Ông Trump khiến cả nước Mỹ bị sốc nhưng đảng Cộng hòa lặng thinh

Kể từ năm 2015, khi ông Donald Trump tuyên bố tranh cử tổng thống, cây bút Ruth Marcus của Washington Post đã luôn dõi theo ông. Ban đầu, bà cho rằng sự thu hút của ông Trump chỉ là nhất thời và sẽ sớm phai nhạt trên chính trường Mỹ.

Tuy nhiên, trong những năm sau đó, bà buộc phải thừa nhận dự đoán của bản thân đã sai. “Ông Trump quá nguy hiểm và (chúng ta) không thể làm ngơ. Tôi cần chỉ ra những tuyên bố ngày càng leo thang, đe dọa đến nền dân chủ Mỹ của ông ấy”, bà viết trên Washington Post vào ngày 5/12.

Bà Marcus cảm thấy mệt mỏi vì những tuyên bố gây tranh cãi của ông Trump. Do đó, sau khi rời Nhà Trắng, ông Trump hầu như không còn xuất hiện trên những bài viết của bà. Bà Marcus cho rằng không điều gì có thể “thay đổi suy nghĩ và hành vi của cựu tổng thống”.

Tuy nhiên, với tuyên bố mới nhất của ông Trump trên Truth Social vào ngày 3/12, cây bút của Washington Post cho rằng đã đến lúc cần đưa ra cảnh báo, rằng ông Trump “đã đi quá xa” và những luận điệu của cựu tổng thống phải bị bác bỏ.

“Vụ gian lận quy mô lớn cho phép chấm dứt tất cả quy tắc, quy định và điều khoản, ngay cả những điều được công nhận trong hiến pháp. Những người khai quốc vĩ đại của chúng ta không muốn và sẽ không tha thứ cho các cuộc bầu cử sai lệch và gian lận!”, ông Trump viết trên Truth Social, ám chỉ kết quả bầu cử năm 2020.

“Hành động gian lận chưa có tiền lệ cần những giải pháp chưa từng có”, cựu tổng thống nói thêm.

Tuyên bố này đã kéo theo sự phản đối mạnh mẽ của Nhà Trắng, cùng hàng loạt chỉ trích từ đảng Dân chủ. Song chỉ một số ít nhà lập pháp đảng Cộng hòa có động thái tương tự. Các đảng viên Cộng hòa hàng đầu, chẳng hạn Lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện Kevin McCarthy và Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell đến nay vẫn giữ im lặng.

Không chỉ là lời nói nhất thời

Tuyên bố của cựu tổng thống được đưa ra một ngày sau khi ông chủ mới của Twitter - tỷ phú Elon Musk - thúc đẩy việc phát hành “Hồ sơ Twitter”, chứa các email cho thấy nhân viên của nền tảng này thảo luận về việc hạn chế bài đăng của New York Post vào tháng 10/2020 liên quan đến các tệp trong máy tính xách tay của Hunter Biden - con trai Tổng thống Joe Biden.

Ông Musk nói sẽ vạch trần cách Twitter tham gia vào việc “đàn áp tự do ngôn luận” trong thời gian chuẩn bị cho cuộc bầu cử năm 2020. Song hồ sơ này không cho thấy gã khổng lồ công nghệ đã tuân theo ý muốn của đảng Dân chủ.

Ông Trump kêu gọi đình chỉ hiến pháp. Ảnh: AP.

Tuy nhiên, ông Trump vẫn cáo buộc “đảng Dân chủ đã hợp tác chặt chẽ với các công ty công nghệ lớn để gian lận”, tiếp tục viện dẫn các thuyết âm mưu về cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 và kêu gọi đình chỉ hiến pháp.

Theo bà Marcus, ông Trump dường như đang đặt nền móng cho một cuộc chính biến. Một người từng tuyên thệ “giữ gìn và bảo vệ” hiến pháp giờ lại có tuyên bố trái ngược để củng cố lợi ích cá nhân, bà cho biết.

“Chúng ta có thể bác bỏ bài đăng chỉ là lời nói (nhất thời) của ông Trump và ông ấy sẽ không bao giờ có khả năng thực hiện. Tuy nhiên, với một người đang chuẩn bị tranh cử, hành động này đáng báo động”, bà nhận định. “Đó là lý do ông Trump cần bị chỉ trích. Và tôi mong đợi các lãnh đạo đảng Cộng hòa lên tiếng”.

Song phần lớn đảng viên hàng đầu của đảng Cộng hòa vẫn im lặng hoặc “nhẹ giọng” với tuyên bố của ông Trump.

Hạ nghị sĩ David Joyce (Ohio) đã tránh trả lời trực tiếp câu hỏi về bình luận của ông Trump trong chương trình của ABC vào tối 4/12. Khi bị người dẫn chương trình George Stephanopoulos thúc ép, ông Joyce nói sẽ “ủng hộ bất kỳ ứng viên nào của đảng Cộng hòa”, nhưng không nghĩ ông Trump có thể “làm được điều đó”.

