Thiệt hại kinh tế do biến đổi khí hậu: Đi tìm con số cuối cùng

Các cột khói từ một nhà máy lọc dầu ở thành phố Omsk, Nga. Ảnh: Reuters

Nguồn tài chính chưa tương xứng

Con số trên được đưa ra trong một nghiên cứu vừa được công bố của Viện Nghiên cứu tác động của biến đổi khí hậu Potsdam (PIK). Bên cạnh con số thiệt hại, con số về chi phí dành cho bảo vệ khí hậu cũng gây nhiều lo ngại. Theo PIK, mục tiêu toàn cầu hiện nay là giới hạn mức độ ấm lên toàn cầu ở 2 độ C vào năm 2050, so với thời kỳ trước cách mạng công nghiệp. Chi phí cho các biện pháp này ước tính chỉ có khoảng 6.000 tỷ USD, chưa bằng 1/6 tổn thất nếu nhiệt độ ấm lên vượt mức 2 độ C.

Mức độ thiệt hại dựa trên những xu hướng nhiệt độ và lượng mưa nhưng không tính đến các hiện tượng cực đoan thời tiết hoặc các thảm họa liên quan đến khí hậu. Báo cáo cũng mới dựa trên lượng khí thải đã được thải ra, dù lượng khí thải toàn cầu tiếp tục tăng kỷ lục. Nếu lượng khí thải ra tiếp tục như mức hiện nay và nhiệt độ trung bình toàn cầu sẽ ấm lên vượt mức 4 độ C, ước tính thiệt hại kinh tế thế giới sau năm 2050 sẽ dẫn tới 60% thiệt hại thu nhập vào năm 2100. Nếu mức nhiệt độ tăng lên trên thế giới được giới hạn ở mức 2 độ C, thì tỷ lệ này là 20%.

Theo PIK, bên cạnh việc chi tiêu quá ít cho các biện pháp giới hạn lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, các chính phủ cũng chi chưa đủ mức cần thiết cho các biện pháp thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong khi đó, hầu hết các nền kinh tế đều chịu tổn hại, các nước nghèo và đang phát triển sẽ chịu tác động mạnh nhất.

Tại châu Âu, các nước Liên minh châu Âu (EU) cần đầu tư 800 tỷ EUR (868 tỷ USD) vào cơ sở hạ tầng năng lượng vào năm 2030 để đáp ứng các mục tiêu về khí hậu và duy trì tính cạnh tranh của ngành. Tổ chức Bàn tròn công nghiệp châu Âu (ERT) cho biết, mục tiêu EU là giảm và đạt mức phát thải CO2 ròng bằng 0 vào năm 2050, đòi hỏi đầu tư lớn vào lưới điện, cơ sở lưu trữ năng lượng và thu hồi carbon.

Trên thực tế, EU cần tổng cộng 2.500 tỷ EUR để hoàn thành quá trình chuyển đổi xanh vào năm 2050 và duy trì hoạt động kinh doanh. Ông Dimitri Papalexopoulos, Chủ tịch Ủy ban chuyển đổi năng lượng và biến đổi khí hậu của ERT cho biết, các biện pháp khuyến khích để thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân cần thiết vẫn chưa có. Vì vậy, các nhà hoạch định chính sách nên giải quyết vấn đề này một cách khẩn cấp.

Trong một bài báo phân tích về nguồn vốn đầu tư để đáp ứng các mục tiêu về khí hậu tại khu vực, tờ Financial Times (Anh) đưa ra nhìn nhận rằng, những khoản đầu tư này là “khổng lồ” nên không thể để khu vực tư nhân gánh vác mà thiếu đi sự hỗ trợ của chính phủ. Giám đốc Hội đồng công nghiệp hóa chất châu Âu (Cefic) Marco Mensink cho biết, các doanh nghiệp EU vẫn phải vật lộn với hậu quả của cuộc suy thoái kinh tế sau đại dịch, cùng với đó là nạn quan liêu và cuộc khủng hoảng năng lượng do bất ổn an ninh châu Âu đã đẩy giá năng lượng lên mức cao kỷ lục.

Ước tính từ giới chuyên gia, EU cần bổ sung hàng trăm tỷ USD với phần lớn là vốn tư nhân để thực hiện chương trình nghị sự xanh. Trong tháng 2 vừa qua, gần 1.000 cơ quan và công ty công nghiệp EU ký một tuyên bố, trong đó kêu gọi quỹ phục hồi hậu đại dịch trị giá 800 tỷ EUR của EU cần được đưa vào hoạt động để tài trợ cho cơ sở hạ tầng năng lượng bao gồm thu hồi và lưu trữ carbon càng sớm càng tốt.

Cần sớm thống nhất mục tiêu mới

Một vấn đề quan trọng hiện nay là các quốc gia cần thống nhất một mục tiêu mới về số tiền mà các nước công nghiệp hóa giàu có phải trả cho những quốc gia nghèo hơn, nhằm giúp những nước này đối phó các tác động nghiêm trọng nhất của quá trình nóng lên toàn cầu. Đây sẽ là nội dung quan trọng hàng đầu tại cuộc đàm phán về khí hậu của Liên hợp quốc dự kiến tổ chức vào tháng 11/2024, tại Thủ đô Baku, Azerbaijan.

Trên thực tế, các đợt nắng nóng, hạn hán, mực nước biển dâng cao đang cho thấy, mục tiêu tài chính khí hậu mới dự kiến sẽ lớn hơn nhiều so với cam kết hiện tại là các nước giàu chi 100 tỷ USD mỗi năm kể từ năm 2020, đây vốn là điều mà các nước giàu không thể đáp ứng đúng hạn.

Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) cho biết, nhu cầu đầu tư khí hậu thực tế của các quốc gia nghèo có thể lên tới 1.000 tỷ USD mỗi năm vào năm 2025. Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã kêu gọi cải cách hệ thống tài chính quốc tế để hỗ trợ các nước đang phát triển và đạt được công bằng về khí hậu. Theo ông Guterres, các mục tiêu phát triển bền vững đang yếu đi khi hàng triệu người chịu cảnh nghèo đói, trong khi các nước Mỹ Latinh cần được giảm bớt gánh nặng nợ nần để có thể hành động chống đói nghèo.

Ông Guterres cũng kêu gọi toàn cầu đoàn kết để đương đầu với tình trạng khẩn cấp về khí hậu, đe dọa đến sự tồn tại của các đảo quốc nhỏ đang phát triển. Đồng thời đề nghị tất cả các quốc gia cam kết thực hiện những đóng góp mới ở cấp quốc gia vào năm 2025, phù hợp với việc hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C. Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) cần chịu trách nhiệm về 80% lượng khí thải toàn cầu, cũng như có trách nhiệm đặc biệt trong việc dẫn dắt những nỗ lực này. Ngoài ra, Tổng Thư ký Guterres cũng kêu gọi tăng gấp đôi kinh phí thích ứng lên ít nhất 40 tỷ USD hàng năm vào năm 2025 để đảm bảo công bằng về khí hậu.

Ông Dimitri Papalexopoulos cho biết, từ năm 2010 đến năm 2018, tổng vốn đầu tư vào lưới điện ở các nước EU đạt khoảng 32 tỷ EUR. Nếu nguồn tài chính vẫn ở mức đó cho đến năm 2050 thì mức chênh lệch giữa số vốn đầu tư và số tiền cần thiết sẽ là 60%.

Thanh Trúc