Ukraine tạo drone cáp quang bay xa 100km, miễn nhiễm tác chiến điện tử

Động thái này nhằm mục đích mở rộng đáng kể phạm vi hoạt động của drone (máy bay không người lái) cáp quang - một trong những vũ khí đáng sợ nhất ở cuộc chiến giữa Ukraine với Nga.

Theo Volodymyr, người đồng sáng lập công ty Fold, việc nâng cấp tầm bay là rất cần thiết khi Ukraine đang chạy đua để thích nghi với một chiến trường thay đổi từng ngày và loại bỏ bất kỳ khí tài nào không theo kịp.

"Ngày nay, cuộc chiến đã thay đổi", Volodymyr nói. Các mục tiêu có giá trị cao (xe tăng, hệ thống pháo, kho đạn, sở chỉ huy) của đối phương đã ở xa tiền tuyến hơn trước đây, khiến drone có tầm hoạt động lớn hơn trở thành điều quan trọng.

Drone cáp quang là drone FPV (góc nhìn thứ nhất) thông thường – loại quadcopter nhỏ, có sẵn trên thị trường, giá chỉ vài trăm USD nhưng có thể mang theo lượng thuốc nổ đủ lớn để phá hủy xe tăng trị giá hàng triệu USD.

FPV là người điều khiển nhìn qua camera gắn trên drone và thấy hình ảnh giống đang ngồi trên drone, thường qua kính thực tế ảo hoặc màn hình. Điều này giúp phản ứng nhanh, điều khiển chính xác ở tốc độ cao.

Thay vì sử dụng kết nối tần số vô tuyến với người điều khiển, drone cáp quang được trang bị các cuộn cáp dài, mỏng để duy trì một liên kết ổn định. Điều này làm cho chúng gần như miễn nhiễm với các chiến thuật tác chiến điện tử và đặc biệt nguy hiểm trong chiến đấu.

Với binh sĩ, cách thực tế nhất để ngăn chặn một drone không thể bị gây nhiễu là bằng súng săn. Tuy nhiên, khả năng này phụ thuộc rất nhiều vào sự may mắn.

Không có giải pháp đáng tin cậy để phòng thủ chống lại drone cáp quang, vốn có thể thực hiện các cuộc tấn công chính xác và đang là vũ khí được cả Ukraine lẫn Nga ưa chuộng. Việc sản xuất drone cáp quang đang được đẩy mạnh và các sợi cáp giờ đây trải dài trên khắp chiến trường, lấp lánh dưới ánh nắng như mạng nhện, như nhiều video chiến đấu cho thấy.

Drone cáp quang nổi lên như một trong những mối đe dọa đáng sợ nhất trên chiến trường ở Ukraine - Getty Images

Drone này dựa vào dây cáp quang để duy trì kết nối với người điều khiển, không giống những loại khác sử dụng kết nối tần số vô tuyến - Ảnh: Getty Images

Từ tầm bay 5km đến 100km

Fold là một trong nhiều công ty Ukraine đang nghiên cứu drone cáp quang cho lực lượng vũ trang của nước này. Hãng bắt đầu bằng việc chế tạo drone có tầm bay 5km, nhưng sau đó đã mở rộng lên 15 và 25km - mức khá phổ biến hiện nay.

Volodymyr cho biết thế hệ drone cáp quang đầu tiên này phù hợp hơn vào năm 2024 khi các vị trí của kẻ thù gần hơn, đôi khi có thể nhìn thấy bằng mắt thường, ở khoảng cách vài km.

Ông nói rằng tiền tuyến hiện nay trông khác so với giai đoạn đầu của cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine. Vị trí các đội quân đối địch đã di chuyển ra xa nhau hơn, tạo ra khoảng trống lớn, hoặc một "vùng xám" - nơi trở thành nghĩa địa cho xe tăng, xe bọc thép và binh lính. Các thiết bị quân sự quan trọng và đắt tiền trở nên khó tiếp cận hơn.

Volodymyr nói: "Tầm bay 10-15 km thường không đủ để tiêu diệt các mục tiêu lớn của kẻ thù".

Ông nói thêm rằng drone cáp quang bay được xa hơn 30km phù hợp hơn ở giai đoạn này của cuộc chiến và Fold đang nghiên cứu những loại đó, gồm cả tầm bay 40 và 50km.

Samuel Bendett, chuyên gia về drone và là cố vấn trong chương trình nghiên cứu về Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân (một viện nghiên cứu của Mỹ), nói với Insider rằng cả Nga và Ukraine đều đang nghiên cứu các cuộn cáp quang dài 40km. Ông lưu ý rằng "có bằng chứng ở tiền tuyến cho thấy những đòn tấn công như vậy đã diễn ra".

Thế nhưng, Fold đang nhắm đến mục tiêu xa hơn thế khi đã bắt đầu quá trình nghiên cứu và phát triển thế hệ thứ hai của drone cáp quang. Công ty có kế hoạch ra mắt drone có tầm bay từ 50 đến 100km vài tháng tới.

