Phình động mạch thân tạng, diễn biến phức tạp ở bệnh nhân cao huyết áp

Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD TP.HCM) vừa điều trị thành công cho một người bệnh trẻ tuổi bị phình động mạch thân tạng có biến chứng vỡ hiếm gặp, tạo khối máu tụ to chèn ép gây tắc mật, xuất huyết tiêu hóa và hệ thống động mạch bị phình nhiều nơi. Với tình trạng bệnh phức tạp, các bác sĩ đánh giá đây là một ca bệnh khó, nguy cơ tử vong cao nên việc áp dụng các phương pháp điều trị cần thực hiện theo một trình tự đúng đắn và kịp thời mới có thể cứu sống người bệnh.

Bệnh hiếm gặp - nguy cơ tử vong cao

Đó là trường hợp của anh L.V.V., 37 tuổi ngụ tại TP.HCM. Anh V. được chẩn đoán bị tăng huyết áp hơn 10 năm nay, nhưng vì tình trạng sức khỏe ổn định, chỉ mệt khi hoạt động gắng sức nên anh chủ quan không khám sức khỏe định kỳ cũng như điều trị chứng tăng huyết áp. Gần đây, trong lúc đang làm việc, anh V. đột ngột chóng mặt, sau đó nôn ra máu đỏ bầm, đau thắt vùng thượng vị. Anh V. được người nhà đưa đến BV ĐHYD TP.HCM cấp cứu. Sau khi thực hiện CT và nội soi dạ dày tá tràng, các bác sĩ cho biết anh V. bị xuất huyết tiêu hóa trên nghi do chảy máu đường mật từ khối máu tụ và giả phình kèm hiện tượng tắc mật do chèn ép. Khối máu tụ to với đường kính hơn 8cm (nằm vùng đầu và thân tụy) do giả phình động mạch (đường kính 28mm) đang hoạt động ngay phần chia đôi của động mạch thân tạng gây chèn ép gây tắc mật và nguy cơ vỡ lan rộng (do chảy máu tiếp diễn). Các xét nghiệm cho thấy rõ tình trạng người bệnh bị vàng da tắc mật như bilirubin tăng cao, men gan tăng gần 1000 UI/ml và thiếu máu.

Theo BS. Nguyễn Quang Thái Dương - Phó Trưởng Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Trưởng Đơn vị can thiệp mạch tạng BV ĐHYD TP.HCM, vỡ phình động mạch thân tạng là bệnh rất hiếm gặp, vỡ phình tạo khối máu tụ và giả phình hoạt động có biến chứng tắc mật và xuất huyết tiêu hóa càng hiếm hơn. Đây là bệnh rất nguy hiểm vì ngay cả túi phình với kích thước nhỏ thì nguy cơ vỡ rất cao. Khi vỡ tỉ lệ tử vong gần như hơn 70 - 80%, nhất là các túi phình to, nằm ngay ngã ba và kèm theo phình động mạch chủ bụng.

Bác sĩ Dương cũng cho biết, huyết áp cao là một bệnh lý cần phải được điều trị và theo dõi tái khám định kỳ với bác sĩ. Khi huyết áp cao không điều trị hoặc điều trị không hiệu quả, các cơ quan quan trọng như não, tim hay thận sẽ để lại những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng như tai biến mạch máu não, suy tim hay suy thận...

BS. Nguyễn Quang Thái Dương khám cho bệnh nhân trước khi xuất viện

Điều trị phức tạp - diễn biến khó lường

Với tình trạng bệnh lý phức tạp, người bệnh có nhiều vị trí phình khác kèm theo như phình động mạch dưới đòn, phình động mạch chủ bụng, phình gốc động mạch thân tạng và động mạch mac treo tràng trên, nguy cơ biến chứng và tử vong cao khi tiến hành can thiệp cho người bệnh, các bác sĩ đã tiến hành hội chẩn liên chuyên khoa giữa Khoa Ngoại Gan - Mật - Tụy, Khoa Lồng ngực mạch máu, Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Đơn vị Can thiệp mạch tạng để tìm ra phương pháp điều trị phù hợp, an toàn cho người bệnh.

LỜI KHUYÊN CỦA THẦY THUỐC
Người có tiền sử hút thuốc lá, tăng huyết áp, từng mắc các bệnh về mạch máu hoặc gia đình có người bị bệnh về động mạch nên chủ động thăm khám định kỳ để được điều trị tốt các bệnh nền, tránh nguy cơ biến chứng cao khi biến cố xảy ra. Ngay khi có các triệu chứng ở bụng, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời.

Quá trình hội chẩn được thực hiện với nhiều ý kiến trái chiều khác nhau nhằm mang đến lựa chọn phù hợp và an toan nhất cho bệnh nhân. Sau hai lần hội chẩn, các bác sĩ đánh giá phương án can thiệp nội mạch là tối ưu với tình trạng hiện tại của bệnh nhân, tuy nhiên phương án phẫu thuật cũng được lên kế hoạch dự phòng trong trường hợp can thiệp nội mạch thất bại hoặc thủ thuật có tai biến đe dọa tính mạng của bệnh nhân.

“Sau khi cân nhắc các phương án điều trị cho người bệnh và kết quả chụp mạch máu xóa nền, chúng tôi đã quyết định can thiệp lần đầu bằng cách đặt khung hợp kim có màng phủ (stentgraft) để che túi giả phình và chuyển dòng chảy vào động mạch gan. Đây là phương pháp an toàn nhất ở thời điểm hiện tại cho người bệnh, nhưng đòi hỏi kỹ thuật cao trước các nguy cơ tai biến (như không kiểm soát chảy máu khi có biến chứng chảy máu trong thủ thuật, nguy cơ tắc động mạch lách, động mạch gan và không che hết cổ giả phình….) đồng thời cân nhắc hướng xử lý tiếp theo tùy theo diễn tiến bệnh ngay sau can thiệp”, BS. Nguyễn Quang Thái Dương chia sẻ.

Lần can thiệp đầu tiên gặp nhiều khó bác sĩ thực hiện can thiệp nội mạch với tỉ lệ chỉ đạt 80% hiệu quả về mặt kỹ thuật (không tiếp tục tiến hành để đạt 100% do nguy cơ biến chứng cao như vỡ phình do thao tác kỹ thuật) và vẫn ghi nhận dòng chảy nhỏ vào giả phình do cổ giả phình quá rộng; một ngày sau thủ thuật đầu tiên, người bệnh hết tình trạng tắc mật, các chỉ số sinh hóa (men gan, bilirubine toàn phần) hoàn toàn bình thường; Sau 2 tuần, tình trạng sức khỏe người bệnh ổn, với hi vọng giả phình và hematoma giảm theo thời gian, người bệnh được tiếp tục điều trị ngoại trú với thuốc huyết áp và thuốc kháng tiểu cầu đơn bằng clopidrogel.

10 ngày sau, người bệnh vào cấp cứu do đột ngột đau bụng vàng da, qua kết quả thăm khám và tư vấn bệnh nhân được thực hiện can thiệp nội mạch. Sau can thiệp, khối giả phình được lấp đầy, không còn hoạt động. Động mạch lách được bảo tồn; động mạch gan chung bị tắc hoàn toàn (nằm trong dự đoán) nhưng gan không bị ảnh hưởng do vẫn còn tĩnh mạch cửa nuôi dưỡng. Một ngày sau, người bệnh được xuất viện trong tình trạng sức khỏe ổn định, không còn nguy cơ biến cố do túi giả phình đã được giải quyết triệt để.

Tuấn Dũng