Triển khai cấp C/O: Những điểm cần biết cho doanh nghiệp

Thông tin được bà Trịnh Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu tại Hội nghị công bố triển khai cấp C/O, đối thoại với doanh nghiệp do Sở Công Thương Hà Nội phối hợp với Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) tổ chức sáng 28/10, tại Hà Nội.

Phân quyền, phân cấp cấp C/O, doanh nghiệp thuận lợi tiếp cận ưu đãi FTA

Theo bà Trịnh Thị Thu Hiền, Nghị định 146/2025/NĐ-CP và Thông tư 40/2025/TT-BCT, liên quan đến phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O), đang được các cơ quan và doanh nghiệp tại Hà Nội triển khai tích cực. Các quy định này vừa xác định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý, vừa tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình xuất khẩu.

Bà Trịnh Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu tại hội nghị. Ảnh: Phong Lâm

Cơ chế cấp C/O tại Việt Nam gồm hai hình thức chính. Thứ nhất, cấp C/O bởi cơ quan nhà nước. Theo đó, doanh nghiệp nộp hồ sơ để được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận. Tại Hà Nội, Sở Công Thương đã triển khai cơ chế này hiệu quả và theo lộ trình từ tháng 10 sẽ cấp đầy đủ các mẫu C/O cho tất cả các thị trường Việt Nam có FTA hoặc cam kết quốc tế.

Thứ hai, thương nhân tự chứng nhận xuất xứ. Theo đó, doanh nghiệp tự khai báo xuất xứ cho hàng hóa, chịu trách nhiệm pháp lý về chứng từ này. Một số lô hàng có trị giá dưới 6.000 Euro (theo EVFTA hoặc UKVTA) được phép tự chứng nhận mà không cần văn bản chấp thuận.

Theo bà Hiền, Sở Công Thương Hà Nội hiện tập trung vào hai nhiệm vụ trọng tâm: cấp C/O trực tiếp cho doanh nghiệp và cấp văn bản chấp thuận cho thương nhân tự chứng nhận xuất xứ. Toàn bộ các mẫu C/O và văn bản chấp thuận sẽ được triển khai đầy đủ đến cuối năm 2025, giúp doanh nghiệp tiếp cận thuận lợi các ưu đãi thuế quan, thúc đẩy xuất khẩu và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Việc cấp C/O hoặc văn bản chấp thuận được thực hiện theo Nghị định 146, dưới sự chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Công Thương hoặc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Tại Hà Nội, Sở Công Thương là cơ quan được ủy quyền đảm bảo việc cấp giấy chứng nhận và văn bản chấp thuận đầy đủ, kịp thời và hiệu quả.

Theo chính sách hành chính phi tập trung, doanh nghiệp có thể nộp hồ sơ tại tỉnh khác ngoài nơi đặt cơ sở sản xuất. “Hà Nội không chỉ tiếp nhận hồ sơ từ các doanh nghiệp trong thành phố mà còn từ các tỉnh lân cận, thậm chí các tỉnh phía Nam, tạo thuận lợi, giảm rào cản hành chính”, bà Hiền nhấn mạnh.

Cũng theo bà Hiền, việc cấp C/O là điều kiện bắt buộc để doanh nghiệp Việt Nam hưởng ưu đãi thuế quan từ các FTA và hiệp định quốc tế. Chẳng hạn, mặt hàng dệt may của Hà Nội, như tất dệt kim, khi xuất khẩu sang EU theo EVFTA, nếu có C/O hoặc chứng từ tự chứng nhận xuất xứ, thuế nhập khẩu giảm từ 12% xuống 0%; xuất sang Canada giảm từ 18% xuống 0%. Sự chênh lệch này ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

Hà Nội đi đầu triển khai cấp C/O cho doanh nghiệp xuất khẩu

Mẫu giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa xuất khẩu được ghi toàn bộ bằng tiếng Anh, cả mặt trước và mặt sau. Đây là chứng từ thương mại quốc tế, gửi sang hải quan nước nhập khẩu để doanh nghiệp được hưởng ưu đãi thuế quan. Vì vậy, việc sử dụng tiếng Anh là bắt buộc.

Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: Phong Lâm

Theo bà Trịnh Thị Thu Hiền, một số địa phương từng ghi thông tin như tên công ty bằng tiếng Việt nhưng hình thức gần giống tiếng Anh. “Tất cả thông tin trên C/O phải ghi bằng tiếng Anh để đảm bảo hải quan nước ngoài tiếp nhận đầy đủ, tránh tình trạng một vài từ tiếng Việt không dấu ảnh hưởng đến quá trình thông quan và quyền lợi thuế quan của doanh nghiệp”, bà Hiền nhấn mạnh.

Cũng theo bà Hiền, kể từ khi Thông tư số 40 có hiệu lực ngày 1/5/2025, nhiều cơ quan cấp C/O tại địa phương đã triển khai việc cấp C/O và văn bản chấp thuận cho thương nhân tự chứng nhận xuất xứ. Trong đó, Sở Công Thương Hà Nội là một trong những đơn vị đi đầu, hoàn thiện thủ tục và triển khai đầy đủ cả hai cơ chế. Danh sách cơ quan cấp C/O vẫn tiếp tục mở rộng.

