Ưu tiên nhà ở xã hội cho phụ nữ sinh 2 con: Để chính sách nhân văn sớm đi vào đời sống

Người dân xếp hàng mua nhà ở xã hội

Phụ nữ hoan nghênh chính sách mới nhưng lo thiếu nhà để… được ưu tiên

Luật Dân số vừa được Quốc hội thông qua ngày 10/12 bổ sung nhóm phụ nữ sinh con thứ hai vào diện được ưu tiên khi xét duyệt hồ sơ mua nhà ở xã hội. Quy định mới nêu rõ nhóm này sẽ được cộng điểm ưu tiên, qua đó tăng khả năng tiếp cận các dự án nhà ở xã hội tại địa phương. Đây được xem là nỗ lực hỗ trợ gia đình trẻ, giảm gánh nặng tài chính trong giai đoạn nuôi con nhỏ.

So với Luật Nhà ở hiện hành, việc đưa thêm đối tượng phụ nữ sinh con thứ hai là điểm thay đổi quan trọng. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế vẫn phụ thuộc quỹ nhà ở xã hội vốn đang thiếu so với nhu cầu tại nhiều đô thị.

Nguồn cung nhà ở xã hội hiện nay đang rất thiếu

Ngay sau khi quy định được thông qua, phản ứng từ phụ nữ khá đa dạng. Chị Nguyễn Thúy Hằng (29 tuổi, đang mang thai bé thứ hai tại Hà Nội) cho biết, việc được cộng điểm ưu tiên "giúp bớt lo một khoản" nhưng chị vẫn băn khoăn liệu nguồn cung có đủ hay không.

Chị Tạ Thị Hòa (Đông Ngạc, Hà Nội) cũng đang mang thai bé thứ 2 bày tỏ hào hứng với quy định mới này. Chị chia sẻ, mấy năm qua, vợ chồng chị đã nhiều lần nộp hồ sơ để mua nhà ở xã hội, tuy nhiên, hết lần này đến lần khác may mắn chưa đến với chị. Theo chị, đây là một chính sách nhân văn, có tính động viên cao đối với phụ nữ và gia đình trẻ.

"Mình sinh thêm em bé không phải vì chính sách ưu tiên này, nhưng quả thực khi luật này được thông qua, mình cũng thấy được an ủi, sẻ chia hơn", chị Hòa nói.

Trong khi đó, chị Cao Lan Hương, (27 tuổi, trú tại TP. Hồ Chí Minh), vẫn chưa có kế hoạch sinh con, nói rằng ưu tiên nhà ở xã hội là "một lý do để cân nhắc", nhưng quyết định sinh con còn phụ thuộc thu nhập, chi phí nuôi dạy và sự hỗ trợ của gia đình.

Những phản hồi này cho thấy dù quy định mới tạo tâm lý tích cực ban đầu, phần lớn phụ nữ đều cho rằng mức ưu tiên khó phát huy tác dụng nếu bài toán nguồn cung nhà ở xã hội không được giải quyết đồng thời.

"Muốn ưu tiên thì trước hết phải đủ hàng để… ưu tiên"

Mặc dù Luật Dân số đã bổ sung đối tượng ưu tiên, nhưng thách thức lớn nhất vẫn nằm ở thực tế, nguồn cung nhà ở xã hội còn quá hạn chế. Tại nhiều đô thị lớn, quỹ đất khan hiếm, dự án triển khai chậm, giá trị khoản hỗ trợ hoặc ưu tiên thường không theo kịp nhu cầu thực tế của người dân.

Một số chuyên gia chính sách cảnh báo rằng nếu không tăng mạnh nguồn cung, việc bổ sung đối tượng ưu tiên có thể tạo ra sức ép ngược, danh sách người đủ điều kiện tăng, nhưng nhà để phân bổ thì không tăng tương ứng, dẫn đến tình trạng "ưu tiên nhưng không tiếp cận được".

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn TP Hải Phòng) cho rằng, việc Luật Dân số vừa được Quốc hội thông qua với quy định ưu tiên mua, thuê mua, thuê nhà ở xã hội cho người có từ 2 con đẻ trở lên là một tín hiệu rất đáng mừng. "Điều đó thể hiện bước chuyển quan trọng: chính sách dân số không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu "duy trì mức sinh thay thế", mà bắt đầu gắn trực tiếp với những điều kiện an sinh rất cụ thể như nhà ở, nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính…", nữ đại biểu nhận định.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh, muốn ưu tiên thì trước hết phải có đủ nhà để ưu tiên

Tuy nhiên, trong bối cảnh nhà ở xã hội tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM luôn "cung không đủ cầu", nếu chúng ta không chuẩn bị tốt về nguồn lực và cơ chế thực thi, chính sách rất nhân văn này rất dễ dừng lại ở… câu chữ trong luật. Vì thế, đại biểu nhấn mạnh: "Muốn nói đến ưu tiên thì trước hết phải đủ hàng để… mà ưu tiên".

Nhìn thẳng vào thực trạng, nữ đại biểu nói, mỗi khi có dự án nhà ở xã hội mở bán, người dân phải xếp hàng từ đêm, thậm chí đội mưa rét, chen nhau nộp hồ sơ vì số lượng căn hộ quá ít so với nhu cầu. Trong bối cảnh đó, nếu chỉ bổ sung thêm một nhóm đối tượng ưu tiên mà không đồng thời tăng mạnh nguồn cung, dễ dẫn đến tình trạng "thêm người trong một chiếc chăn vốn đã chật", gây áp lực, thậm chí tạo thêm bức xúc xã hội.

Đồng quan điểm, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cho rằng, để chính sách ưu tiên nhà ở xã hội thực sự đi vào cuộc sống, cần đồng thời hoàn thiện cơ chế đất đai, tài chính và quản lý đối tượng thụ hưởng chính sách. Trước hết, các địa phương phải bố trí quỹ đất sạch, vị trí hợp lý cho nhà ở xã hội, không đẩy dự án ra các khu vực xa dân cư, đồng thời giao chính quyền địa phương quy định hạn mức tối thiểu dành quỹ đất cho nhà ở xã hội trong quy hoạch và cho phép Hà Nội, TP.HCM linh hoạt chuyển đổi công năng, khai thác quỹ đất công hay dự án chậm triển khai làm nhà ở xã hội.

Bên cạnh đó, Nhà nước phải xây dựng cơ chế tài chính đủ hấp dẫn để doanh nghiệp muốn tham gia làm nhà ở xã hội như: tính đúng – đủ chi phí bù đắp, cung cấp gói tín dụng dài hạn với lãi suất ổn định và rút gọn thủ tục phê duyệt xuống còn 6–9 tháng thay vì 2-3 năm như hiện nay.

Chỉ khi có sản phẩm thực sự lưu thông trên thị trường, chính sách ưu tiên mới có giá trị. Điều mà phụ nữ và các gia đình trẻ cần không chỉ là lời hứa ưu tiên, mà là những căn hộ thực sự tồn tại trên thị trường.

Hải Yến - Hà Khê