Từ thư viện đến thói quen đọc: Hơn 1,4 triệu học sinh được tiếp cận sách

Sau 5 năm triển khai Chương trình Nâng cao chất lượng thư viện nhằm phát triển thói quen đọc và văn hóa đọc giai đoạn 2021 - 2025, hàng triệu học sinh tiểu học trên cả nước đã được tiếp cận sách trong những không gian học tập mở, thân thiện và giàu cảm hứng. Chương trình góp phần quan trọng đưa thư viện trường học trở thành một cấu phần thiết yếu trong việc thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học.

Các đại biểu tham quan gian trưng bày thư viện tại hội nghị

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc hình thành thói quen đọc và phát triển kỹ năng đọc cho học sinh tiểu học có ý nghĩa nền tảng đối với tiến trình đổi mới giáo dục. Khi được tiếp cận thường xuyên với sách phù hợp lứa tuổi trong môi trường thư viện hấp dẫn, học sinh không chỉ nâng cao năng lực ngôn ngữ, tư duy mà còn từng bước hình thành khả năng tự học và học tập suốt đời. Đây chính là mục tiêu cốt lõi mà chương trình hướng tới.

Mở rộng mạng lưới thư viện, tăng cơ hội tiếp cận tri thức

Thực tế triển khai cho thấy chương trình đã được mở rộng tại hầu hết các tỉnh, thành phố trên cả nước. Sau 5 năm, chương trình đã triển khai tại 39 địa phương, xây dựng 190 thư viện mẫu và hỗ trợ nhân rộng 1.953 thư viện trong các trường tiểu học. Hàng nghìn thư viện được xây dựng, cải tạo theo mô hình hiện đại, thân thiện, lấy học sinh làm trung tâm.

Cùng với đó, hơn 2,2 triệu bản sách đã được bổ sung cho các nhà trường, giúp học sinh tiếp cận nguồn tri thức phong phú, đa dạng từ sách tranh, sách kỹ năng sống đến tài liệu hỗ trợ học tập các môn học. Việc đọc sách không còn là hoạt động đơn lẻ mà được tổ chức thành các tiết đọc thư viện, hoạt động khuyến đọc, tạo hứng thú và sự chủ động cho học sinh trong quá trình học tập.

Thay đổi thói quen học tập của học sinh

Đáng chú ý, hơn 1,4 triệu học sinh tiểu học đã được hưởng lợi trực tiếp từ chương trình. Với các em, lợi ích không chỉ dừng lại ở việc "có sách để đọc" mà còn thể hiện rõ trong sự thay đổi thói quen học tập và giao tiếp.

Nhiều học sinh mạnh dạn hơn trong trao đổi, biết chia sẻ cảm nhận sau khi đọc sách, phát triển trí tưởng tượng và tư duy phản biện. Thư viện dần trở thành không gian quen thuộc, nơi các em tìm thấy niềm vui học tập, từ đó gắn bó hơn với trường lớp.

Bà Trịnh Hoài Thu, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông, Trưởng Ban điều phối Chương trình cấp Bộ, phát biểu tại Hội nghị tổng kết Chương trình Nâng cao chất lượng thư viện nhằm phát triển thói quen đọc và văn hóa đọc giai đoạn 2021-2025.

Theo bà Trịnh Hoài Thu, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông, Trưởng Ban điều phối Chương trình cấp Bộ, giai đoạn 2021–2025 có ý nghĩa đặc biệt trong tiến trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Việc xây dựng thói quen đọc, phát triển kỹ năng đọc cho học sinh tiểu học góp phần quan trọng vào việc hình thành phẩm chất, năng lực và tư duy học tập suốt đời.

Song song với tác động tới học sinh, chương trình cũng chú trọng nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý và nhân viên thư viện. Gần 3.000 người đã được tập huấn về tổ chức, vận hành thư viện, xây dựng tiết đọc thư viện và triển khai các hoạt động khuyến đọc.

Việc bồi dưỡng này giúp các hoạt động thư viện đi vào thực chất, đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh, đặc biệt tại những địa bàn còn nhiều khó khăn. Nhiều địa phương đã chủ động xây dựng kế hoạch nhân rộng mô hình thư viện, triển khai hiệu quả các quy định về tiêu chuẩn thư viện, đưa thư viện thực sự trở thành không gian học tập sáng tạo và truyền cảm hứng đọc sách.

Công nghệ số mở rộng không gian đọc

Tại Trường Tiểu học Từ Tâm (xã Ninh Phước, tỉnh Khánh Hòa), một trong những trường tham gia Dự án Thư viện thân thiện năm 2022, việc ứng dụng công nghệ số đã mở ra không gian đọc hoàn toàn mới. Theo cô giáo Quảng Nữ Quỳnh Thơ, nhân viên thư viện nhà trường, giáo viên và học sinh được tiếp cận Thư viện Mây – nền tảng đọc sách tranh trực tuyến miễn phí dành cho học sinh tiểu học.

Hơn 1,4 triệu học sinh tiếp cận sách từ chương trình thư viện.

Sau 3 năm triển khai, 100% giáo viên và gần 60% học sinh của trường sử dụng Thư viện Mây thường xuyên. Việc "mang cả thư viện trong tay" giúp hình thành thói quen đọc cho học sinh, đồng thời lan tỏa mô hình học tập mới đến các trường trên địa bàn.

Tại Phú Thọ, sau một năm thí điểm tổ chức tiết đọc thư viện theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học, đội ngũ giáo viên đã nhận thấy rõ vai trò của tiết đọc thư viện trong việc mở rộng kiến thức, nâng cao kỹ năng khai thác sách, đặt câu hỏi và diễn đạt của học sinh. Học sinh hứng thú hơn với việc đọc, vốn từ và kỹ năng trình bày được cải thiện rõ rệt.

Ở những địa bàn khó khăn như Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Cốc Pàng (Bảo Lạc, Cao Bằng), nơi học sinh chủ yếu là người dân tộc thiểu số, thư viện trường học trở thành công cụ quan trọng trong việc tăng cường tiếng Việt. Theo cô giáo Trần Thị Hường, việc đọc sách giúp học sinh tự tin hơn trong giao tiếp, giảm rụt rè, nhút nhát và mở ra nhiều cơ hội học tập trong tương lai.

Sau 5 năm triển khai, Chương trình Nâng cao chất lượng thư viện không chỉ mang lại những con số ấn tượng về số lượng sách, thư viện hay người hưởng lợi, mà quan trọng hơn là tạo chuyển biến rõ nét trong nhận thức và thói quen đọc của học sinh tiểu học.

Thư viện trường học đang dần trở thành không gian học tập mở, thân thiện, hỗ trợ hiệu quả cho việc đổi mới phương pháp dạy và học. Đây cũng là nền tảng quan trọng để phát triển văn hóa đọc học đường, góp phần hình thành thế hệ học sinh có năng lực tự học, tư duy độc lập và tinh thần học tập suốt đời trong bối cảnh giáo dục đang đổi mới mạnh mẽ.

vtv.vn