Thách thức với drone bay tầm xa

Samuel Bendett cho biết "khoảng cách xa hơn chắc chắn có thể đạt được", nhưng sẽ phụ thuộc vào kỹ năng của người điều khiển drone và các yếu tố khác. Ông nói thêm rằng gần như chắc chắn rằng việc mở rộng tầm bay đầy tham vọng này sẽ đi kèm với những thách thức kỹ thuật và môi trường đáng kể.

Một trong những điểm yếu lớn nhất ở drone cáp quang là dây cáp, có thể dễ dàng bị mắc hoặc rối trên chiến trường, do hành động từ kẻ thù hoặc tai nạn. Tầm bay mở rộng sẽ đòi hỏi các cuộn cáp dài hơn nhiều so với các biến thể trước đây, có khả năng khiến drone dễ bị mắc kẹt hơn.

Dây cáp quang rất mỏng và dễ bị rối trên chiến trường - Ảnh: Getty Images

Một quan chức (đề nghị giấu tên) am hiểu về những đổi mới trong cuộc chiến Ukraine cho biết, dây cáp dài hơn làm tăng nguy cơ drone sẽ gặp nhiều chướng ngại vật hơn trên đường bay và dễ bị hư hỏng.

Những cuộn dây cáp dài hơn để đáp ứng tầm bay mở rộng cũng làm tăng trọng lượng drone, buộc nhà phát triển phải giảm kích cỡ khối thuốc nổ, khiến vũ khí kém sát thương hơn và giảm hiệu quả chiến đấu.

Quan chức này cho biết các drone bay tầm xa sẽ yêu cầu khung lớn hơn để chịu được trọng lượng tăng thêm. Điều này có thể làm tăng chi phí và khiến drone kém linh hoạt hơn trên chiến trường.

Volodymyr thừa nhận những thách thức trong việc đưa loại công nghệ này vào sử dụng, song đã có những giải pháp kỹ thuật tiềm năng. Ông nói rằng tầm bay mở rộng sẽ không ảnh hưởng đến khả năng chống tác chiến điện tử của drone, vốn là ưu tiên hàng đầu với công nghệ này.

"Đây chính xác là cách chúng tôi đã làm. Đó là mục tiêu chính trong quá trình phát triển của chúng tôi", ông nhấn mạnh.

Chưa rõ liệu các công ty Ukraine khác có đang cố gắng mở rộng tầm bay của drone xa như Fold kỳ vọng hay không. Thế nhưng, việc sản xuất drone cáp quang tiếp tục là trọng tâm của ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine trong bối cảnh các hệ thống bay không người lái giá rẻ tiếp tục chứng minh sự áp đảo trên chiến trường.

Volodymyr nói: "Vũ khí bộ binh truyền thống không còn phù hợp như trước đây. Bắn bằng súng trường hay súng máy thường chẳng có tác dụng gì. Đạn đơn giản là không thể bay tới kẻ thù. Drone cáp quang đóng vai trò rất quan trọng trong việc triệt tiêu các cuộc tấn công”, điều này ám chỉ đến những đợt tấn công bằng bộ binh cơ giới và xe bọc thép của Nga nhắm vào các vị trí Ukraine.

"Drone cáp quang tiêu diệt xe bọc thép và binh lính địch ở những vị trí xa, cách Lực lượng Vũ trang Ukraine hàng chục km, nơi vũ khí bộ binh không thể với tới", ông nhấn mạnh.

Drone đánh chặn FPV của Wild Hornets nhanh như tàu cao tốc

Một công ty Ukraine khác là Wild Hornets gần đây tạo đột phá với drone đánh chặn FPV mang tên Sting.

Cụ thể hơn, hôm 11.8, Wild Hornets đã công bố một video cho thấy Sting bay qua các cánh đồng trống trong một cuộc thử nghiệm. Bộ hiển thị tốc độ trên giao diện điều khiển FPV cho thấy Sting đạt tới 315 km/giờ, xấp xỉ tốc độ tối đa của tàu cao tốc tiêu chuẩn.

Sting được Wild Hornets chế tạo để tìm và tiêu diệt drone cảm tử từ Nga, cụ thể là Shahed.

Shahed là loại drone cảm tử do Iran thiết kế, nổi bật nhất là Shahed-136 và Shahed-131, được Nga sử dụng rộng rãi trong cuộc chiến ở Ukraine. Shahed còn được gọi là đạn tuần kích vì có thể bay lượn trên một mục tiêu trước khi lao xuống tấn công. Dù tốc độ bay chậm hơn tên lửa hành trình hay tên lửa đạn đạo, nhưng các drone này rẻ hơn rất nhiều, cho phép Nga sử dụng trong các đợt oanh tạc quy mô lớn.

Shahed-136 là loại drone tiêu chuẩn được sử dụng trong các đợt tấn công của Nga, bay với tốc độ khoảng 185km/giờ.

Nga đã sản xuất được Shahed trong nước, tăng đáng kể số lượng drone cảm tử này trong mỗi đợt tấn công, kết hợp chúng với tên lửa đạn đạo để làm quá tải hệ thống phòng không của Ukraine.

Sơn Vân