Ukraine dùng chiến thuật UAV 'ký sinh' hạ gục hệ thống phòng không Nga

Cụ thể, theo Defense Express, một chiếc UAV Ukraine đã hạ cánh trực tiếp trên xe phóng của hệ thống phòng không Nga Buk-M2, “đi nhờ” khoảng 15km theo đoàn xe, rồi kích nổ phá hủy mục tiêu.

Hình ảnh xe nạp và phóng 9A316 của Nga trước khi UAV Ukraine hạ cánh - Ảnh: Lực lượng Ukraine

Cách UAV “đi nhờ” hệ thống phòng không Nga

Theo mô tả trong đoạn video, UAV của Ukraine đã hạ cánh lên xe nạp và phóng 9A316 - một trong các thành phần của tổ hợp phòng không Buk-M2. Sau khi “đậu” an toàn trên nóc xe, UAV giữ liên lạc liên tục với trạm điều khiển từ xa, có khả năng truyền tọa độ và dữ liệu hành trình về trung tâm điều khiển.

Chiếc xe này di chuyển khoảng 15km về phía vị trí khai hỏa của tổ hợp Buk, trong khi binh sĩ Nga dường như không nhận ra sự hiện diện của “khách không mời”. Chỉ khi xe dừng lại, một lính Nga mới phát hiện thiết bị lạ và gọi đồng đội đến xem. Họ chụp ảnh, quay phim, thậm chí dùng gậy chọc thử UAV - vài giây trước khi thiết bị phát nổ, gây ra một vụ nổ lớn phá hủy xe phóng.

Từ video được công bố, giới phân tích cho rằng ít nhất hai UAV đã tham gia vào chiến dịch. Một chiếc đảm nhận việc “bám” theo xe phóng Buk, trong khi chiếc còn lại thực hiện nhiệm vụ tấn công. Ngoài ra, khả năng cũng không loại trừ rằng một đợt pháo kích hoặc tên lửa tầm xa của Ukraine được điều phối cùng thời điểm, tạo ra vụ nổ lớn trên nhiều phương tiện cùng lúc.

Video UAV Ukraine thực hiện nhiệm vụ tấn công hệ thống phòng không Nga Buk-M2 - Video: Lực lượng Ukraine

Dù hình ảnh vụ nổ chính không xuất hiện trực tiếp trong video, nhưng các đoạn quay sau đó cho thấy khu vực mục tiêu bị phá hủy hoàn toàn, với nhiều xe quân sự Nga cháy đen. Vụ việc được xem là một trong những chiến công sáng tạo của UAV Ukraine kể từ đầu cuộc chiến tranh.

Chiếc UAV đặc biệt

Mẫu UAV được sử dụng trong vụ tấn công chưa được xác định chính xác, song qua hình ảnh, nó có kích thước nhỏ, trọng lượng nhẹ, đủ linh hoạt để hạ cánh chính xác lên phương tiện đang di chuyển.

Điều đáng chú ý là trên giao diện điều khiển xuất hiện biểu tượng “SYNC”, gợi ý rằng UAV có thể sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để đồng bộ chuyển động với mục tiêu, giúp tự động giữ vị trí khi bám theo xe phóng. Đây là một công nghệ cao cấp, hiếm thấy trong UAV cỡ nhỏ, cho phép hạ cánh chính xác lên phương tiện đang di chuyển, điều hầu như chưa từng được ghi nhận trong chiến trường hiện đại.

Nếu điều ấy là đúng, đây sẽ là một bước tiến quan trọng trong việc tích hợp AI vào tác chiến không người lái, mở ra cách tiếp cận hoàn toàn mới cho các nhiệm vụ thâm nhập và trinh sát chiến thuật tầm gần.

Sự khác thường trong đội hình Buk của Nga

Trong video, UAV hạ cánh lên xe 9A316, phương tiện nạp và phóng đạn thuộc hệ thống Buk-M2. Tuy nhiên, phía trước xe này lại xuất hiện một xe phóng khác có cấu trúc tương tự, được cho là 9A317M của hệ thống Buk-M3, phiên bản hiện đại hơn.

Điều này đặt ra giả thuyết rằng các biến thể Buk-M2 và Buk-M3 đang hoạt động chung trong một đơn vị hỗn hợp, điều vốn không phổ biến trong biên chế chuẩn của Nga. Thông thường, các hệ thống này hoạt động riêng rẽ vì 9A316 không thể nạp đạn cho Buk-M3 do khác biệt kỹ thuật.

Hệ thống tên lửa phòng không Buk-M2 - Ảnh: WIkipedia

Buk-M2 là hệ thống phòng không tầm trung, có khả năng bắn hạ máy bay, tên lửa hành trình và UAV trong phạm vi 45km. Xe nạp-phóng 9A316 vừa có thể nạp đạn cho xe phóng chính, vừa có thể tự khai hỏa trong một số cấu hình.

Trong khi đó, Buk-M3 là phiên bản nâng cấp, có tầm bắn tăng gấp rưỡi và được trang bị radar điều khiển hỏa lực riêng, cho phép hoạt động độc lập hơn. Việc UAV Ukraine tấn công thành công một trong những phương tiện này cho thấy khả năng phòng vệ cục bộ của các tổ hợp Buk tại tiền tuyến đang bị suy yếu đáng kể.

Hệ thống phóng tự hành 9A317M của hệ thống Buk-M3 - Ảnh: Defense Express

Sự hiện diện song song này có thể cho thấy lực lượng Nga đang phải pha trộn trang bị giữa các thế hệ để bù đắp thiệt hại hoặc thiếu hụt phương tiện. Cũng có thể họ đang thử nghiệm mô hình kết hợp để tăng tính linh hoạt trong tác chiến phòng không.

Tác động và ý nghĩa chiến lược

Đây không phải lần đầu Ukraine tấn công hệ thống phòng không Nga bằng UAV. Trước đó, lực lượng Ukraine đã thả bom chính xác lên radar và xe phóng Pantsir-S1, nhưng vụ việc lần này được đánh giá là một trong những màn trình diễn kỹ thuật táo bạo nhất từ trước đến nay.

Chiến thuật “bám mục tiêu - tấn công từ bên trong” thể hiện sự chuyển đổi tư duy tác chiến của Ukraine từ tấn công trực diện sang thâm nhập sâu vào vùng hoạt động của đối phương, tận dụng công nghệ UAV nhỏ, rẻ, nhưng điều khiển chính xác bằng AI.

Vụ tấn công cho thấy hiệu quả ngày càng cao của UAV Ukraine trong việc chế áp phòng không Nga, đồng thời chứng minh khả năng phối hợp giữa các đơn vị trinh sát và tấn công tầm xa.

Nếu các cuộc tấn công tương tự tiếp tục được thực hiện, Nga có thể phải tăng cường biện pháp bảo vệ cho xe phóng Buk, chẳng hạn như che phủ radar, giới hạn di chuyển ban ngày, hoặc tăng hệ thống phát hiện UAV tầm gần. Tuy nhiên, những biện pháp này cũng sẽ làm giảm đáng kể tính cơ động và hiệu quả phản ứng của lực lượng phòng không Nga.

Các chuyên gia nhận định chiến thuật “UAV đi nhờ” của Ukraine không chỉ mang tính biểu tượng mà còn đánh dấu bước chuyển quan trọng trong chiến tranh không người lái, khi UAV không còn chỉ là công cụ giám sát hay tấn công tự sát mà trở thành một phần của chiến thuật hợp nhất giữa trinh sát, theo dõi và phá hủy mục tiêu.

Hoàng Vũ