Trung Quốc tung 'quái vật AI' dưới biển: Tàu ngầm tự hành có thể thay đổi cán cân hải quân

Những tàu ngầm không người lái này được trình diễn lần đầu trong lễ duyệt binh quy mô lớn ngày 3.9 tại Bắc Kinh. Ordnance Industry Science Technology mô tả đây là công nghệ mang tính “đột phá” có thể làm thay đổi quy tắc chiến tranh trên biển.

Tàu ngầm hạt nhân lớp Type 094 của Trung Quốc - Ảnh: China Academy

Công nghệ đột phá

Các UUV mới sở hữu khả năng xoay vòng tại chỗ (zero-radius turning), giúp cơ động linh hoạt trong không gian chật hẹp dưới biển - một đặc tính đặc biệt hữu dụng trong các chiến dịch rải mìn hoặc tấn công tập trung ở vùng nước nông.

Hệ thống còn được tối ưu hóa độ ồn dưới 90 decibel, giúp tránh bị sonar (định vị sóng âm) phát hiện, có thể phối hợp cùng tên lửa phóng từ tàu ngầm, thủy lôi thông minh hoặc mô hình mẹ - con UUV để hình thành mạng lưới tấn công đa tầng, vừa phòng thủ vừa chủ động đánh phủ đầu đối phương.

Tạp chí này cho biết các UUV và tàu không người lái mặt nước (USV) đang được quân đội Trung Quốc phát triển có thể triển khai bí mật để phong tỏa tuyến hàng hải trọng yếu, tự động nhận diện và tấn công mục tiêu theo mô hình “bầy đàn”, đồng thời phối hợp với máy bay không người lái (UAV) để tạo thế chiến đấu “ba chiều”.

Các thiết bị này được cho là có khả năng hoạt động trong thời gian dài nhờ công nghệ tiết kiệm năng lượng và có thể kết nối với trạm sạc dưới biển, dù Bắc Kinh chưa công bố chính thức kế hoạch xây dựng hạ tầng hỗ trợ loại hình này.

Vũ khí tiên tiến

Một trong những điểm nhấn là hệ thống rải thủy lôi không người lái AJX002, được mô tả là vũ khí chiến lược mới. Với chiều dài 18 - 20 mét và động cơ bơm phản lực, AJX002 có thiết kế tương đồng với ngư lôi hạt nhân Poseidon của Nga, dù chưa rõ có mang đầu đạn hạt nhân hay không.

AJX002 của Trung Quốc xuất hiện trong một cuộc duyệt binh ở Bắc Kinh vào ngày 3.9 - Ảnh: AFP

Hệ thống này có thể triển khai độc lập hoặc theo đội hình, tạo ra “bãi mìn thông minh” được kết nối qua mạng lưới liên lạc ngầm, cho phép chia sẻ dữ liệu, tự động chọn vị trí tối ưu và khóa mục tiêu khi phát hiện tàu đối phương. Theo nhận định của các chuyên gia Trung Quốc, AJX002 có thể cắt đứt tuyến vận tải hàng hải của đối thủ với chi phí thấp nhưng hiệu quả cao, đóng vai trò như “pháo đài ngầm” trong tác chiến bất đối xứng.

Ngoài AJX002, Trung Quốc cũng đang phát triển các tàu mặt nước không người lái trang bị cảm biến AI có thể tự ra quyết định chiến thuật, đánh giá mối đe dọa và phối hợp với UUV trong các nhiệm vụ trinh sát, tấn công hoặc gây nhiễu điện tử. Nhờ trí tuệ nhân tạo, các nền tảng này có thể chia sẻ dữ liệu thời gian thực, giúp toàn bộ cụm tác chiến vận hành đồng bộ mà không cần chỉ huy trực tiếp.

Lực lượng “lai ghép”

Các chuyên gia quốc phòng cho rằng sự xuất hiện của những loại vũ khí này cho thấy Trung Quốc đang nỗ lực tái định hình chiến lược kiểm soát biển, chuyển từ mô hình hải quân truyền thống sang lực lượng “lai ghép” giữa người và máy.

Mục tiêu là tạo ưu thế trong môi trường chiến tranh hiện đại, nơi tốc độ, dữ liệu và khả năng phối hợp tự động đóng vai trò then chốt. Việc kết hợp các phương tiện không người lái dưới nước, trên mặt biển và trên không giúp Trung Quốc có thể mở rộng năng lực phong tỏa, tấn công phủ đầu và bảo vệ tuyến hàng hải chiến lược trong khu vực.

Đội hình AJX002 tại lễ duyệt binh ngày 3.9 - Ảnh: Mạng xã hội Trung Quốc

Các phương tiện ngầm không người lái như AJX002 và các nền tảng tương tự có thể làm phức tạp hóa quản trị an ninh hàng hải toàn cầu, đặc biệt khi chúng có thể hoạt động mà không cần tín hiệu điều khiển từ xa, gây khó khăn cho việc truy vết và xác định trách nhiệm trong trường hợp xảy ra va chạm hoặc xung đột.

Theo kế hoạch công bố, Trung Quốc hướng tới xây dựng lực lượng hải quân “biển xanh” mạnh mẽ vào năm 2035, có thể sở hữu tới 6 tàu sân bay cùng mạng lưới tàu ngầm và khí tài không người lái hiện đại. Các chuyên gia nhận định năng lực này sẽ đóng vai trò quan trọng trong kịch bản xung đột trên biển, hỗ trợ hoạt động đổ bộ và đối phó với khả năng can thiệp của đối thủ.

Giới phân tích cho rằng các hệ thống này không chỉ củng cố năng lực tấn công của quân đội mà còn giúp Trung Quốc thử nghiệm mô hình chiến tranh tự động hóa, nơi con người đóng vai trò giám sát chiến lược còn quyết định tác chiến được giao cho AI.

Ý nghĩa chiến lược

Lễ duyệt binh ngày 3.9 không chỉ thể hiện sự phát triển nhanh chóng của công nghệ quân sự Trung Quốc mà còn khẳng định tham vọng của Bắc Kinh trong việc trở thành cường quốc hải quân hàng đầu thế giới. Từ tên lửa đạn đạo xuyên lục địa, máy bay không người lái, cho tới các hệ thống ngầm thông minh, quân đội Trung Quốc đang từng bước mở rộng năng lực răn đe chiến lược trên mọi mặt trận từ đáy biển cho tới không gian.

Tuy nhiên, giới quan sát quốc tế cảnh báo rằng việc mở rộng quy mô triển khai các khí tài, vũ khí không người lái dưới nước có thể kích thích một cuộc chạy đua công nghệ mới, tương tự cuộc đua vũ khí hạt nhân trong thế kỷ trước, khi các quốc gia tìm cách phát triển hệ thống tự động hóa phòng thủ và tấn công riêng. Tại các vùng biển tranh chấp, sự xuất hiện của các phương tiện chiến đấu “tàng hình dưới nước” có thể làm gia tăng nguy cơ va chạm ngoài ý muốn, kéo theo hệ quả khó lường đối với ổn định khu vực.

Nhìn chung, loạt khí tài, vũ khí không người lái mới của Trung Quốc cho thấy sự dịch chuyển rõ rệt trong học thuyết quân sự từ dựa vào số lượng sang dựa vào trí tuệ nhân tạo, khả năng phối hợp và tốc độ ra quyết định. Nếu những công nghệ này được triển khai thực tế, chúng có thể không chỉ thay đổi cách quân đội Trung Quốc tác chiến vùng biển, mà còn định hình lại toàn bộ cục diện cạnh tranh hải quân toàn cầu trong thập niên tới.

Hoàng Vũ