Tướng Qasem Soleimani - Vị Tư lệnh lừng danh hay 'cái gai' trong mắt Mỹ

Tư lệnh Qasem Soleimani trở thành nhân vật quan trọng ở Trung Đông khi lộ ra thông tin ông có liên quan trực tiếp đến đàm phán cấp cao về việc thành lập chính phủ Iraq. (Nguồn: AP)

Tư lệnh Lực lượng đặc nhiệm Quds thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), Thiếu tướng Qasem Soleimani bắt đầu trở thành tâm điểm trong những năm gần đây khi thường xuyên xuất hiện bên cạnh Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei cùng các nhà lãnh đạo Hồi giáo Shitte khác.

Thiếu tướng Soleimani còn là chỉ huy các hoạt động đối ngoại của lực lượng Quds và kể từ năm 2018, ông đã trở thành nhân vật quan trọng trong khu vực Trung Đông khi lộ ra thông tin rằng ông có liên quan trực tiếp đến các cuộc đàm phán cấp cao về việc thành lập chính phủ Iraq.

Tuy nhiên, đó dường như không phải là điều quá bất ngờ đối với một người luôn đứng ở vị trí trung tâm môi giới quyền lực trong khu vực suốt 2 thập kỷ qua.

Đường binh nghiệp gắn với nhiều cuộc chiến

Tướng Soleimani sinh ngày 11/3/1957 tại làng Qanat-e Malek, tỉnh Kerman, trong một gia đình nông dân nghèo. Thời trẻ, ông đã chuyển tới thành phố Kerman và làm công nhân xây dựng để kiếm tiền trả nợ thay cha.

Ông Soleimani năm 1980. (Nguồn: Shutterstock)

Ông Soleimani gia nhập lực lượng IRGC vào năm 1979, sau cuộc Cách mạng Hồi giáo Iran với việc lãnh tụ tối cao Ayatollah Khomeini lên nắm quyền. Có thể nói, đường binh nghiệp của Tướng Soleimani gắn liền với nhiều cuộc chiến, kể từ khi chiến tranh Iran-Iraq xảy ra vào thập niên 1980. Trong thời gian đó, ông là chỉ huy Sư đoàn 41, ở độ tuổi 20.

Nhờ vào tư duy chiến lược, uy tín và khả năng chỉ huy của mình, ông nhanh chóng được tín nhiệm trở thành người đứng đầu Lực lượng đặc nhiệm Quds vào năm 1998. Quds được biết đến là lực lượng hoạt động bên ngoài Iran nhằm mở rộng ảnh hưởng của đất nước và truyền bá cuộc cách mạng Hồi giáo.

Mặc dù xuất phát điểm chỉ là một người lính bình thường, nhưng Soleimani được coi là người có ảnh hưởng nhất trong Vệ binh Cách mạng Iran, thậm chí còn hơn cả chỉ huy Mohammad Ali Jafari.

Tướng Soleimani rất được tín nhiệm ở Syria và trên khắp Trung Đông. Sự thành công của ông ở Syria đã giúp Iran thiết lập chỗ đứng vững chắc ở Damascus. Điều đó trở thành cái gai trong mắt của Israel. Căn cứ của Iran ở Syria đã trở thành mục tiêu cho các cuộc không kích của Israel.

Vị chỉ huy trong bóng tối

Trong khoảng 2 năm qua, Tướng Soleimani nhiều lần được nhìn thấy có mặt tại Baghdad, lần gần nhất là vào tháng 12/2019 khi các đảng ở Iraq đang đàm phán để thành lập một chính phủ mới.

Được mệnh danh là “Vị chỉ huy trong bóng tối”, Soleimani rất ít khi xuất hiện trước công chúng, nhưng ông lại lập được rất nhiều công trạng trong việc xây dựng chiến lược an ninh quốc gia và đối ngoại của Iran, và nhận được tín nhiệm cao không chỉ trong nước mà còn ở trong khu vực Trung Đông.

Theo Times of Israel, Thiếu tướng Soleimani trong nhiều năm qua được xem là "kiến trúc sư" của phần lớn chính sách Iran tại Trung Đông, trong đó có nỗ lực "đặt chân" vào Syria cũng như công kích Israel.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, Soleimani dần dần trở thành một người nổi tiếng ở Iran – thậm chí, lượng theo dõi Instagram của ông lên tới hàng chục nghìn lượt, tuy nhiên tài khoản của ông đã bị khóa vào tháng 4/2019.

