Phát triển Cù lao Chàm xứng tầm khu du lịch của quốc gia

Cù lao Chàm là một điểm đến thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế - Ảnh: VGP/NA

Giữ gìn và phát huy hệ sinh thái quý giá và văn hóa độc đáo của xã đảo

Xã đảo Tân Hiệp - Cù lao Chàm (TP. Đà Nẵng) với 8 hòn đảo lớn, nhỏ (Hòn Lao, Hòn Dài, Hồn Mồ, Hòn Khô Mẹ, Hòn Khô Con, Hồn Lá, Hồn Tai, Hòn Ông) có tổng diện tích 15 km2, dân số toàn xã hiện nay 2.600 người.

Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Tân Hiệp lần thứ XIV, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra vào đầu tháng 7/2025 đã đặt quyết tâm đưa xã đảo Tân Hiệp phát triển mạnh mẽ, toàn diện và đồng bộ theo định hướng sinh thái - văn hóa - du lịch.

Theo ông Lê Mới, Bí thư Đảng ủy xã Tân Hiệp, việc gắn kết 3 yếu tố sinh thái - văn hóa - du lịch không phải là bước đi ngẫu nhiên, mà là sự tiếp nối của một quá trình dài nhận thức và hành động. Văn hóa và sinh thái không chỉ là tài sản quý báu, mà còn là nền tảng để phát triển kinh tế, nâng cao đời sống người dân và bảo đảm sự trường tồn cho các giá trị bản địa.

Cù lao Chàm là một trong những hòn đảo hiếm hoi tại Việt Nam còn giữ được thảm thực vật tự nhiên dày đặc, cùng hệ sinh thái biển, rừng phong phú. Đây là khu dự trữ sinh quyển duy nhất trên thế giới có sự kết nối giữa biển, đảo, rừng, cửa sông, vùng ngập mặn và di sản văn hóa thế giới - đô thị cổ Hội An.

Một khu vực san hô được gìn giữ, bảo tồn trên vùng biển Cù lao Chàm

Không dừng lại ở cảnh quan thiên nhiên, Cù lao Chàm còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa lâu đời: Nghề chài lưới, đan võng từ cây ngô đồng, làm nước mắm, làm bánh ít lá gai, khai thác yến... Người dân nơi đã sống với nghề, giữ gìn bản sắc văn hóa, sự chân thành, mộc mạc và lòng hiếu khách làm nên thương hiệu du lịch đặc biệt.

Phát triển du lịch tại Cù lao Chàm không đơn thuần là khai thác cảnh quan để thu hút khách, mà là tạo ra một hệ sinh thái du lịch bền vững, dựa trên nguyên tắc bảo tồn - cộng đồng - trải nghiệm. Trong đó, người dân được xem là "trung tâm" và cũng là người thụ hưởng chính của du lịch. Nhiều nghề truyền thống của xã đảo đang được tái sinh dưới góc nhìn du lịch: Du khách có thể tham quan làng chài, học đan võng, làm bánh ít lá gai, làm nước mắm, khám phá rừng ngô đồng, tham quan nghề khai thác yến…

Cùng với đó, phát triển du lịch xã đảo theo hướng trải nghiệm chuyên sâu: Nghỉ dưỡng xanh, du lịch biển đảo cao cấp, chăm sóc sức khỏe từ các chế phẩm rong tảo, lặn biển ngắm san hô, khám phá hang yến, sáng tác nghệ thuật, các môn thể thao gắn với biển; nâng tầm các sự kiện du lịch như "Cù lao Chàm – mùa ngô đồng đỏ" hay "Đêm Cù lao", không chỉ tạo điểm nhấn truyền thông, mà còn thúc đẩy tiêu dùng địa phương. Tiếp tục duy trì phong trào "Nói không với túi ni lông" để bảo vệ môi trường sống và định hướng phát triển xanh bền vững.

Người dân tham gia thu gom rác thải, góp phần xây dựng Cù lao Chàm trở thành điểm đến xanh, sạch, đẹp - Ảnh VGP/NA

Để người dân làm chủ 'cuộc chơi'

Bí thư Đảng ủy xã Tân Hiệp cho biết, du lịch cộng đồng là mô hình cốt lõi tại Cù lao Chàm, được xây dựng trên nền tảng người dân làm chủ, đồng hành và hưởng lợi từ du lịch. Họ không chỉ là chủ nhà, là người phục vụ, mà còn là người kể chuyện, là linh hồn của mỗi trải nghiệm du lịch.

