Theo các chuyên gia, không thể loại bỏ hoàn toàn rào cản phi thuế quan, vốn gắn liền với mục tiêu quản lý chính đáng. Tuy nhiên, chủ động nắm bắt thông tin biến động về thị trường, về chính sách; chủ động ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong dây chuyền sản xuất sẽ giúp các doanh nghiệp xuất khẩu nâng cao năng lực tuân thủ, tiếp cận tốt hơn thị trường quốc tế.
Các biện pháp phi thuế quan nếu không phù hợp, sẽ là rào cản đối với dòng chảy thương mại hàng hóa. Nếu các rào cản này được gỡ một cách hiệu quả, có thể tạo nên lợi thế cạnh tranh quốc gia, kiến tạo ASEAN thịnh vượng.
Rào cản phi thuế quan tồn tại ở mọi thị trường. Đây là cơ hội nhưng cũng là thách thức lớn đối với các quốc gia thành viên ASEAN, trong đó có Việt Nam. Vấn đề gỡ rào cản phi thuế quan - nếu làm đúng cách - chính là hành động kiến tạo một ASEAN thịnh vượng, bao trùm và cạnh tranh bền vững, đồng thời sẽ giúp dòng chảy thương mại nội khối được thuận lợi hơn.
Năm 2021, toàn thế giới có khoảng hơn 1.000 rào cản thương mại phi thuế quan, gây tác động lớn với thương mại toàn cầu. Năm 2024, 2025 có khoảng 300 - 500 biện pháp mang tính chất phân biệt đối xử thường niên, được một số quốc gia tung ra làm tăng số lượng các rào cản phi thuế quan và siết chặt các khuôn khổ quản lý khác. Doanh nghiệp khu vực Asean đang chịu tác động mạnh bởi rào cản phi thuế quan.
Dù đã áp dụng các hiệp định thương mại tự do, nhưng chủ nghĩa bảo hộ tại nhiều nước vẫn khiến các biện pháp phi thuế quan ngày càng phức tạp, ảnh hưởng lớn đến thương mại và đầu tư. Thực tế này đòi hỏi các quốc gia phải tăng cường phối hợp để hài hòa hóa chính sách, cùng thúc đẩy phát triển.
ASEAN là khu vực có tiềm năng hợp tác nội khối mạnh mẽ. Vượt qua những rào cản phi thuế quan, doanh nghiệp có cơ hội tăng cường thương mại và đầu tư trong nội khối.
Doanh nghiệp xuất khẩu vào các nước ASEAN đang vấp phải hàng loạt khó khăn từ quy định phi thuế quan như: thời gian cấp phép kéo dài, đòi hỏi truy xuất nguồn gốc khắt khe, yêu cầu ghi nhãn phức tạp, bắt buộc nhiều thông tin trên nhãn hàng hóa...