Trục lợi bảo hiểm một cách tàn nhẫn: hiệu quả răn đe chưa đạt kỳ vọng

Đối tượng Tạ Minh Châu, kẻ cầm đầu đường dây trục lợi bảo hiểm nhân thọ vừa bị bắt giữ. Ảnh: CACC

Vạch trần thủ đoạn trục lợi bảo hiểm

Mới đây, Công an tỉnh Phú Thọ đã khởi tố, bắt người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp nhiều đối tượng tự gây thương tích có tổ chức với thủ đoạn đặc biệt tinh vi nhằm trục lợi bảo hiểm nhân thọ.

Công an tỉnh Phú Thọ cho biết, kết quả điều tra bước đầu xác định đối tượng cầm đầu là Tạ Minh Châu (SN 1995, trú tại xã Cẩm Khê, huyện Cẩm Khê; nguyên cán bộ Trung tâm Y tế huyện Cẩm Khê cũ). Châu lợi dụng thời gian dài công tác trong ngành y, am hiểu cấu tạo xương – khớp và nắm rõ cơ chế chi trả bảo hiểm đối với các trường hợp gãy xương, Châu đã dựng lên một quy trình trục lợi được tổ chức chặt chẽ, vô nhân tính.

Theo tài liệu của cơ quan điều tra, Châu trực tiếp vận động nhiều người dân mua bảo hiểm nhân thọ. Sau khi hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực, đối tượng tổ chức “gây thương tích” cho chính người mua để tạo ra hồ sơ yêu cầu chi trả.

Thủ đoạn của Châu là tiêm thuốc mê cho nạn nhân, sau đó sử dụng kim tiêm, búa đinh và các dụng cụ tác động trực tiếp, đục xương nhằm tạo nên những vết nứt, vỡ xương tương tự chấn thương trong tai nạn thật. Khi thương tích đã được tạo ra, Châu tiếp tục hướng dẫn các đối tượng tự dựng hiện trường giả như bị điện giật ngã hoặc trượt chân ngã suối để hợp thức hóa bệnh án.

Cơ quan công an đánh giá đây là thủ đoạn tàn nhẫn, coi thường tính mạng và sức khỏe con người, đồng thời được tính toán kỹ lưỡng để gây tổn thương đúng vị trí có mức chi trả bảo hiểm cao, khiến doanh nghiệp bảo hiểm khó phát hiện sai phạm.

Chân dung các đối tượng trong đùong dây trục lợi bảo hiểm. Ảnh: CACC

Quá trình điều tra, Công an tỉnh Phú Thọ làm rõ, Châu đã câu kết với nhiều đối tượng tại xã Cẩm Khê gồm: Nguyễn Thị Hoài Thu, Nguyễn Anh Dũng, Hà Thành Đạt, Hoàng Văn Trường, Hoàng Văn Thắng, Hoàng Thị Hồng Điệp, Hoàng Thị Linh…

Đây là những người trực tiếp tham gia mua bảo hiểm theo hướng dẫn của Châu và chấp nhận để Châu gây thương tích nhằm chiếm đoạt tiền của các công ty bảo hiểm. Bằng thủ đoạn này, nhóm đối tượng đã trục lợi hơn 6 tỷ đồng từ nhiều doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ.

Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Phú Thọ đã ra lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp đối với Tạ Minh Châu và một số người liên quan; đồng thời tạm giữ 6 người để phục vụ điều tra mở rộng.

Chế tài pháp lý chưa đủ răn đe

Liên quan đến vụ án này, luật sư Nguyễn Hồng Thái, Giám đốc Công ty Luật TNHH Quốc tế Hồng Thái và Đồng nghiệp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, các đối tượng lại cấu kết với nhau, dựng nên những vụ tai nạn và tự gây ra thương tích để trục lợi bảo hiểm với số tiền rất lớn. Hành vi của các đối tượng không chỉ vi phạm pháp luật hình sự, đồng thời cũng vi phạm y đức, vi phạm đạo đức nghề nghiệp khi dùng chính kiến thức chuyên môn của mình để hại người, trục lợi chứ không phải là để cứu người theo bản chất của nghề cao quý này.

Theo luật sư Nguyễn Hồng Thái, hành vi cố tình gây ra thương tích để được hưởng bảo hiểm là hành vi bị nghiêm cấm trong kinh doanh bảo hiểm. Về bản chất đây là trục lợi bảo hiểm, thực hiện hành vi bị cấm theo Luật Kinh doanh bảo hiểm để thu lợi bất chính từ đối tượng được bảo hiểm. Trong vụ án này, cơ quan điều tra xác định hành vi trục lợi bảo hiểm là hành vi của nhóm người mua bảo hiểm với mục đích để trục lợi ngay từ đầu bằng cách tự gây thương tích và dựng hiện trường giả để chiếm đoạt số tiền hơn 6 tỷ đồng của nhiều công ty bảo hiểm nhân thọ.

