Trí tuệ tăng cường - một khía cạnh khác của Trí tuệ nhân tạo

Trí tuệ tăng cường là mẫu thiết kế cho mô hình hợp tác lấy con người làm trung tâm.

Trí tuệ tăng cường trong đời sống

Theo quan điểm truyền thống, trí tuệ nhân tạo là sự mô phỏng các quá trình trí tuệ của con người bằng máy móc, đặc biệt là hệ thống máy tính. Các ứng dụng cụ thể của AI bao gồm hệ thống chuyên gia, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, nhận dạng giọng nói và thị giác máy. Do vậy, trí tuệ nhân tạo là một hệ thống tự trị, hoạt động mà không cần sự tham gia của con người.

Còn đối với trí tuệ tăng cường, nó sử dụng học máy và học sâu để cung cấp cho con người dữ liệu có thể thực hiện được. Trí tuệ tăng cường có thể được hiểu là mẫu thiết kế cho mô hình hợp tác lấy con người làm trung tâm, trong đó con người và trí tuệ nhân tạo (AI) cùng làm việc để nâng cao hiệu suất nhận thức, bao gồm học tập, ra quyết định và trải nghiệm mới, mà trí tuệ tăng cường là một phần phụ.

Trí tuệ tăng cường đã là một phần trong cuộc sống của chúng ta trong nhiều năm. Người ta có thể lập luận rằng bàn tính và sau này là máy tính là những ví dụ nguyên thủy về trí tuệ tăng cường, ở chỗ chúng cho phép xử lý dữ liệu và đưa ra quyết định nhanh hơn dựa trên dữ liệu đó. Khi kết nối internet vạn vật (IoT) và đối tượng thông minh mở rộng, chúng ta có thể mong đợi được thấy trí tuệ tăng cường trong hầu hết các khía cạnh của cuộc sống. Nó được ứng dụng trong bất kỳ ngành nào khai thác dữ liệu lớn cho các mẫu và chỉ số dự đoán. Các ngành có thể ứng dụng trí tuệ tăng cường như y tế, nhân sự, tài chính, dịch vụ khách hàng….

Trí tuệ tăng cường cải thiện khả năng ra quyết định của con người bằng cả hai cách là xử lý lượng lớn dữ liệu, thứ mà có thể khiến người ra quyết định choáng ngợp và loại bỏ các yếu tố có thể làm sai lệch hoặc hiểu sai dữ liệu, bao gồm cả thành kiến, mệt mỏi và mất tập trung.

Khi kết hợp trí tuệ tăng cường và trí tuệ của con người thì có thể tạo ra một loại trí tuệ bằng cả hai loại cộng lại. Một báo cáo của IBM về trí tuệ tăng cường, có tham khảo một nghiên cứu lâm sàng cho thấy, hệ thống AI có tỷ lệ lỗi 7,5% khi phát hiện tế bào ung thư hạch trong khi các nhà giải phẫu bệnh ở người có tỷ lệ lỗi 3,5%. Tuy nhiên, khi đầu vào từ cả hệ thống AI và các nhà nghiên cứu bệnh học được kết hợp, tỷ lệ lỗi giảm xuống 0,5%.

Trí tuệ tăng cường mang đến cơ hội đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu chính xác hơn trong khoa học, kinh doanh và cuộc sống hàng ngày. Nó thể hiện mối quan hệ cộng sinh giữa con người và máy móc. Thay vì thay thế con người như trí tuệ nhân tạo, trí tuệ tăng cường giúp nâng cao khả năng ra quyết định của chúng ta.

Sự khác biệt

Trí tuệ tăng cường phụ thuộc vào kỹ thuật học sâu và học máy để trích xuất lượng dữ liệu khổng lồ và cho phép con người thực hiện chúng. Trong trường hợp cửa hàng bán lẻ, trí tuệ tăng cường có thể đề xuất cách đặt sản phẩm cho người bán hàng sau khi quan sát dữ liệu của người mua hàng.

Nói chính xác, trí tuệ tăng cường đưa ra gợi ý cho con người đưa ra quyết định không giống như trí tuệ nhân tạo, hoạt động thông qua dữ liệu và đưa ra quyết định ẩn danh. Cùng với nhau, trí tuệ tăng cường và trí tuệ nhân tạo có thể giúp duy trì sự cân bằng giữa con người và công nghệ.

Trí tuệ tăng cường đã là một phần trong cuộc sống của chúng ta trong nhiều năm.

Frances Karamouzis, Phó Chủ tịch bộ phận phân tích trong nhóm nghiên cứu của Gartner đã giải thích sự khác biệt giữa trí tuệ nhân tạo và trí tuệ tăng cường. Frances cho rằng, trí tuệ nhân tạo là sự kết hợp của các kỹ thuật và công cụ khác nhau và trí tuệ tăng cường chỉ là một biểu hiện tùy thuộc vào quyết định của mỗi người về cách triển khai các công nghệ AI đó.

