Tiến gần mốc 2030: Các quốc gia tăng tốc xóa nghèo toàn diện

Phân bổ ngân sách hiệu quả - Hàn Quốc giảm nghèo toàn diện

Kể từ khi Liên hợp quốc thông qua 17 Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) vào năm 2015, Hàn Quốc đã cải thiện ổn định chỉ số phát triển bền vững, đạt 77/100 điểm năm 2024, xếp thứ 33 trên 166 quốc gia. Riêng về SDG 1, tỷ lệ nghèo tương đối của nước này giảm từ 18,5% (2015) xuống 14,9%, nhờ chính sách an sinh mở rộng và mức trợ cấp sinh hoạt tăng thêm khoảng 1,41 triệu won (1.000 USD) mỗi năm.

Dù là quốc gia có thu nhập cao, Liên hợp quốc vẫn xếp Hàn Quốc ở mức “còn nhiều thách thức” trong hành trình thực hiện SDG 1, đặc biệt là vấn đề nghèo đói ở người cao tuổi. Dù tỷ người nghèo cao tuổi đã giảm từ 43,6% năm 2016 xuống 39,8%, nhưng đây vẫn là tỷ lệ cao nhất trong các nước phát triển (OECD) và trở thành vấn đề nghiêm trọng hơn khi 20% dân số Hàn Quốc đã trên 65 tuổi.

Để giải quyết tình trạng này, Chính phủ Hàn Quốc đã ban hành kế hoạch ngân sách 2025 tập trung vào mở rộng Chương trình Lương hưu Cơ bản, phân bổ 70% khoản chuyển giao công cộng cho người già (so với chỉ 25,9% năm 2016). Ngoài ra, Chính phủ dự kiến mở rộng trợ cấp việc làm cho người khuyết tật (từ 633.000 lên 756.000 người, tăng 6,6%) và triển khai Hệ thống Ứng trước quốc gia cho Trợ cấp nuôi con nhằm hỗ trợ các gia đình đơn thân chưa được nhận cấp dưỡng. Đối với giới trẻ, kế hoạch 2025 đã tăng trợ cấp hỗ trợ độc lập tài chính và mở rộng chương trình trải nghiệm việc làm cho thanh niên lên 58.000 suất, giúp giảm thất nghiệp - nguyên nhân chính dẫn đến nghèo đói trong nhóm này.

Sau khi được xếp vào nhóm quốc gia phát triển năm 2021, Hàn Quốc đã tăng cường vai trò của mình vào tiến trình xóa nghèo bền vững toàn cầu. Ngân sách 2025 dành 6,5 nghìn tỷ won (4,8 tỷ USD) cho Hỗ trợ Phát triển Chính thức (ODA) - tăng 3,8% so với năm trước đó. Hàn Quốc cũng gia nhập Liên minh Toàn cầu Chống đói nghèo, thể hiện cam kết hỗ trợ các nước đang phát triển. Không chỉ cung cấp tài chính, Hàn Quốc còn chia sẻ mô hình phát triển nông thôn Saemaul Undong (Phong trào Làng mới). Mô hình này đã được áp dụng tại 42 ngôi làng ở 10 quốc gia, giúp cải thiện hạ tầng cộng đồng và năng suất nông nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và giảm nghèo từ gốc.

Ethiopia nỗ lực xóa nghèo bằng chính sách bao trùm

Tại châu Phi, nỗ lực nổi bật có thể kể đến Ethiopia. Mặc dù tình hình bất ổn kéo dài ở khu vực Tigray, quốc gia này vẫn đang đạt được những bước tiến vững chắc trong cuộc chiến chống nghèo cùng cực, phù hợp với SDG 1 - xóa nghèo dưới mọi hình thức vào năm 2030. Là quốc gia có dân số đông thứ hai châu Phi, tiến bộ của Ethiopia còn có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của cả châu lục.

Cụ thể, theo Worldpoverty.io (2024), tỷ lệ người dân sống dưới mức 2,15 USD/ngày ở Ethiopia đã giảm còn 14,01%, thấp hơn đáng kể so với một thập kỷ trước. Tỷ lệ người sống dưới ngưỡng 3,65 USD/ngày cũng giảm mạnh từ 72,79% (2014) xuống 37,77% (2024). Thành tựu này đến từ việc mở rộng tiếp cận các dịch vụ cơ bản, cơ hội việc làm và phát triển nông thôn. Chương trình Mạng lưới An sinh Sản xuất (PSNP) ra đời từ năm 2005 tại nước này đóng vai trò chủ chốt, cung cấp thực phẩm hoặc tiền mặt đổi lấy lao động công ích cho hàng triệu hộ nghèo, giúp họ tránh phải bán tài sản trong khủng hoảng.

