Phụ nữ làm báo: Dấn thân, lan tỏa, khẳng định bản lĩnh trong kỷ nguyên số

Từ những “ngòi bút nữ” tiên phong đến dòng báo chí hiện đại

Theo Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương, GS.TS. Tạ Ngọc Tấn, Chủ tịch Hồ Chí Minh với cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, cũng đồng thời gắn liền với giải phóng phụ nữ; trong đó tiến trình phát triển báo chí cách mạng đã góp phần quan trọng cho quá trình giải phóng dân tộc, giải phóng phụ nữ và đồng hành trong quá trình phát triển của đất nước.

Trong kỷ nguyên phát triển mới, phụ nữ, nhà báo nữ ngày càng đóng vai trò quan trọng. Sự phát triển của phụ nữ cần đặt trong sự phát triển chung của dân tộc, phát triển của đất nước. Đặc biệt, với sự phát triển của xã hội ngày nay, gia đình đang phải đối diện với nhiều vấn đề, đặc biệt là sự tan vỡ gia đình đang tạo ra sự bất ổn xã hội. Bảo vệ phụ nữ, bảo vệ những bà mẹ có nghĩa là bảo vệ thiên chức làm mẹ; không chỉ là sinh mệnh của phụ nữ mà còn là sự tồn vong, phát triển của đất nước, dân tộc. Người mẹ chính là bệ đỡ an toàn nhất trong xã hội.

Phóng viên Kim Dung-VOV TP.HCM tác nghiệp năm 2021, ngay khi ra khỏi khu vực cách ly Covid-19

“Báo chí bảo vệ sự phát triển của phụ nữ, để phụ nữ được đánh giá, nhìn nhận với đúng vị trí, vai trò, vị thế của mình”, GS.TS. Tạ Ngọc Tấn nhấn mạnh. Theo ông, báo chí, các nhà báo nữ nói lên tiếng nói của mình để thúc đẩy toàn xã hội cùng thực hiện các chiến lược phát triển của phụ nữ đã được Đảng, Nhà nước đề ra.

Trong thời đại số, kỷ nguyên chuyển đổi số và toàn cầu hóa, báo chí có vai trò mới trong việc truyền cảm hứng, động viên phụ nữ tiếp tục thực hiện sứ mệnh kiến tạo và đổi mới đất nước. "Họ là vợ, mẹ, là người con, nhưng cũng là người truyền cảm hứng, dẫn dắt dư luận xã hội theo hướng tích cực, nhân văn. Nhà báo nữ không chỉ phản ánh thực tiễn mà còn góp phần cải tạo hiện thực, thúc đẩy các giá trị đạo đức, nhân văn và phát triển bền vững" - GS.TS. Tạ Ngọc Tấn nói.

Tại Hội thảo “Phụ nữ với 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam”, bà Nguyễn Thị Tuyến, Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam - đặc biệt nhấn mạnh vai trò của các tờ báo chuyên về phụ nữ trong lịch sử, từ Nữ giới chung (1919), Tiếng gọi phụ nữ, Phụ nữ Việt Nam... đến các ấn phẩm hiện đại. Theo bà, đội ngũ nhà báo nữ đã đóng góp lớn vào quá trình vận động chính sách, giám sát việc thực thi pháp luật, phản biện xã hội và bảo vệ quyền lợi phụ nữ.

Dẫu vậy, bà Tuyến cũng chỉ rõ những hạn chế còn tồn tại như tỷ lệ nữ Tổng biên tập còn thấp, thiếu vắng nữ lãnh đạo trong các tổ chức báo chí, sản phẩm báo chí chưa thực sự nhạy cảm giới... Điều đó đòi hỏi sự thay đổi về chính sách và nhận thức từ cả trong ngành báo chí lẫn toàn xã hội.

“Hiện cả nước có hơn 800 cơ quan báo chí với khoảng 21.000 người được cấp thẻ nhà báo. Lực lượng các nhà báo nữ ngày càng mạnh cả về chất lượng và số lượng, nhưng chưa phát huy hết tiềm năng. Hội Nhà báo Việt Nam có hơn 40% hội viên là nữ, nhưng đến nay vẫn chưa có lãnh đạo cấp Phó Chủ tịch Hội trở lên là nữ. Bên cạnh đó, số lượng nữ tổng biên tập chưa tương xứng với số lượng nữ nhà báo....” Bà Tuyến cho biết.

Không ít ý kiến cho rằng, cần tạo điều kiện để đội ngũ nhà báo nữ phát triển toàn diện, không chỉ ở kỹ năng nghiệp vụ, mà còn cả năng lực lãnh đạo, nghiên cứu và phản biện chính sách. Đây là cách để bảo đảm dòng báo chí nữ tiếp tục đồng hành cùng phong trào phụ nữ và sự phát triển bền vững của đất nước.

