Phòng, chống thiên tai trong vận hành chính quyền địa phương 2 cấp
Từ khi thực hiện bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp, Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự ở các xã, phường đã phải đối mặt ngay với thử thách lớn khi cơn bão số 3 và bão số 5 liên tiếp đổ bộ. Đây là những tình huống thực tiễn đầu tiên để kiểm nghiệm khả năng vận hành chính quyền mới. Qua đó, các xã, phường trên địa bàn tỉnh đã thể hiện rõ tính chủ động, tinh thần trách nhiệm và vai trò nòng cốt trong công tác phòng, chống thiên tai, tạo niềm tin vững chắc cho Nhân dân.
Các lực lượng xung kích và Nhân dân xã Tiên Trang diễn tập ứng phó với các tình huống thiên tai.
Tiên Trang là xã ven biển được sáp nhập từ 3 xã Tiên Trang, Quảng Nham, Quảng Thạch cũ với 9,2km bờ biển, hơn 5km đê và 2,5km kè chống sạt lở biển thôn Tân, có cửa Lạch Ghép. Nhìn chung, các tuyến đê trên địa bàn xã được hình thành từ lâu đời, qua nhiều giai đoạn và đi qua nhiều vị trí có địa hình, địa chất yếu, phức tạp, nhiều đoạn sạt lở, xuống cấp. Hệ thống kè chống sạt lở biển, đê cửa sông chỉ chống đỡ được với bão cấp 8, cấp 9, luôn đe dọa đến sự an toàn tính mạng, tài sản Nhân dân khi có bão, lũ xảy ra.
Ngoài ra, tại thôn Tân có 196 hộ/817 nhân khẩu đang sinh sống, luôn có nguy cơ bị cô lập khi bão tới, nước thủy triều dâng. Trên địa bàn xã có 491 phương tiện khai thác thủy sản (359 tàu, thuyền; 132 bè mảng). Theo Chủ tịch UBND xã Tiên Trang Trần Thị Huệ, “để chủ động ứng phó với các loại hình thiên tai, xã đã kiện toàn và thành lập Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự xã và ban hành Quy chế hoạt động, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên Ban Chỉ huy. Đồng thời, thành lập các tổ xung kích; xây dựng các phương án, tình huống ứng phó với các cấp độ thiên tai như kêu gọi tàu thuyền, tổ chức sơ tán Nhân dân vào nơi tránh trú an toàn, ứng phó với tình huống vỡ đê, ứng phó với bão mạnh, siêu bão năm 2025... Sau khi sáp nhập, xã được UBND tỉnh lựa chọn là địa phương thực hiện diễn tập thực binh phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn khu vực ven biển tỉnh Thanh Hóa năm 2025, nên dù bộ máy mới hình thành nhưng đã có sự chủ động ứng phó với các cơn bão vừa qua. Cùng với đó là sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị và các tầng lớp Nhân dân; đặc biệt là các lực lượng nòng cốt, xung kích ở địa phương luôn sát dân, sát việc, phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm cao trong thực hiện nhiệm vụ, giảm thiệt hại do thiên tai gây ra”.
Để đảm bảo công tác phòng, chống thiên tai được vận hành thông suốt, kịp thời, hiệu quả, không xảy ra khoảng trống địa bàn, lĩnh vực, gián đoạn trong công tác tham mưu, chỉ đạo, điều hành, sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp các xã, phường đã chủ động triển khai phòng, chống thiên tai theo hướng dẫn, không trông chờ, ỷ lại. Tinh thần trách nhiệm, chủ động của lãnh đạo và cán bộ xã được nâng cao, nhất là khi Nghị định số 200/2025/NĐ-CP ngày 9/7/2025 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Phòng thủ dân sự và có hiệu lực thi hành từ ngày 23/8/2025. Theo đó, 166 xã, phường trên địa bàn tỉnh đã kiện toàn ban chỉ huy phòng thủ dân sự; xây dựng các phương án bảo vệ trọng điểm cấp xã, trọng điểm cấp tỉnh. Trên cơ sở các đội xung kích phòng, chống thiên tai hiện tại của các xã, phường trước khi sắp xếp, sáp nhập, các địa phương kiện toàn thành lập đội xung kích phòng, chống thiên tai cho cấp xã mới. Nhờ đó, khi các cơn bão đổ bộ, đặc biệt trong cơn bão số 5 vừa qua các địa phương trên địa bàn tỉnh đã chủ động sẵn sàng phương án sơ tán người dân sinh sống ở khu vực nguy hiểm có nguy cơ mất an toàn khi có thiên tai xảy ra; sẵn sàng sơ tán 6.254 hộ/28.698 khẩu sinh sống ở khu vực ven biển; 1.722 hộ/7.351 khẩu ở khu vực có nguy cơ xảy ra lũ quét, 6.275 hộ/26.551 khẩu ở khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở đất trên địa bàn các xã miền núi.
Theo Trưởng Phòng Phòng chống thiên tai và biến đổi khí hậu, Chi cục Thủy lợi Nguyễn Văn Cường: “Thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, các xã, phường vừa là “điểm cuối” tiếp nhận mệnh lệnh của cấp trên vừa là “điểm đầu” của các hoạt động ứng phó, phòng ngừa, khắc phục sự cố do thiên tai gây ra. Cấp xã cũng được giao thực hiện tới 12 nhiệm vụ trọng tâm phòng, chống thiên tai của cấp huyện trước đây. Với việc giao nhiệm vụ rõ ràng, đầy đủ giúp cho cấp xã chủ động hơn trong quản lý rủi ro thiên tai và bảo đảm an toàn đê điều trên địa bàn. Tới đây đơn vị tham mưu phối hợp với các địa phương tổ chức đào tạo, tập huấn, nâng cao năng lực cho lực lượng xung kích phòng, chống thiên tai cấp xã để đảm bảo khả năng thực hiện nhiệm vụ khi có các tình huống xảy ra trên địa bàn”.
Có thể thấy, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã đặt ra nhiều thách thức nhưng cũng mở ra cơ hội để cấp xã phát huy vai trò nòng cốt trong công tác phòng, chống thiên tai. Qua thực tế ứng phó với bão số 3 và số 5, cho thấy rõ tinh thần chủ động, sát dân, sát việc, phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng xung kích địa phương. Đây là tiền đề quan trọng để các địa phương tiếp tục hoàn thiện bộ máy, nâng cao năng lực chỉ huy, góp phần xây dựng cộng đồng an toàn trước thiên tai, bảo vệ tính mạng và tài sản của Nhân dân.
