Phim tài liệu Qua cơn ác mộng: Chữa lành sang chấn tâm lý hậu chiến

"Qua cơn ác mộng" là một trong sáu tác phẩm phim tài liệu của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) tham dự Liên hoan phim Việt Nam 2025. Bộ phim do đạo diễn Đoàn Hồng Lê thực hiện, tiếp nối thành công của "Đường đến hòa bình" (2023), tập trung vào những "vết thương vô hình" và dư chấn tâm lý kéo dài hàng thập kỷ sau khi tiếng súng đã tắt.

Đối diện với những cơn ác mộng từ phía bên kia

Bộ phim xoay quanh câu chuyện của bốn cựu binh và nhà báo Mỹ – những người từng trực tiếp chứng kiến sự khốc liệt của chiến tranh Việt Nam. Khi trở về quê hương, họ mang theo nỗi ám ảnh khôn nguôi về những mất mát và chết chóc. Đạo diễn Đoàn Hồng Lê đã chọn góc nhìn nhân văn để khai thác cách các nhân vật chiêm nghiệm và hành động nhằm tự chữa lành bản thân.

Đáng chú ý, quá trình thực hiện bộ phim diễn ra chủ yếu trong giai đoạn đại dịch COVID-19. Do đó, phần lớn các nội dung tương tác và phỏng vấn nhân vật được thực hiện thông qua hình thức gọi video trực tuyến (video call). Dù gặp rào cản về khoảng cách địa lý và phương thức tiếp cận, những mảnh ký ức về "âm thanh của sự im lặng" hay nhu cầu được tha thứ vẫn được truyền tải trọn vẹn.

Một số hình ảnh trong phim Qua cơn ác mộng.

Sợi dây liên kết từ ký ức gia đình

Chia sẻ về nguồn cảm hứng thực hiện dự án, đạo diễn Đoàn Hồng Lê cho biết câu chuyện bắt nguồn từ chính người cha của mình – một phóng viên chiến trường trở về từ Khu V năm 1968. Những cơn hoảng hốt, giật mình trong đêm của ông đã giúp bà thấu hiểu rằng những người lính ở cả hai bên chiến tuyến đều có thể mắc kẹt trong những tổn thương tinh thần dai dẳng.

Đạo diễn Đoàn Hồng Lê trình bày ý tưởng của bộ phim tại Ngày hội Ý tưởng VTV

Để thấu hiểu sâu sắc hơn tâm lý nhân vật, nữ đạo diễn đã tham gia vào các nhóm cựu binh Mỹ trên mạng xã hội. Tại đây, bà lắng nghe họ kể cho nhau nghe những mảnh ký ức như một cách tìm kiếm sự an ủi. Điều này giúp bộ phim giữ vững nguyên tắc: dù khai thác nỗi đau của người lính Mỹ nhưng vẫn đặt trong bối cảnh lịch sử và tâm thế của người Việt Nam.

Thông điệp nhân văn về phần Người

Trong phim, khán giả sẽ gặp gỡ những nhân vật đặc biệt như họa sĩ David Thomas – người tổ chức triển lãm "Tìm kiếm trong Parkinson" để gây quỹ cho nạn nhân chất độc da cam, hay nhiếp ảnh gia Ronald Haeberle – tác giả bộ ảnh thảm sát Mỹ Lai nổi tiếng.

Đạo diễn cùng họa sĩ David Thomas - một nhân vật xuất hiện trong phim. Năm 2023 ông đã tổ chức triển lãm "Tìm kiếm trong Parkinson" tại Việt Nam gây quỹ ủng hộ nạn nhân chất độc da cam

Thách thức lớn nhất khi thực hiện "Qua cơn ác mộng" là việc xử lý một chủ đề nhạy cảm đối với khán giả trong nước. Đạo diễn Đoàn Hồng Lê khẳng định bà bám sát vào "phần Người" – những cảm xúc vui buồn, phẫn nộ hay yêu mến vốn là điểm chung của mọi nền văn hóa – để tạo ra sự đồng cảm giữa nhân vật và người xem.

Đạo diễn và Nhiếp ảnh gia Ronald Haeberle người đã chụp bộ ảnh thảm sát Mỹ Lai và tặng lại cho bảo tảng Sơn Mỹ. Ông cũng là một nhân vật trong bộ phim Qua cơn ác mộng.

Thông qua bộ phim, đạo diễn kỳ vọng thế hệ trẻ – những người tiếp cận lịch sử chủ yếu qua sách vở – có thể hiểu thêm về sự khốc liệt của chiến tranh và giá trị của việc chữa lành để hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn.

Tuệ Nhân