Tiến trình hòa bình Israel - Palestine sắp có bước ngoặt triển vọng?

Theo bài viết ngày 18/4 trên trang mạng Thehill.com, mặc dù đây vẫn là văn bản được kiểm soát gắt gao do Jared Kushner, con rể Tổng thống Donald Trump, vạch ra và chỉ được lưu hành hạn chế trong một số cố vấn và đồng minh, nhưng nó có thể được ban hành trong mùa Hè này.

Trước viễn cảnh đó, một số nhân vật trong giới hoạch định chính sách đối ngoại đã khẳng định rằng “thỏa thuận của thế kỷ” chắc chắn sẽ thất bại, hay thậm chí còn nói rằng nó không nên được công bố. Họ lập luận rằng các điều kiện trong khu vực đang vô cùng tồi tệ; Chính phủ Netanyahu đang quá nghiêng về cánh hữu, Palestine đã loại Mỹ ra khỏi vị trí trung gian hòa giải; Hay việc đơn thuần công bố kế hoạch này có nguy cơ kích động Israel thôn tính Bờ Tây và trao cho Saudi Arabia nhiều lợi thế.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và phu nhân tại trụ sở của Đảng Likud ở Tel Aviv vào đêm bầu cử, ngày 10/4. (Nguồn: AFP)

Đây không phải những lời chỉ trích dễ dàng bị bỏ qua. Việc thiết lập hòa bình giữa Israel và Palestine vốn bị coi là nấm mồ chôn những hy vọng và giải pháp ngoại giao thiện chí. Tuy nhiên, trước đây chính quyền Trump đã hành động ngược lại với các nhân vật trong giới hoạch định chính sách đối ngoại và cho thấy cơ sở lập luận mà họ đưa ra đôi lúc còn “mong manh” hơn những gì họ thấy.

Sau tất cả, các chuyên gia vẫn tự tin khẳng định rằng việc chuyển Đại sứ quán Mỹ tới Jerusalem sẽ khiến khu vực “nóng” hơn nữa, việc Mỹ rút khỏi Kế hoạch Hành động chung Toàn diện (JCPOA) sẽ kích động Iran tham gia cuộc chạy đua hạt nhân và rằng các cơ chế trừng phạt trước năm 2015 không thể được tái lập. Trong các vấn đề như vậy cũng như các lĩnh vực khác, các ý kiến của chuyên gia đã được đặt lên bàn cân và được nhận thấy là chưa đủ hữu ích.

Trước sự cứng nhắc này, các ý tưởng mới cần được đưa ra. Và trên thực tế, chúng có thể được chứng minh là đúng đắn.

Mặc dù người ta biết rõ về các trở ngại với kế hoạch hòa bình này, nhưng kế hoạch của ông Trump cũng có một số lợi thế, điều không nhận được nhiều sự chú ý.

Ngày 25/3, dưới sự chứng kiến của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký quyết định công nhận Cao nguyên Golan thuộc lãnh thổ Israel. Đây được giới quan sát đánh giá là "món quà" mà Tổng thống Trump dành cho ông Netanyahu ngay trước cuộc bầu cử Israel. (Nguồn: Reuters)

Kết quả của việc quá thiên vị Israel này đó là không một chính phủ dân cử nào ở Israel có thể phớt lờ kế hoạch hòa bình của ông Trump. Trên thực tế, với 83% ủng hộ, ông Trump đang rất được ưa chuộng tại Israel - thậm chí với tỷ lệ cao hơn ông Netanyahu. Sự tín nhiệm này được củng cố bởi việc Mỹ công nhận Cao nguyên Golan thuộc về Israel sau cuộc thôn tính năm 1981 - điều được người Israel ủng hộ.

Trong thế giới Arab, điều này không dẫn tới phản ứng tiêu cực như các chuyên gia đã và sẽ dự đoán. Ngược lại, quan hệ giữa Israel với các cường quốc Arab dòng Sunni, đặc biệt với Saudi Arabia chưa bao giờ được cải thiện như hiện nay ở cấp độ chính phủ. Dù các lợi ích chung trong việc đối phó với các mối đe dọa từ Iran và IS là chất xúc tác chủ yếu cho sự cải thiện này, nhưng đó là hiện thực và dẫn tới tiến triển chưa từng nghĩ tới trong nhiều thập kỷ trước.

Việc đặt hy vọng vào giải pháp hòa bình Israel - Palestine được đưa ra ở cấp độ cao nhất là giữa hai chính phủ hẳn là điều không hề khôn ngoan. Hòa bình cần được tạo lập ở cấp độ quan hệ giữa người dân. Nói một cách đơn giản rằng an ninh và sự thịnh vượng đòi hỏi hòa bình giữa người dân. Mỹ nên thúc đẩy các nỗ lực nhằm cải tổ văn hóa để tạo ra sự ủng hộ cần thiết của người dân nhằm duy trì tiến trình hòa bình. Để làm được như vậy, Mỹ cần hối thúc các đồng minh Arab rút lại những thông điệp theo chủ nghĩa bài trừ trên truyền thông, nhà thờ và trường học do chính giới Arab kiểm soát. Điều này đồng nghĩa với việc ủng hộ làn sóng ở Arab kêu gọi thúc đẩy quan hệ đặc biệt giữa Arab và Israel.

(theo TTXVN)