Tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đến sức khỏe học sinh
Những năm gần đây, trên thị trường Việt Nam đã và đang xuất hiện các sản phẩm mới được gọi là thuốc lá điện tử (TLĐT) (Electronic Nicotine Delivery - ENDs), thuốc lá nung nóng (Heated Tobacco Product - HTPs) và shisha được giới trẻ ưa chuộng. Phóng viên (PV) có cuộc trao đổi với Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Long An - bác sĩ (BS) Chuyên khoa II. Huỳnh Hữu Dũng về tác hại của chúng đối với sức khỏe của người dùng, đặc biệt là ở lứa tuổi học sinh (HS).
Một buổi truyền thông về tác hại của thuốc lá cho học sinh
- PV: BS có thể thông tin về tình hình sử dụng TLĐT ở HS hiện nay?
BS. Huỳnh Hữu Dũng: Hiện nay, các sản phẩm TLĐT, thuốc lá nung nóng và shisha chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành tại thị trường trong nước, tuy nhiên, việc mua bán, quảng cáo đang diễn ra phổ biến, đặc biệt trên môi trường Internet. Các sản phẩm này được thiết kế đa dạng với nhiều kiểu dáng và hương vị rất hấp dẫn.
Điều này dẫn đến việc sử dụng TLĐT có xu hướng gia tăng nhanh tại nước ta, đặc biệt trong lứa tuổi HS. Theo điều tra năm 2019 của Tổ chức Y tế Thế giới, tỷ lệ sử dụng TLĐT trong HS từ 15-17 tuổi tại Việt Nam là 2,6%. Điều tra tình hình sử dụng thuốc lá trong HS năm 2022 cho thấy, tỷ lệ sử dụng TLĐT ở HS độ tuổi 13-15 là 3,5%. Như vậy, việc sử dụng TLĐT có chiều hướng gia tăng ở HS.
- PV: Xin BS chia sẻ thêm về các thành phần có trong TLĐT?
BS. Huỳnh Hữu Dũng: Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, hiện nay có khoảng 20.000 loại hương liệu được sử dụng trong các sản phẩm TLĐT, trong đó, có rất nhiều hương liệu độc hại và chưa được đánh giá toàn diện về mức độ gây hại đối với sức khỏe. Những hương vị này có thể che giấu độ gắt của nicotine làm cho sản phẩm dễ chịu, dễ hít vào hơn.
Một số hương liệu được sử dụng trong TLĐT đã được chứng minh là làm tăng độc tính của sản phẩm. Ngoài ra, việc làm nóng các cuộn dây kim loại trong TLĐT sẽ tạo ra nhiều kim loại nặng trong sol khí TLĐT như cadmium, chì, niken, thiếc, mangan, selen, kẽm và đồng.
TLĐT có chứa nicotine là chất gây nghiện, gây các bệnh về tim mạch, hô hấp, tiêu hóa. Thành phần của dung dịch TLĐT còn có glycerin, propylene glycol, có thể tạo thành propylene oxide, một chất gây ung thu khi được đun nóng và hóa hơi.
Qua phản ánh của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và phương tiện thông tin đại chúng cho thấy, gần đây, nhiều trường hợp HS phải cấp cứu vì bị ngộ độc nicotine và các dung dịch có trong sản phẩm thuốc lá này. Ngoài các tác hại giống như thuốc lá điếu thông thường, TLĐT, thuốc lá nung nóng còn có nguy cơ làm phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện khác.
- PV: Việc sử dụng TLĐT ảnh hưởng xấu đến người sử dụng, mà đặc biệt là ở lứa tuổi HS như thế nào, thưa BS?
BS. Huỳnh Hữu Dũng: Nicotine ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của thanh, thiếu niên như làm suy yếu sự trưởng thành của não bộ với những hậu quả ngắn hạn và hậu quả lâu dài nghiêm trọng đó là nghiện, rối loạn nhận thức và cảm xúc, giảm khả năng học tập và rối loạn tâm thần. Những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh khiến người dùng ở nhóm tuổi này dễ bị nghiện nicotine hơn và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai.
Bên cạnh đó, các sản phẩm thuốc lá mới có nguy cơ cao tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện đồng thời với TLĐT, thuốc lá nung nóng, ảnh hưởng đến sức khỏe, an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
TLĐT sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy thông qua việc phối trộn. Người sử dụng có thể tự ý tăng tỷ lệ nicotine quá mức hoặc thêm ma túy và các chất gây nghiện khác vào để sử dụng mà khó bị phát hiện.
Một số khảo sát trong cộng đồng sử dụng TLĐT cho thấy rõ ràng về mối liên quan giữa sử dụng TLĐT với các tệ nạn xã hội khác như ma túy, hút shisha và các chất gây nghiện khác. Pha trộn ma túy vào dung dịch điện tử đã được ghi nhận ở Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai và Trung tâm Giám định ma túy Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an. Những hệ lụy này ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, môi trường, lối sống, hành vi của giới trẻ.
Tại Việt Nam, thời gian gần đây, số trường hợp ngộ độc do sử dụng TLĐT đã được ghi nhận ở nhiều tỉnh, thành phố. Đáng chú ý, hầu hết trường hợp xảy ra ở lứa tuổi HS, trong đó có cả nữ giới.
Trường THCS Nhựt Tảo (TP.Tân An) là một trong những đơn vị tổ chức tốt các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá
- PV: BS có lời khuyên gì đến các bạn trẻ, đặc biệt là HS?
BS. Huỳnh Hữu Dũng: Theo Tổ chức Y tế Thế giới, không có sản phẩm thuốc lá nào là an toàn cho sức khỏe. TLĐT, thuốc lá nung nóng có chứa nicotine, vẫn là sản phẩm gây nghiện. Trước những tác hại đến sức khỏe của thuốc lá truyền thống hay từ thuốc lá thế hệ mới, tôi mong rằng các bạn trẻ tránh xa tất cả các loại thuốc lá, không hút thử cho biết, không theo phong trào, không xem việc hút thuốc là sành điệu. Trong chừng mực nào đó, người lớn nên dừng hút thuốc lá, kể cả truyền thống lẫn điện tử, để làm gương cho con trẻ.
