Trả lời câu hỏi 'Báo chí sống bằng gì?' trong kỷ nguyên số

Phát biểu dẫn đề tại phiên thảo luận, nhà báo Nguyễn Văn Bá - Tổng Biên tập Báo Vietnamnet cho rằng, trong thời đại mà tốc độ phân phối thông tin đang vượt qua cả khả năng sản xuất, nguồn thu là vấn đề sống còn của báo chí và không thể chỉ trông vào quảng cáo. Mô hình kinh tế báo chí truyền thống đang bị thử thách khốc liệt trước những thay đổi về công nghệ, hành vi người dùng và trật tự truyền thông mới.

Nhà báo Nguyễn Văn Bá - Tổng Biên tập Báo Vietnamnet.

Nhà báo Nguyễn Văn Bá cho rằng, ngày nay, một tòa soạn không chỉ đối mặt với bài toán “viết hay” hay “làm nhanh”, mà phải tự trả lời câu hỏi lớn hơn: Báo chí là “người dẫn đường” cho xã hội về thông tin, nhận thức và định hướng dư luận, nhưng giữa kỷ nguyên số, vai trò ấy đang bị thách thức bởi một câu hỏi rất thực tế: Báo chí sống bằng gì?

Thực trạng hiện nay cho thấy, quảng cáo truyền thống đang tụt dốc, dịch vụ truyền thông tiềm ẩn rủi ro, sự kiện dễ biến thành thương mại hóa, thu phí thì chưa lên được tầm, ngân sách nhà nước cần có nhưng không thể là chỗ dựa duy nhất.

“Vậy, làm thế nào để có đủ tiền cho tờ báo hoạt động? Liệu báo chí có thể tự đứng vững bằng chính giá trị của mình mà không bị lệ thuộc?”, Tổng Biên tập Báo Vietnamnet đặt vấn đề.

Theo ông Bá, báo chí có thể học từ doanh nghiệp trong cách tạo ra dòng tiền bền vững. Đồng thời đặt câu hỏi: Tại sao có tờ báo “bán được mình” với giá hàng triệu USD, trong khi có nơi không đủ ngân sách trả nhuận bút? Giữa bối cảnh kinh tế số, đâu là giới hạn và đâu là cơ hội để báo chí trở thành một chủ thể kinh tế thực sự?

Trình bày tham luận với thông điệp xuyên suốt "kinh doanh quảng cáo báo chí không thể đứng ngoài dòng chảy đổi mới sáng tạo", bà Phan Đặng Trà My - Phó Tổng Giám đốc Chiến lược VCCorp cho rằng mô hình kinh doanh truyền thống của báo chí đang lỗi thời. Doanh thu báo chí đang cạn kiệt không phải vì nội dung kém, mà vì mô hình khai thác giá trị đã lỗi thời, không thể tăng trưởng.

"Báo chí không thiếu nội dung để xuất bản, mà thiếu sản phẩm thương mại để bán ra thị trường. Báo chí sở hữu một khối lượng thông tin khổng lồ nhưng lại chưa có sản phẩm mà doanh nghiệp có thể mua", bà Phan Đặng Trà My nhấn mạnh.

Bà Phan Đặng Trà My - Phó Tổng Giám đốc Chiến lược VCCorp.

Theo bà My, báo chí cần cập nhật và sáng tạo các hình thức sản phẩm quảng cáo mới. Báo chí không nên chỉ dừng ở xuất bản, hãy chủ động định giá, định vị và định hình rõ ràng những giá trị mà báo chí có thể chuyển hóa thành sản phẩm… qua đó định hình cách mua của doanh nghiệp một cách chủ động, thay vì chờ đặt hàng. Báo chí cần chuyển trọng tâm từ: Bán quảng cáo - đăng tin, sang mô hình kinh doanh đáp ứng nhu cầu thị trường như cung cấp giải pháp marketing và xây dựng thương hiệu thông qua truyền thông tích hợp.

Cùng với đó, các tòa soạn nên khẳng định vị thế premium của các thương hiệu báo chí và xây dựng uy tín bền vững cho nền tảng truyền thông của doanh nghiệp. "Nếu chính chúng ta còn không định giá đúng giá trị của mình, đừng kỳ vọng thị trường sẽ làm điều đó", bà My nói.

Bên cạnh đó, quảng cáo không chỉ để hiển thị, mà điều doanh nghiệp quan tâm hơn là quảng cáo hiển thị ở đâu, khi nào, hình thức nào và tác động tới ai? Với lợi thế lớn về nội dung chất lượng, để thu hút ngân sách từ doanh nghiệp, đặc biệt là các chiến dịch theo mùa vụ, báo chí có thể xây dựng kế hoạch nội dung rõ ràng, tác động tới đúng mục tiêu vào các dịp đặc biệt.

Lãnh đạo VCCorp cũng cho rằng tổ chức sự kiện là mô hình marketing bền vững của doanh nghiệp. Sự kiện là tuyến nội dung tạo ra tác động cộng đồng của báo chí. Thay vì chỉ tổ chức sự kiện và bán đúng sự kiện đó, các tòa soạn báo có thể bán những nội dung tạo ra từ sự kiện.

Các diễn giả tại phiên thảo luận.

Nêu quan điểm tại phiên thảo luận, ông Trần Xuân Toàn - Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi trẻ nhấn mạnh, báo chí phải sống được bằng chính sự chi trả của bạn đọc thì mới đạt được sự bền vững. "Như thời điểm năm 2012, doanh thu của Báo Tuổi trẻ lên đến gần 1.000 tỷ đồng, trong đó nguồn thu đến từ phát hành báo đến các bạn đọc chiếm khoảng 55%, sau đó mới đến nguồn thu quảng cáo", ông Toàn chia sẻ.

Hiện nay, xu hướng bạn đọc chuyển dịch sang nền tảng số, số lượng báo giấy bán ra cũng sụt giảm theo… nhưng vẫn là nguồn thu tương đối của Báo Tuổi trẻ. Cơ cấu nguồn thu của Tuổi trẻ hiện nay đến từ nhiều nguồn, trong đó, nguồn thu từ quảng cáo, truyền thông khoảng 65%; sau đó là nguồn thu liên quan đến đầu tư tài chính, cho thuê văn phòng, phát hành và đào tạo truyền thông - báo chí…

Ông Trần Xuân Toàn - Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi trẻ

“Để có được nguồn thu bền vững, nội dung (content) vấn là yếu tố quyết định bạn đọc ở lại lại hay rời đi, từ đó chúng ta có thể khai thác được quảng cáo. Liên quan đến vấn đề quảng cáo, truyền thông, tôi hoàn toàn đồng tình với các diễn giả đã chia sẻ, chúng ta phải bám vào mùa của doanh nghiệp. Hiện tại chúng tôi đã làm các sự kiện gắn với định kỳ hàng năm và accs doanh nghiệp đã dành ngân sách cho các nội dung, sự kiện định kỳ của Báo Tuổi trẻ…

Chúng tôi đang hướng đến làm content thật tốt để thu hút nguồn ngân sách marketing của các doanh nghiệp, thay vì trông chờ ngân sách PR, truyền thông”, ông Trần Xuân Toàn nói.

Mạnh Quốc - Hữu Thắng