Vì sao bắt buộc đăng ký điện mặt trời mái nhà?

Ngay sau khi đề xuất áp dụng chế tài xử phạt đối với trường hợp không đăng ký hoặc thông báo khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà được đưa ra, một số người dân lo ngại thủ tục hành chính rườm rà sẽ cản trở sự phát triển năng lượng tái tạo.

Các chuyên gia tham gia tọa đàm "Vì sao phải đăng ký khi lắp điện mặt trời mái nhà?" do Báo Công Thương tổ chức sáng 18/9. (Ảnh: Quốc Chuyển)

Tuy nhiên, tại tọa đàm "Vì sao phải đăng ký khi lắp điện mặt trời mái nhà?" do Báo Công Thương tổ chức ngày 18/9, ông Trần Hoài Trang - Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: Nghị định 58 đã quy định rất cụ thể về nghĩa vụ thông báo tại Điều 12 và Điều 15. Theo đó, mọi tổ chức, cá nhân có nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ dù đấu nối hay không đấu nối với lưới điện quốc gia đều phải thông báo với Sở Công Thương hoặc đơn vị điện lực địa phương.

Ông Trang cho biết thêm, chính quyền địa phương, đặc biệt là UBND cấp xã, cùng các đơn vị điện lực sẽ có trách nhiệm hướng dẫn, tuyên truyền để người dân dễ dàng thực hiện thủ tục này. “Quy định không nhằm tạo thêm gánh nặng, mà để thống kê, nắm bắt quy mô công suất, xây dựng kế hoạch vận hành hệ thống điện an toàn, hiệu quả, đồng thời phòng chống nguy cơ cháy nổ, hỗ trợ bà con trong quá trình lắp đặt, vận hành”, ông nhấn mạnh.

Tại tọa đàm, đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho rằng, một trong những khó khăn hiện nay là thiếu dữ liệu đầy đủ về công suất và sản lượng điện mặt trời mái nhà trên cả nước.

Ông Nguyễn Quốc Dũng - Trưởng ban Kinh doanh EVN chia sẻ: “Người dân chỉ cần cung cấp thông tin về hệ thống điện mặt trời mái nhà như công suất, hình thức đấu nối. Đây không phải thủ tục hành chính phức tạp, nhưng hiện số liệu còn rất hạn chế. Điều này khiến cơ quan chuyên ngành, như Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (NSMO) hay Viện Năng lượng, không đủ cơ sở để tính toán, điều hành hệ thống điện”.

EVN cũng kiến nghị cần có cơ chế buộc các đơn vị bán điện ngoài EVN, như trong các khu công nghiệp, không được gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp trong việc lắp đặt và vận hành hệ thống điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu.

Ở góc độ địa phương, ông Hoàng Đức Tiến - Phó Giám đốc Sở Công Thương Tuyên Quang cho biết: “Nếu không nắm bắt được sản lượng năng lượng tái tạo, hệ thống điện sẽ thiếu đồng bộ với nguồn điện hóa thạch. Do vậy, công tác tuyên truyền là hết sức quan trọng để người dân hiểu rõ, việc thông báo chỉ nhằm phục vụ quản lý vận hành, chứ không phải để xử phạt”.

Một số chuyên gia cảnh báo rằng, nếu áp dụng ngay chế tài xử phạt khi công tác tuyên truyền, hướng dẫn chưa đầy đủ, nguy cơ tạo ra phản ứng xã hội là rất lớn.

Ông Hà Đăng Sơn - chuyên gia năng lượng đề xuất: “Nếu người dân thấy rằng chỉ mất vài phút để thông báo, nhưng đổi lại giúp cơ quan quản lý có dữ liệu để điều hành hệ thống điện hiệu quả, chắc chắn họ sẽ hợp tác. Do đó, cần chọn cách khuyến khích, tạo điều kiện để người dân tự giác tuân thủ, thay vì vội vàng áp dụng biện pháp xử phạt”.

Về khía cạnh kỹ thuật, ông Nguyễn Bá Hoài - Phó phòng Năng lượng tái tạo, NSMO - phân tích: điện mặt trời mái nhà phát huy tác dụng lớn vào giờ cao điểm buổi trưa, nhưng phụ thuộc nhiều vào thời tiết và có thể gây biến động công suất. Khi phụ tải thấp, điện phát ngược lên lưới có nguy cơ gây quá tải cục bộ. Vì vậy, dữ liệu từ việc đăng ký, thông báo là yếu tố then chốt để ngành điện chủ động điều độ, bảo đảm cung ứng điện ổn định.

Điện mặt trời mái nhà là một trong những giải pháp quan trọng để thúc đẩy phát triển năng lượng sạch, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng và giảm phát thải. Tuy nhiên, sự phát triển ồ ạt, thiếu quản lý đồng bộ có thể gây ra rủi ro cho hệ thống điện quốc gia.

Nghị định 58, với quy định về đăng ký và thông báo, được xem là bước đi cần thiết để tạo nền tảng dữ liệu minh bạch, giúp Nhà nước quản lý, điều tiết an toàn, đồng thời bảo vệ chính quyền lợi của người dân và doanh nghiệp tham gia phát triển năng lượng tái tạo.

Huy Tùng