“Các đối tượng có sự phân công nhiệm vụ rõ ràng, có sự phối hợp chặt chẽ với nhau và thực hiện trót lọt nhiều lần trước khi bị phát hiện nên có thể bị áp dụng nhiều tình tiết định khung và tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự là: phạm tội từ 2 lần trở lên; phạm tội có tổ chức; lợi dụng chức vụ quyền hạn để phạm tội; thực hiện phạm tội tinh vi, xảo quyệt...”, luật sư Nguyễn Hồng Thái cho biết.

Các đối tượng đã có sự bàn bạc phân công thống nhất với nhau từ trước khi mua bảo hiểm, dựa vào hiểu biết chuyên môn về y tế của cán bộ y tế mà đã cùng nhau mua bảo hiểm của nhiều công ty bảo hiểm nhân thọ khác nhau. Sau đó tự tạo ra thương tích để trục lợi bảo hiểm, gây thiệt hại số tiền lớn của các công ty bảo hiểm.

“Đối với các đối tượng thực hiện hành vi trục lợi bảo hiểm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Gian lận trong kinh doanh bảo hiểm” được quy định tại Điều 213, Bộ luật Hình sự 2015 với án phạt lên đến 7 năm tù kèm theo những mức phạt khác. Ngoài ra, các đối tượng còn có thể bị xử lý về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” với khung hình phạt cao nhất có thể là tù chung thân”, luật sư Nguyễn Hồng Thái viện dẫn.

Luật sư Nguyễn Hồng Thái cũng cho rằng, từ vụ án này và các trường hợp trục lợi bảo hiểm xảy ra trước đó cho thấy, cơ chế kinh doanh bảo hiểm, quy định về hưởng chế độ, hồ sơ, trình tự thủ tục và cả chế tài xử lý hành vi trục lợi bảo hiểm hiện còn khá lỏng lẻo. Điều này dẫn đến tình trạng một số người bất chấp sức khỏe, thậm chí cả tính mạng của bản thân và người thân để trục lợi.

Nói về nguyên nhân khiến các hành vi trục lợi bảo hiểm vẫn liên tiếp xảy ra, dù bị xã hội lên án mạnh mẽ, bà Phan Thị Lê Na, Quản lý kinh doanh, Công ty Bảo hiểm Dai-ichi Life Việt Nam cho rằng, lòng tham và áp lực tài chính là 2 lý do hàng đầu. Bên cạnh đó, những lỗ hổng trong quy trình thẩm định, giám sát của một số công ty bảo hiểm cũng góp phần tạo điều kiện cho các hành vi gian lận diễn ra. Các thủ đoạn trục lợi ngày càng tinh vi, có tổ chức hơn, thậm chí có sự tiếp tay của người trong ngành y tế hay chính nhân viên bảo hiểm. Nhiều vụ việc trục lợi bị phát hiện, nhưng việc xử lý chưa thực sự nghiêm minh, khiến hiệu quả răn đe chưa đạt kỳ vọng.

“Một người sở hữu một hợp đồng bảo hiểm trị giá hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng có thể dễ dàng khiến một số người nảy sinh ý đồ "lách luật" để chiếm đoạt số tiền đó, nhất là khi đạo đức bị lung lay trước những khó khăn vật chất”, bà Phan Thị Lê Na phân tích.

Bà Phan Thị Lê Na cho rằng, đã có không ít trường hợp khách hàng cố tình trục lợi, bị công ty bảo hiểm phát hiện và từ chối chi trả quyền lợi. Những khách hàng này sau đó đăng thông tin trên mạng xã hội về việc không được bảo hiểm chi trả, khiến nhiều người tiêu dùng khác cho rằng công ty bảo hiểm cố tình làm khó, phủi trách nhiệm…, dẫn đến tâm lý e ngại khi tham gia bảo hiểm.

“Những vụ việc trục lợi bảo hiểm không chỉ gây thiệt hại tài chính trực tiếp cho doanh nghiệp, mà còn làm suy giảm nghiêm trọng niềm tin của khách hàng vào toàn ngành. Chi phí điều tra gian lận tăng cao, cùng với nguy cơ rủi ro pháp lý, buộc nhiều công ty phải cân nhắc tăng phí bảo hiểm, gián tiếp gây thiệt hại cho những khách hàng chân chính”, bà Phan Thị Lê Na cho hay.

Để hạn chế tình trạng trên, luật sư Nguyễn Hồng Thái cho rằng, các công ty bảo hiểm cần tăng cường kiểm tra, thẩm định hồ sơ kỹ lưỡng; đào tạo nhân viên chuyên sâu để phát hiện dấu hiệu gian lận; ứng dụng công nghệ trong giám sát và xử lý dữ liệu. Bên cạnh đó, việc truyền thông đúng đắn về ý nghĩa nhân văn của bảo hiểm nhân thọ là điều rất cần thiết.

“Cơ quan chức năng có thể nghiên cứu mở rộng phạm vi xử lý, kể cả đối với hành vi “chuẩn bị phạm tội” trong lĩnh vực này, nhằm tăng tính răn đe và phòng ngừa tội phạm hiệu quả hơn”, luật sư Nguyễn Hồng Thái phân tích.

Thái An