Vượt qua thách thức để khẳng định vị trí trên mặt trận thông tin hiện đại

Dù có nhiều đóng góp quan trọng, họ vẫn phải đối mặt với những khó khăn không nhỏ - từ định kiến giới, áp lực nghề nghiệp, đến thách thức của kỷ nguyên số... Công nghệ thay đổi nhanh, độc giả thay đổi thói quen tiếp cận thông tin, mạng xã hội tác động sâu sắc đến tâm lý công chúng đặt ra yêu cầu, nhà báo nữ cần không ngừng học hỏi, làm chủ công nghệ, giữ vững bản sắc, đạo đức và lý tưởng báo chí.

Nhiều nhà báo nữ được trao giải báo chí Quốc gia lần thứ XVIII. Ảnh: KT

Nhà báo TS. Phạm Thị Mỵ, Tổng biên tập Tạp chí Sức khỏe và Môi trường, chia sẻ: Ở nhiều cơ quan báo chí hướng tới đối tượng phụ nữ, trẻ em, tỷ lệ nhà báo nữ còn lên tới 70 - 80%. Thậm chí có những tòa soạn, toàn bộ Ban Biên tập đều là nữ. Đây là những con số biết nói, thể hiện rõ vai trò, vị trí ngày càng quan trọng của nữ nhà báo trong hệ thống báo chí nước nhà.

Tuy nhiên, phụ nữ làm báo thường đối mặt với áp lực kép - vừa phải hoàn thành nhiệm vụ nghề nghiệp trong điều kiện công tác nhiều rủi ro, vừa phải chu toàn thiên chức trong gia đình. Họ tác nghiệp trong đêm, đi công tác dài ngày, đột xuất, đối diện với những tình huống nguy hiểm, bất ngờ nơi hiện trường, lại có những thời điểm trùng vào những ngày 'đặc biệt' của riêng giới nữ. Nếu không có lòng yêu nghề, sự dấn thân và bản lĩnh, chắc chắn họ đã không thể vượt qua được những thử thách đó.

Nữ nhà báo cũng như bao phụ nữ khác - họ là người vợ, người mẹ, người con – nhưng đồng thời, họ còn là người viết, người gìn giữ và lan tỏa sự thật, công lý, nhân văn. Họ không chỉ làm báo, mà còn góp phần định hình nhân cách người phụ nữ Việt Nam thời đại mới: có tri thức, có đạo đức, có sức khỏe, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.

Những cống hiến ấy đã được khẳng định bằng thành tựu cụ thể. Chỉ tính riêng trong Giải Báo chí Quốc gia năm 2024 đã rất nhiều giải thưởng cao quý đã thuộc về các nhà báo nữ như loạt bài “Thu hút đầu tư nước ngoài: Bước ngoặt 35 năm và cơ hội lịch sử” của nhà báo Lê Thị Thanh Hà (báo Đầu tư), hay loạt bài 'Báo chí Cách mạng & sứ mệnh dẫn lối' của nhóm tác giả nữ thuộc báo Nhà báo và Công luận. Những giải thưởng ấy không chỉ vinh danh tác phẩm, mà còn là sự ghi nhận xứng đáng cho tinh thần cống hiến, trí tuệ và lòng tận tâm của các nữ chiến sĩ trên mặt trận thông tin”.

Để dòng báo nữ phát triển bền vững trong kỷ nguyên số, TS Liêu Chí Trung, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Luật sư Việt Nam cho rằng, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp: Nâng cao nhận thức về vai trò phụ nữ, đảm bảo bình đẳng giới, hỗ trợ chính sách và cơ sở vật chất cho cơ quan báo chí nữ, đổi mới mô hình hoạt động theo hướng số hóa, đồng thời trang bị cho nữ nhà báo kiến thức và kỹ năng thích ứng với bối cảnh mới.

Báo chí nữ Việt Nam đã trở thành diễn đàn phong phú, đa chiều và mạnh mẽ. Đó là kết quả của sự dấn thân không ngừng nghỉ của các nhà báo nữ qua nhiều thế hệ – những người đã biến mình từ đối tượng phản ánh thành chủ thể kiến tạo ngôn luận.

Trong kỷ nguyên truyền thông số, hành trình ấy cần tiếp tục được làm giàu bằng năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội để tiếng nói phụ nữ không chỉ được lắng nghe, mà còn thực sự góp phần thay đổi nhận thức và chính sách.

Thu Hằng/VOV.VN