Để minh họa mức độ hưởng lợi từ C/O, ba ngành hàng tiêu biểu gồm dệt may (xanh lá), da giày (da cam) và thủy sản (xanh nước biển) được phân tích tại thị trường EU theo EVFTA. Trên đồ thị, đường nét liền thể hiện tổng lượng xuất khẩu, đường nét đứt là lô hàng có C/O.

Với thủy sản, từ khi EVFTA có hiệu lực ngày 1/8/2020, lượng xuất khẩu có C/O tiến sát tổng lượng xuất khẩu, giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa ưu đãi thuế quan. Ngược lại, dệt may vẫn còn khoảng cách lớn giữa tổng kim ngạch và lượng xuất khẩu có C/O, phản ánh khó khăn trong đáp ứng quy tắc xuất xứ. Da giày ghi nhận hơn 90–99% lô hàng xuất khẩu sang EU có C/O hoặc chứng từ chứng nhận xuất xứ, hai đường gần như trùng nhau.

Mặc dù tỷ lệ lô hàng được cấp C/O cao, về trị giá, thủy sản thường thấp hơn nhiều so với dệt may và da giày, nên tổng kim ngạch xuất khẩu của các mặt hàng công nghiệp vẫn chiếm ưu thế.

Về cơ chế tự chứng nhận xuất xứ, trong khuôn khổ EVFTA, các lô hàng trị giá 6.000 euro trở xuống được phép tự chứng nhận, phù hợp với hàng mẫu, triển lãm hoặc lô hàng nông sản giá trị thấp. Những năm gần đây, mỗi năm có khoảng 4.000–5.000 lô hàng tự chứng nhận xuất xứ, với trị giá có xu hướng tăng. Khi cơ chế phân quyền, phân cấp được triển khai hiệu quả, con số này dự kiến sẽ tiếp tục tăng.

Hiện các địa phương đang triển khai 31 mẫu C/O và văn bản chấp thuận. Tại Hà Nội, Sở Công Thương thực hiện theo lộ trình: giai đoạn đầu cấp các mẫu C/O cơ bản, sau đó tiếp tục triển khai đầy đủ các mẫu còn lại và văn bản chấp thuận đến hết năm 2025, nhằm đảm bảo doanh nghiệp được hưởng tối đa quyền lợi từ các hiệp định thương mại quốc tế.

Tăng cường phối hợp cấp C/O, hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng ưu đãi thuế quan

Triển khai cơ chế cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) tại Hà Nội, Sở Công Thương phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp, tập trung vào ba nội dung chính. Thứ nhất, tuân thủ mẫu con dấu và chữ ký quốc tế, bởi C/O và các chứng từ liên quan được sử dụng bằng tiếng Anh và gửi sang cơ quan hải quan nước nhập khẩu.

Thứ hai, hiểu và áp dụng quy tắc xuất xứ, quyết định doanh nghiệp có được hưởng ưu đãi thuế quan hay không, đồng thời ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng xuất nhập khẩu, giúp đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số trong những tháng cuối năm 2025.

Thứ ba, đào tạo và phổ biến kiến thức. Cục Xuất nhập khẩu phối hợp với Sở Công Thương Hà Nội và các đơn vị liên quan tổ chức các chương trình tập huấn từ cơ bản đến chuyên sâu, giúp doanh nghiệp và cơ quan quản lý nắm vững quy định mới về xuất xứ hàng hóa.

“Cơ chế phối hợp không chỉ diễn ra giữa Cục Xuất nhập khẩu và Sở Công Thương, mà còn có sự tham gia của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, hỗ trợ tạo tài khoản và kết nối hệ thống quản lý chứng nhận xuất xứ điện tử trên Hệ thống eCoSys”, bà Trịnh Thị Thu Hiền nhấn mạnh.

Bà Hiền lưu ý, khi triển khai phân quyền cấp C/O, cơ quan hải quan nước ngoài có thể yêu cầu xác minh các lô hàng, nhằm đảm bảo C/O được cấp đúng tiêu chí. Trong trường hợp vướng mắc, doanh nghiệp cần thông báo ngay cho Sở Công Thương Hà Nội để Sở tổng hợp và phối hợp với Cục Xuất nhập khẩu trao đổi trực tiếp với hải quan nước ngoài, bảo đảm quyền lợi doanh nghiệp.

Nếu hàng hóa không đáp ứng quy tắc xuất xứ, cơ quan chức năng sẽ phối hợp với hải quan nước ngoài xử lý phù hợp, áp dụng các chế tài đối với hành vi gian lận xuất xứ. Kinh nghiệm từ cơ chế tự chứng nhận xuất xứ trước đây, như đối với Vinamilk, cho thấy cơ chế phối hợp chặt chẽ giúp doanh nghiệp tuân thủ quy tắc xuất xứ, duy trì ưu đãi thuế quan và xử lý kịp thời các yêu cầu xác minh từ nước nhập khẩu.

Nguyễn Hạnh