“Ông Trump nói rất nhiều điều, nhưng không có nghĩa là chúng sẽ xảy ra”, ông Joyce cho biết.

Lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện Kevin McCarthy và Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell cũng từ chối bình luận.

Trong khi đó, những người bảo vệ ông Trump cố gắng làm dịu cuộc tranh cãi. Một thành viên đảng Cộng hòa thân cận với cựu tổng thống lập luận rằng bài đăng không thực sự ủng hộ hay kêu gọi chấm dứt hiến pháp.

Khi được yêu cầu làm rõ quan điểm, người này giải thích: “Ông (Trump) chỉ muốn so sánh việc công ty công nghệ lớn can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2020 để tạo lợi thế cho ông Biden với hành động chấm dứt hiến pháp - cả hai đều chưa từng có tiền lệ”. Song ông không viện dẫn bằng chứng cho thấy các nền tảng công nghệ thiên vị Tổng thống Biden vào năm 2020.

Hệ lụy

Laurence Tribe, giáo sư luật hiến pháp tại Trường Luật Harvard, cho biết trong giới học giả thực sự đã có một cuộc tranh luận về câu hỏi nước Mỹ có cần sửa đổi hiến pháp hay không.

Song những gì ông Trump làm “không phải tranh luận, mà là phá hủy”.

“Những gì ông (Trump) đang làm là công khai hét lên trong tuyệt vọng rằng bất cứ thứ gì cản đường ông ấy trở thành người nắm quyền, đều sẽ bị quét sạch”, vị giáo sư nhận định trong một cuộc phỏng vấn. Vào tháng 11, ông Trump đã công bố chiến dịch tái tranh cử tổng thống lần thứ ba.

Bà Liz Cheney lên án ông Trump. Ảnh: AP.

Mặc dù giáo sư Tribe thừa nhận ông Trump đã nói nhiều điều thái quá và không phải lúc nào cũng cần chú ý, ông không tin rằng tuyên bố mới nhất này nên bị bỏ qua, đặc biệt là sau khi những cáo buộc vô căn cứ của ông Trump về cuộc bầu cử năm 2020 đã dẫn đến cuộc bạo loạn ở Đồi Capitol.

“Đó là một tuyên bố đặc biệt, (cho thấy) ông Trump không tôn trọng đất nước hay bất cứ thứ gì khác ngoài bản thân”, ông Tribe nói.

Một số đảng viên Cộng hòa cũng chỉ trích những bình luận của ông Trump mạnh mẽ hơn. Trên chương trình “Face the Nation” của CBS, Hạ nghị sĩ Michael Turner (Ohio) cho biết ông “hoàn toàn” lên án tuyên bố của ông Trump.

“Tôi kịch liệt phản đối tuyên bố mà ông Trump đưa ra. Ông Trump đã có hàng nghìn phát ngôn mà tôi không đồng tình”, ông Turner nói và cho biết thêm các cử tri chắc chắn sẽ cân nhắc điều này.

Hạ nghị sĩ Adam Kinzinger của Illinois - một trong số ít đảng viên Cộng hòa bỏ phiếu luận tội ông Trump vì cuộc bạo loạn Đồi Capitol ngày 6/1/2021 - nói rằng giờ đây "không một thành viên nào thuộc phe bảo thủ có thể ủng hộ ông ấy một cách hợp pháp", đồng thời chỉ trích: "Điều này thật điên rồ".

Ông John Bolton, đảng viên Cộng hòa và từng là cố vấn an ninh quốc gia Mỹ dưới thời ông Trump, nói rằng "tất cả thành viên phe bảo thủ thực sự phải phản đối chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024 của ông (Trump)", theo AFP.

Hạ nghị sĩ Liz Cheney, cựu lãnh đạo phe Cộng hòa tại Hạ viện, cũng lên án gay gắt: “Quan điểm của ông ấy từ ngày 6/1/2021 vẫn không thay đổi. Giờ đây, không một ai có thể phủ nhận rằng ông Trump là kẻ thù của hiến pháp”.

Hạ nghị sĩ Mike Lawler (New York) cũng cho rằng đã đến lúc nhìn về phía trước, thay vì lật lại cuộc bầu cử năm 2020.

“Hiến pháp được thiết lập là có lý do - để bảo vệ quyền của người dân Mỹ. Vì vậy, tôi chắc chắn không tán thành quan điểm của (ông Trump)”, ông Lawler nói trên chương trình “State of the Union” của CNN. “Tôi nghĩ cựu tổng thống nên tập trung vào tương lai nếu ông ấy tái tranh cử”.

Hải Linh