Sức hấp dẫn của du lịch Thiên Cầm: Những cung đàn biển

Bình minh ở cảng cá Cẩm Nhượng (xã Thiên Cầm, tỉnh Hà Tĩnh).

Cuốc xe đơn sơ với mức giá ít ỏi chỉ 30 nghìn đồng, nhưng mỗi sáng vào mùa thấp điểm du lịch, hai lần chuyên chở cũng giúp chị và đứa con nhỏ bị bệnh ở nhà có đủ tiền chi tiêu trong ngày.

Bình minh dần rạng ở biển xa, mặt trời đỏ ửng chân trời. Biển bình yên rồi dữ dội. Cảnh Thiên Cầm đẹp là vậy, nhưng cũng dễ dàng bị tàn phá bởi hai cơn bão số 5 và số 10 vừa qua, đủ để thấy sự khắc nghiệt của biển cả. Thế nhưng, con người chưa bao giờ ngơi nghỉ chống chọi, tìm cách làm chủ cuộc sống vốn còn nhiều khó khăn.

Vẻ đẹp Thiên Cầm

Xã Thiên Cầm hôm nay được thành lập sau khi sáp nhập ba đơn vị hành chính cũ: Thị trấn Thiên Cầm, xã Nam Phúc Thăng và xã Cẩm Nhượng. Thiên Cầm, nghĩa là đàn trời, là bờ biển nằm trọn trong vòng cung duyên hải được kiến tạo bởi hai dãy núi, tựa như chiếc đàn tỳ bà khổng lồ. Địa thế này vừa tạo ra một cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, vừa định hình sự thách thức trong phát triển kinh tế biển-nông nghiệp-du lịch và bảo đảm an sinh cho cộng đồng dân cư mới sau sáp nhập.

Chị Thanh Xuân kể: “Quê tôi làm du lịch chỉ trong ba tháng hè, cũng là mùa biển đẹp và yên bình nhất. Sau đó là mùa bão tan hoang, rồi mùa đông rét căm căm”. Nếu thiên nhiên chỉ ưu đãi cảnh quan trong thời gian ngắn thì nét đẹp lao động của con người ngày qua ngày để chống chọi thời tiết lại tạo ra sức hấp dẫn riêng với địa danh du lịch Thiên Cầm.

Khi ban mai vừa chạm tới, chợ cá Cẩm Nhượng đã rộn ràng. Chợ họp từ 4 giờ sáng, ngay bên bờ biển. Tiếng trả giá, tiếng kéo lưới, tiếng sóng biển hòa cùng nhau, tạo nên một bản giao hưởng lao động đầy sức sống, nơi hải sản tươi ngon nhất, giá hợp lý hơn cả. Sự nhộn nhịp này là minh chứng cho sự bám trụ của nghề biển truyền thống. Nhờ đó, những gia đình như vợ chồng bác Trần Kim Hòa (thôn Hải Bắc) - người chồng là ngư dân ra biển hằng ngày, người vợ thu mua cá ở chợ đầu mối và mang đi bán lẻ, đã nuôi lớn ba đứa con học đại học.

Bác Hòa vừa đảo sạch rổ mực còn nhảy tanh tách dưới làn nước biển, vừa nói: “Chúng tôi gắn bó với nghề cá từ bao năm nay, vốn chỉ người địa phương mua đi bán lại. Dạo gần đây, đã có khách xa đến hỏi mua. Từ đó các ngành dịch vụ khác cũng phát triển theo”.

Chị Thanh Xuân là cư dân ở thôn Chùa (thị trấn Thiên Cầm cũ), suốt thanh xuân chăm người chồng mắc bệnh rồi mất sớm, đứa con duy nhất cũng bị tàn tật. Cuộc sống mưu sinh khó khăn. Nhưng từ khi du lịch Thiên Cầm khởi sắc, chị bắt đầu học làm hướng dẫn viên, rồi lái xe điện, chạy xe ôm đưa khách thăm Chùa Cổ, Đồng Muối, làng chài, bến cá Cẩm Nhượng... Điều đáng nói là chị chỉ lấy tiền công chở, và dùng kiến thức làm thương hiệu. Ấy vậy, nhiều tiệm kinh doanh đặc sản địa phương “nhà làm” cũng nhờ chị Xuân mà được du khách biết đến.

Lò kẹo cu đơ Bình Lan ở thôn Chùa đã đỏ lửa từ sáng sớm. Chủ lò là hai bác Bùi Thị Bình và Lê Xuân Lan đều đã ngoài 60 tuổi. Kẹo cu đơ được các bác làm từ mật mía và lạc, bằng kinh nghiệm và công thức truyền thống tạo ra hai loại kẹo với bánh đa thường và bánh đa vừng. “Chúng tôi làm kẹo cu đơ từ những năm 1990 nhưng có một giai đoạn không theo được nghề vì hiệu quả kinh tế thấp.