Cải thiện y tế cũng góp phần trực tiếp vào SDG 1 khi giảm gánh nặng tài chính do bệnh tật. Ethiopia đã đạt tiến bộ đáng kể trong sức khỏe bà mẹ và phòng, chống HIV. Kết quả đạt được, tỷ lệ lây nhiễm HIV mới ở người trưởng thành chỉ còn 0,08/1.000 người (2022) nhờ mở rộng giáo dục, xét nghiệm miễn phí và điều trị ARV. Tỷ lệ phụ nữ sinh có nhân viên y tế hỗ trợ cũng tăng lên, giúp cải thiện an toàn sinh sản và sức khỏe cộng đồng.

Mặt khác, bất bình đẳng giới vẫn là nguyên nhân gốc rễ của nghèo đói. Tuy nhiên, Ethiopia ghi nhận những cải thiện đáng kể: phụ nữ chiếm 41,3% ghế Quốc hội (2023) so với chỉ 2% năm 2000; tỷ lệ tham gia lực lượng lao động của nữ giới đạt 87,05%. Dù vậy, phụ nữ nông thôn vẫn chịu thiệt thòi do thất nghiệp, thiếu đất và gánh nặng lao động không lương. Các sáng kiến như chương trình “Literacy Plus” của Hiệp hội Giáo dục Người lớn Ethiopia (ANFEAE) đã đào tạo hơn 6.200 phụ nữ nông thôn kỹ năng kinh doanh và tạo thu nhập. Cùng với đó, thời tiết khắc nghiệt tiếp tục là thách thức lớn đối với cuộc chiến xóa nghèo. Để ứng phó, Ethiopia triển khai Chương trình Phục hồi và Sinh kế Bền vững vùng hạn hán (2013) và các dự án như Quỹ Đầu tư Khí hậu trị giá 500 triệu USD, mở rộng hệ thống cảnh báo sớm và hỗ trợ 3 triệu người dân vùng bán khô hạn cải thiện khả năng chống chịu.

Giảm nghèo trước thách thức khí hậu và bảo vệ các gia đình

Theo Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), nghèo đói không chỉ là thiếu thu nhập mà là sự thiếu hụt trong nhiều khía cạnh: giáo dục, y tế, nhà ở, vệ sinh và an sinh xã hội.

Theo Báo cáo Chỉ số Nghèo đa chiều Toàn cầu (MPI) 2025 do UNDP và Sáng kiến Nghèo và Phát triển Con người Oxford (OPHI) công bố, 887 triệu người nghèo đa chiều (chiếm 80%) đang sống trong khu vực chịu ít nhất một rủi ro khí hậu lớn như nắng nóng, hạn hán hay ô nhiễm không khí. Đáng lo hơn, 650 triệu người phải đối mặt với hai hoặc nhiều hiểm họa khí hậu chồng chéo, làm suy giảm khả năng phục hồi và sinh kế. Báo cáo cũng chỉ ra mối liên hệ ngày càng chặt chẽ giữa biến đổi khí hậu và nghèo đói kéo dài, đặc biệt tại châu Phi cận Sahara, Nam Á và Mỹ Latinh - nơi các thảm họa khí hậu liên tiếp “xóa sổ” sinh kế, hạ tầng và đẩy hàng triệu người trở lại cảnh nghèo.

Để đảo ngược xu hướng này, UNDP kêu gọi các chính phủ tích hợp khả năng chống chịu khí hậu vào chính sách xã hội và kinh tế, đồng thời xây dựng các thể chế minh bạch, đáng tin cậy, cung cấp dịch vụ công chất lượng và mạng lưới an sinh hiệu quả. Cơ quan này cũng hỗ trợ các quốc gia chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp, tăng cường khả năng thích ứng và ưu tiên hỗ trợ nhóm dễ tổn thương nhất.

Mặt khác, chủ đề của Ngày Quốc tế Xóa nghèo (17/10) năm 2025 là “Chấm dứt sự đối xử bất công xã hội và thể chế, bảo đảm tôn trọng và hỗ trợ hiệu quả cho các gia đình”, qua đó khẳng định vai trò trung tâm của gia đình như nền tảng của xã hội bền vững. Việc hỗ trợ các gia đình, đặc biệt là những gia đình nghèo qua nhiều thế hệ, giúp phá vỡ vòng luẩn quẩn của bất bình đẳng và mất cơ hội. Do đó, UNDP kêu gọi thúc đẩy chính sách lấy gia đình làm trọng tâm, bao gồm bình đẳng giới, chăm sóc trẻ em và giáo dục toàn diện. UNDP khẳng định: “Xóa nghèo nghĩa là bảo đảm mọi gia đình đều sống trong phẩm giá, an toàn và có quyền định hình tương lai của mình”.

Diệu Bảo