Quảng Trị: Tiến độ giải ngân vốn đầu tư công chậm chạp, đâu là nguyên nhân?

Khu tái định cư Hải An phục vụ công tác giải phóng mặt bằng để xây dựng Cảng biển Mỹ Thủy, thuộc Khu kinh tế Đông Nam tỉnh Quảng Trị, hoàn thành từ năm 2021 nhưng đến nay vẫn chưa có một “móng” nhà nào được dựng lên.

Cụ thể, gần 9 tháng đầu năm 2023, tổng giá trị giải ngân vốn đầu tư công của Quảng Trị mới đạt 33,7% kế hoạch, thấp hơn rất nhiều so với mức bình quân chung của cả nước là 51,38%. Riêng trong năm 2022 tổng giá trị giải ngân các nguồn vốn đầu tư công do tỉnh Quảng Trị quản lý tính đến gần hết tháng 11/2022 là hơn 1.558 tỷ đồng, đạt 45,7% kế hoạch tỉnh giao và đạt 53% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao đầu năm.

Theo tìm hiểu và thu thập thông tin của phóng viên Báo điện tử Xây dựng, nguyên nhân tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công của Quảng Trị còn thấp là xuất phát từ nguyên do. Về khách quan, trong quá trình triển khai thực hiện đã gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc như thời tiết mưa lũ dị thường những tháng đầu năm; các dự án khởi công mới và dự án đường ven biển có kế hoạch vốn khá lớn nhưng việc hoàn thiện hồ sơ kéo dài; công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng vẫn còn nhiều bất cập gây trở ngại rất lớn đối với hoạt động đầu tư công; giá một số vật liệu xây dựng tăng cao nên các nhà thầu thi công cầm chừng; quy trình, thủ tục thực hiện các dự án ODA phức tạp, phụ thuộc vào nhà tài trợ, mất nhiều thời gian…

Về nguyên nhân chủ quan, do công tác vận động nhân dân trong việc giải phóng mặt bằng còn gặp nhiều khó khăn cũng ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án. Đầu tư công vẫn còn tình trạng hỗ trợ từ ngân sách tỉnh cho các dự án thuộc cấp huyện quản lý còn nhiều, từ đó một số địa phương có tâm lý trông chờ nguồn vốn ngân sách tỉnh hỗ trợ đầu tư mà chưa chủ động bố trí vốn ngân sách cấp mình theo phân cấp để đầu tư thực hiện các công trình.

Năng lực chỉ đạo, điều hành, quản lý của một số chủ đầu tư chưa đáp ứng được yêu cầu, còn lúng túng trong tổ chức thực hiện; năng lực của một số nhà thầu, nhất là về tài chính còn yếu, một số nhà thầu tham gia thực hiện nhiều dự án cùng một lúc nên năng lực bị phân tán, có một số dự án, gói thầu yêu cầu chủ đầu tư phải bổ sung nhà thầu phụ để đảm bảo tiến độ.

Công tác kiểm tra, đôn đốc đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng công trình đã được quan tâm, nhưng chưa thường xuyên, liên tục. Một số chủ đầu tư chưa thực sự chủ động kiểm tra, đôn đốc, chưa chú trọng công tác quản lý chất lượng công trình xây dựng cả về hồ sơ và thi công tại hiện trường.

Công tác thông tin, báo cáo của một số huyện, một số chủ đầu tư chưa kịp thời, chất lượng báo cáo chưa cao, không đảm bảo tính chính xác, chủ yếu liệt kê công việc thực hiện, đề nghị bổ sung vốn, chưa có đánh giá, nhận định và đề xuất được các giải pháp có hiệu quả về quản lý đầu tư xây dựng.

Hoạt động đấu thầu vẫn còn bất cập ở một số chủ đầu tư, ban quản lý dự án như: Công tác lập, thẩm định, trình duyệt, đăng tải và phát hành kế hoạch đấu thầu, hồ sơ mời thầu ở một số dự án chưa đảm bảo theo đúng quy định, thời gian tổ chức đấu thầu chậm trễ, kéo dài ảnh hướng đến tiến độ giải ngân các nguồn vốn; năng lực nhà thầu yếu kém dẫn đến thi công chậm.

Việc tổ chức đấu thầu ở một số chủ đầu tư, ban quản lý dự án chưa nghiêm; trình thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu khi chưa có phương án hoặc đề xuất phương án huy động nguồn vốn thiếu tính khả thi, làm tăng nguy cơ gây nợ đọng xây dựng cơ bản và gây không ít khó khăn, vướng mắc cho cơ quan thẩm định…

Đầu tư công vẫn là nguồn lực chủ yếu và đóng vai trò quyết định trong quá trình hoàn thiện kết cấu hạ tầng, cải thiện các điều kiện xã hội, phát triển đồng bộ các ngành, lĩnh vực và đảm bảo an ninh - quốc phòng của địa phương. Với ý nghĩa này, nếu thời gian đến công tác giải ngân ở Quảng Trị có có sự cải thiện đáng kể, thì chắc sẽ dân đến một hệ lụy về sự cản trở phát triển kinh tế nói chung ở Quảng Trị chắc chắn sẽ không tránh khỏi.

Hữu Tiến