Đến năm 2004, Thiên Cầm đông khách, lò kẹo Bình Lan lại đỏ lửa và duy trì tốt cho đến nay”, bác Bình chia sẻ. Mùa cao điểm, hai bác nấu 15 chảo kẹo mỗi ngày, lãi 200 nghìn đồng/chảo. Những tháng thấp điểm này, mỗi ngày chỉ nấu 1-2 chảo nhưng cũng đủ để bếp không nguội, khách gần xa vẫn tìm đến.

Cách đó không xa, cũng kế thừa nghề truyền thống gia đình (từ thời ông nội năm 1937), ông Nguyễn Thanh Sáng lại đưa Hợp tác xã Thanh Sáng phát triển mạnh mẽ với hàng chục loại đặc sản địa phương như nước mắm nhĩ, tép moi khô... cho doanh thu hàng tỷ đồng/năm. “Nhà tôi trải qua ba đời làm nghề nhưng luôn không ngừng đổi mới.

Triết lý chung là bám biển, giữ chất lượng. Đồng thời, gần đây chúng tôi tiếp cận những cách bán hàng mới như livestream, sàn thương mại điện tử, phục vụ khách du lịch... để đưa sản phẩm vươn xa hơn”, ông Sáng cho biết. Hợp tác xã Thanh Sáng hiện bảo đảm việc làm cho 12 lao động địa phương với mức lương khoảng 8-10 triệu đồng/người/tháng - một mức thu nhập đáng mơ ước ở vùng biển này.

Sức sống cộng đồng

Sức mạnh nội tại của Thiên Cầm không chỉ ở làm du lịch, dịch vụ, mà còn bởi tình người ấm áp, nơi sự cộng sinh, hỗ trợ lẫn nhau đã tạo ra một “mạng lưới an sinh” vững chắc hơn bất kỳ bức tường chắn sóng nào.

Chị Thanh Xuân thường xuyên đưa khách đến với Hợp tác xã Thanh Sáng, nhưng không phải vì nhận được lợi ích gì mà bởi: “Biết gia cảnh nhà tôi vất vả, vợ chồng bác Sáng thường đưa chai nước mắm, gói gia vị... giúp đỡ. Tôi chở khách từ chợ cá về cũng ghé qua bác để nhờ đóng thùng đá hải sản, đồng thời cho họ biết đến thương hiệu địa phương. Khách mua được đồ cũng vui và lại thêm được điểm đến trong tour địa phương”.

Cách thức vận hành kiểu du lịch cộng đồng như vậy thật sự đặc biệt trong cuộc sống xô bồ hiện nay, nơi mà khoảng cách giàu nghèo được rút ngắn bởi giá trị nhân văn.

Khu chợ cá Cẩm Nhượng bán mua rộn ràng. Bác Hải thuộc hộ nghèo, sức khỏe yếu, không đủ sức lao động nặng. Thế nhưng hằng sáng, bác không phải tay trắng. Bác được láng giềng, đều là những ngư dân lặn lội sau mỗi chuyến biển, tặng lại một con cá tùy chọn từ thuyền đánh bắt về. Rồi người phụ nữ già yếu lặng lẽ ngồi bán cả rổ cá đủ loại đó với giá chỉ 100 nghìn đồng - một con số đủ để có hai bữa ăn trong ngày, thậm chí còn tích góp. Sự hỗ trợ chân thành, nghĩa tình thật sự khiến khách đường xa cảm động, góp phần chứng minh rằng: Lòng người ở Thiên Cầm là điểm tựa bền bỉ nhất.

Sự kiên cường của cộng đồng cư dân biển nơi đây còn thấy qua việc giữ gìn văn hóa truyền thống. Bác Bùi Thị Bình kể: “Dân địa phương dù còn nhiều khó khăn vẫn duy trì lễ hội cầu ngư và hò chèo cạn. Đây chính là nguồn sức mạnh tinh thần, giúp người dân Thiên Cầm giữ vững sự lạc quan trước mọi sóng gió”. Vợ chồng bác Bùi Thị Bình và Lê Xuân Lan là đảng viên 40 năm và 50 năm tuổi đảng. Bác Lan là thương binh hạng 4, bệnh binh 62% nhưng từng là Bí thư Chi bộ thôn suốt hai nhiệm kỳ cho đến khi sức khỏe suy giảm mới ở nhà cùng vợ duy trì nghề kẹo truyền thống.

Mấy tháng qua, hai cơn bão lớn thay nhau hoành hành, nhiều căn nhà cũ trong thôn Chùa không thể bám trụ nhưng rồi nhờ sự chung tay của chính quyền, của cộng đồng đoàn kết, đời sống đã trở lại bình thường. Những ngày này, hình ảnh đẹp nhất về sức sống Thiên Cầm là khi cán bộ, người dân cả thôn Chùa cùng nhiều thôn khác trong xã kéo nhau ra bờ biển dọn “núi” rác do bão để lại. Họ dọn dẹp không phải vì được chỉ đạo hay yêu cầu, mà vì mảnh đất này là sự sống của họ. Sự đoàn kết và kiên cường ấy dường như đã làm cho cung đàn biển mãi ngân xa.

Bài và ảnh: PHONG CHƯƠNG