Người dân có thể tự tổ chức các dịch vụ lưu trú tại nhà (homestay), phục vụ ăn uống, vận chuyển, hướng dẫn tham quan, bán đặc sản địa phương, hàng thủ công mỹ nghệ. Sự thân thiện, hiếu khách và vốn tri thức bản địa dồi dào chính là lợi thế không thể thay thế bằng bất kỳ dịch vụ du lịch hiện đại nào.

Tuy nhiên, để cộng đồng thực sự là trung tâm, lãnh đạo xã đảo Tân Hiệp cho biết sẽ tăng cường tập huấn, đào tạo kỹ năng làm du lịch, hỗ trợ vốn và pháp lý, cung cấp thông tin thị trường và liên kết với các doanh nghiệp du lịch chuyên nghiệp. Tạo điều kiện thuận lợi để cộng đồng tham gia vào quá trình quy hoạch và giám sát thực hiện quy hoạch, các chính sách phát triển du lịch - dịch vụ cộng đồng. Từ đó, cộng đồng sẽ giữ gìn, nâng niu các di sản ông cha để lại, chung sức, sáng tạo thêm những sản phẩm du lịch độc đáo.

Mục tiêu của những kế hoạch này là để du khách hòa nhập vào cuộc sống của người dân, từ đó khách lưu trú nhiều ngày để trải nghiệm và tương tác cùng cư dân bản địa; khách chi tiêu nhiều lần cho các dịch vụ bình dân nhưng chất lượng; khách sẽ quay trở lại nhiều lần để thưởng ngoạn và thu hoạch các sản phẩm do chính mình làm ra.

Bên cạnh du lịch, địa phương sẽ tiếp tục phát triển kinh tế biển bền vững, khuyến khích ngư dân đầu tư tàu thuyền công suất lớn, tổ chức sản xuất theo tổ, đội để vươn khơi xa. Đẩy mạnh nuôi trồng, chế biến và tiêu thụ hải sản gắn với bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Kết hợp khai thác kinh tế với tham gia bảo vệ an ninh, chủ quyền vùng biển.

Chính quyền và cộng đồng cư dân địa phương tham gia dự án phục hồi rùa biển tại Cù lao Chàm - Ảnh: VGP/NA

Hoàn thành quy hoạch tổng thể phát triển xã đảo Tân Hiệp

Ông Lê Mới cũng cho biết, theo Quyết định số 509/QĐ-TTg ngày 13/6/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt "Quy hoạch hệ thống du lịch thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045", vùng duyên hải Nam Trung Bộ có 17 địa điểm tiềm năng phát triển thành Khu du lịch quốc gia; trong đó, có Bà Nà, Sơn Trà và Cù lao Chàm thuộc thành phố Đà Nẵng. Đây là những tiền đề và vận hội lớn cho xã đảo Tân Hiệp - Cù lao Chàm.

"Để hiện thực hóa mục tiêu trên, giải pháp cấp bách và quan trọng hàng đầu hiện nay là phải hoàn thành phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển xã đảo Tân Hiệp và các quy hoạch chuyên ngành về giao thông, công nghệ, du lịch, bảo tồn sinh thái, kiến trúc, các dân cư, phát triển không gian văn hóa biển đảo...

Từ đó, lựa chọn phương án đầu tư, quyết định những cơ chế đặc thù để xây dựng, phát triển Cù lao Chàm thành xã đảo 'thịnh vượng, hấp dẫn, sống tốt', là khu du lịch quốc gia với thương hiệu 'Đảo xanh huyền thoại'. Việc đầu tư hệ thống giao thông thủy an toàn, hệ thống cấp nước sinh hoạt, y tế, xử lý rác thải… là yêu cầu bức thiết để Cù lao Chàm trở thành điểm đến an toàn, thân thiện và hiện đại", Bí thư Đảng ủy xã Tân Hiệp nhấn mạnh.

Nhật Anh