nghẽn phát triển. Doanh nghiệp sẽ mãi phụ thuộc vào người sáng lập, và không thể mở rộng hay tự vận hành bền vững.
Việc huấn luyện không cần phải phức tạp. Đôi khi, chỉ cần bắt đầu bằng việc cho người kế thừa tiếp cận dần với vai trò quản trị, có không gian ra quyết định, được phản hồi nghiêm túc về tư duy và hành vi lãnh đạo.
Một ví dụ rõ ràng là một doanh nghiệp nội thất tại Đà Nẵng. Người con trai được kỳ vọng sẽ thay cha lãnh đạo công ty. Cậu ấy giỏi chuyên môn, có tinh thần học hỏi, nhưng lại thiếu khả năng dẫn dắt đội ngũ. Thay vì tiếp tục “thử và sai”, một chương trình huấn luyện nội bộ kéo dài 6 tháng được áp dụng, tập trung vào 3 trụ cột: tư duy lãnh đạo, kỹ năng ra quyết định chiến lược, và nghệ thuật truyền đạt tầm nhìn.
Kết quả không đến sau một đêm, nhưng chỉ sau nửa năm, người con đã dẫn dắt được một dự án phát triển sản phẩm mới thành công, đội ngũ tin tưởng hơn, và người cha cũng bắt đầu an tâm rút lui dần khỏi điều hành trực tiếp.
Phát triển lãnh đạo kế thừa là một hành trình, không phải một quyết định. Người kế thừa cần thời gian, không gian, và sự đồng hành sát sao từ thế hệ trước. Đừng chờ đến lúc bạn quá mệt mỏi mới nghĩ đến việc chuyển giao. Hãy coi việc rèn luyện người kế tiếp như một phần chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp. Và quan trọng hơn, đừng chỉ dạy họ cách làm mà hãy giúp họ học cách suy nghĩ như một nhà lãnh đạo.
Lãnh đạo không được sinh ra. Lãnh đạo được trui rèn. Và nếu doanh nghiệp của bạn là một giấc mơ dài hạn, thì việc đầu tư cho người kế thừa không chỉ là cần thiết mà là bắt buộc. Hãy bắt đầu từ hôm nay, khi còn đủ thời gian để dạy, dẫn và trao quyền.