Tất cả bắt đầu vào năm 2013, khi bỗng dưng ông trở thành gương mặt đại diện cho cuộc can thiệp của Iran trong cuộc xung đột Syria. Hình ảnh của ông xuất hiện hàng loạt trong các tư liệu về cuộc chiến, và thậm chí được xuất hiện trong một video âm nhạc và phim hoạt hình.

Tướng Soleimani trong buổi hội kiến lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei. (Nguồn: AP)

Cựu chuyên gia phân tích của CIA Kenneth Pollack từng miêu tả Soleimani, khi ông trở thành 100 gương mặt có ảnh hướng lớn nhất năm 2017 do tạp chí Time bình chọn rằng:

“Đối với người Shiites ở Trung Đông, Soleimani là James Bond, Erwin Rommel và Lady Gaga hợp lại thành một. Còn đối với phương Tây, Soleimani chịu trách nhiệm cho việc thúc đẩy cuộc cách mạng Hồi giáo của Iran lan rộng ra khắp Trung Đông, hỗ trợ khủng bố, lật đổ các chính phủ thân phương Tây và tiến hành các cuộc chiến tranh nước ngoài của Iran”.

Khi Iran đang bị cuốn theo các cuộc biểu tình và các vấn đề kinh tế, và việc Mỹ một lần nữa gây áp lực từ phía ngoài, rất nhiều người Iran kêu gọi ông Soleimani phải tham gia vào các hoạt động đối nội, thậm chí tranh cử Tổng thống. Tuy nhiên, ông đã nhiều lần bác bỏ những tin đồn này để tập trung vào vai trò chính trị quan trọng ở quốc gia láng giềng Iraq.

Chính vì vậy, dù rất được các nhóm phiến quân chống Mỹ tôn sùng, Tướng Soleimani bị Mỹ liệt vào danh sách khủng bố và trở thành mục tiêu săn lùng của CIA và Mossad của Israel.

Tướng Soleimani bị Mỹ liệt vào danh sách khủng bố và trở thành mục tiêu săn lùng của CIA và Mossad của Israel. (Ảnh minh họa: Tim McDonagh)

Ông Soleimani nhiều lần bị đồn là đã chết, trong đó có vụ tai nạn máy bay năm 2006 khiến nhiều sĩ quan quân đội thiệt mạng ở miền tây bắc Iran và vụ đánh bom năm 2012 ở Damascus (Syria), khiến các trợ lý hàng đầu của Tổng thống Syria Bashar al-Assad thiệt mạng. Cách đây 4 năm, tin đồn lan truyền vào tháng 11/2015 rằng ông Soleimani bị tiêu diệt hoặc thương nặng khi đang dẫn đầu lực lượng trung thành với ông Assad trong trận chiến ở thành phố Aleppo.

Và ngày 3/1, Truyền hình nhà nước Iraq đưa tin, Thiếu tướng Qasem Soleimani, Tư lệnh Lực lượng đặc nhiệm Quds thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã thiệt mạng trong vụ tấn công rocket vào sân bay quốc tế Baghdad. Lãnh tụ tinh thần tối cao của Iran Ali Khamenei cho biết Iran sẽ để tang 3 ngày, đồng thời cảnh báo sẽ có hành động đáp trả đối với "thủ phạm" giết hại vị Tư lệnh lừng danh của đặc nhiệm Quds.

Lực lượng đặc nhiệm Quds được thành lập trong Chiến tranh Iran-Iraq trong vai trò một đơn vị tinh nhuệ, làm những nhiệm vụ đặc biệt. Mục tiêu của Quds là giúp người Kurd trong cuộc chiến chống lại nhà lãnh đạo Iraq Saddam Hussein và hơn nữa là vực dậy lòng trung thành trong quân đội.

Sau đó, Quds đứng sau đào tạo và hỗ trợ tài chính các lực lượng có tiếng nói như Hezbollah ở Lebanon và thực hiện các chiến dịch chống lại các đối thủ của mình trên toàn thế giới.

Quang Đào

Quang Đào