Trong khi đó, Heni Ben Amor, Phó giáo sư tại Trường Máy tính và trí tuệ tăng cường của Đại học bang Arizona, Hoa Kỳ cho biết, trí tuệ tăng cường cũng được thiết kế để thể hiện hành vi thông minh, nhưng điểm khác biệt của nó là hợp tác với con người để cải thiện nhiệm vụ phải thực hiện hoặc quyết định được đưa ra.

Một sự khác biệt dễ thấy khác giữa hai điều này là nhu cầu về trí tuệ xã hội. Trí tuệ nhân tạo được yêu cầu phải thể hiện hành vi thông minh, thông minh như con người, điều này sẽ hỗ trợ đưa ra các quyết định tự chủ với bất kỳ sự can thiệp nào của con người. Tuy nhiên, trí tuệ tăng cường cũng thể hiện hành vi thông minh nhưng điều làm nên sự khác biệt của nó là mục đích hợp tác với con người để nâng cao tính chính xác của một nhiệm vụ nhất định hoặc một quyết định được đưa ra.

Điều này xuất phát từ trí tuệ xã hội, một tính năng của trí tuệ tăng cường cho phép hiểu được cả nhiệm vụ và quyết định mà con người dự định trước khi thực sự thực hiện nó. Tập đoàn công nghệ, xe Tesla được tích hợp trí tuệ tăng cường mặc dù có tính năng lái tự động. Trong trường hợp khẩn cấp như phanh đột ngột, các phương tiện dựa vào trí tuệ tăng cường để có sự can thiệp của con người.

Theo nghĩa rộng hơn, khi trí tuệ tăng cường và con người làm việc cùng nhau, lợi ích theo lẽ thường sẽ lớn hơn, không giống như trí tuệ nhân tạo.

Trí tuệ tăng cường và trí tuệ xã hội

Một chuyên gia khác của Trường Máy tính và trí tuệ tăng cường của Đại học bang Arizona, TS. Subbarao Kambhampati giải thích về trí tuệ xã hội như sau: “Trí tuệ xã hội, khi liên quan đến công nghệ, là một tính năng của trí tuệ tăng cường cho phép hiểu cả nhiệm vụ và hành động mà con người đang tìm cách thực hiện trước khi họ thực hiện nó.

Hệ thống AI không cần phải có nhiều trí tuệ xã hội vì chúng được thiết kế để hoạt động tự chủ. Nhưng với trí tuệ tăng cường, trí tuệ xã hội là cần thiết vì nó cần đưa ra lời giải thích cho con người về những gì nó đang làm và cho phép mọi người tư vấn về những gì nó nên làm theo cách tương tự như cách con người tương tác với nhau.

Trí tuệ tăng cường có thể thay đổi doanh nghiệp bằng cách đưa ra quyết định tốt hơn, làm trải nghiệm của người tiêu dùng phong phú hơn, tăng hiệu quả và mang lại cho doanh nghiệp lợi thế cạnh tranh.

Ngoài ra ông cũng cho biết thêm, khi kết hợp với con người, các hệ thống trí tuệ tăng cường có lợi ích “tạo ra một bức tranh lớn hơn về nhận thức thông thường”, điều mà các hệ thống AI có xu hướng thiếu do tầm nhìn sâu và hẹp về dữ liệu và thông tin. Ông cũng cho rằng, trí tuệ tăng cường sẽ ngày càng trở nên quan trọng hơn trong tương lai.

Trí tuệ tăng cường có thể thay đổi doanh nghiệp bằng cách đưa ra quyết định tốt hơn, làm trải nghiệm của người tiêu dùng phong phú hơn, tăng hiệu quả và mang lại cho doanh nghiệp lợi thế cạnh tranh. Trí tuệ tăng cường có thể hỗ trợ các tổ chức khắc phục các vấn đề phức tạp và luôn đi đầu trong sự phát triển nếu sử dụng các khía cạnh tốt nhất của trí tuệ con người và máy móc. Trí tuệ tăng cường phải là một thành phần quan trọng trong chiến lược phát triển ngành công nghiệp công nghệ thông tin.

Trí tuệ được nâng cao cũng có thể giúp tăng độ chính xác và giảm rủi ro. Các hệ thống với trí tuệ tăng cường có thể nhanh chóng đánh giá lượng dữ liệu khổng lồ và đưa ra đề xuất trong thời gian thực, giảm khả năng xảy ra lỗi của con người và nâng cao kết quả tổng thể.

Ngoài ra, trí tuệ tăng cường có thể mang đến cho các doanh nghiệp những góc nhìn mới mẻ về kinh doanh, cho phép họ phát hiện những cơ hội chưa được khai thác và cải thiện năng suất.

Nguyễn Xuân Linh