Những điểm mới quan trọng của Luật Hợp tác xã (sửa đổi)

Nếu như Luật Hợp tác xã năm 2012 chỉ dành một điều quy định mang tính định hướng cho chính sách về phát triển khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã, thì Luật Hợp tác xã (sửa đổi) lần này đã dành cả Chương II (từ Điều 17 đến Điều 29) để quy định về các chính sách của Nhà nước phát triển tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã rất cụ thể về nguyên tắc thực hiện chính sách, các tiêu chí thụ hưởng, nguồn vốn thực hiện, Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã…

Đặc biệt, Luật Hợp tác xã (sửa đổi) đã bám sát và cụ thể hóa 8 nhóm chính sách nêu trong Nghị quyết số 20 của Trung ương Đảng về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới, gồm: Chính sách phát triển nguồn nhân lực; Chính sách đất đai; Chính sách tài chính; Chính sách tín dụng; Chính sách khoa học công nghệ; Chính sách hỗ trợ về thông tin kinh tế, kỹ năng tiếp thị và nghiên cứu thị trường; Chính sách đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng; Chính sách bảo hiểm xã hội.

Những chính sách này sẽ tạo khung khổ pháp lý để các cơ quan có thẩm quyền xây dựng các Nghị định, Thông tư quy định cụ thể hơn nhằm thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tập thể.

Nhiều HTX trông chờ quỹ hỗ trợ phát triển

Luật HTX sửa đổi lần này quy định rất cụ thể về nguyên tắc thực hiện chính sách, các tiêu chí thụ hưởng chính sách cũng như nguồn vốn thực hiện, đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng và đặc biệt là Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã. Thực tế vẫn còn nhiều HTX chưa tiếp cận được nguồn Quỹ hỗ trợ này, hay việc tại nhiều nơi nguồn lực Quỹ chưa đáp ứng nhu cầu. Do đó, những quy định sửa đổi trong Luật lần này đang được nhiều HTX kỳ vọng. Ghi nhận tại Bình Thuận – nơi vẫn còn nhiều hợp tác xã chưa tiếp cận được nguồn vốn từ quỹ Hỗ trợ phát triển hợp tác xã.

Hợp tác xã Phú Thịnh có 14 thành viên canh tác hơn 25ha thanh long sản xuất theo chuẩn VietGap. Để mở rộng sản xuất, Hợp tác xã có nhu cầu vay vốn ưu đãi nhưng các ngân hàng đều từ chối. Trong khi Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã của tỉnh lại chưa được thành lập. HTX Phú Thịnh không thể tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi.

Có đơn hàng hàng tỷ đồng, nhưng thiếu vốn để đáp ứng. Đó là tình cảnh của HTX thanh long Hòa Lệ.

Ngoài Bình Thuận, tính đến cuối năm 2022, cả nước còn 11 địa phương chưa lập Quỹ hỗ trợ HTX. Do vậy, khi Điều 23 của Luật sửa đổi nêu rõ HTX được hỗ trợ vay vốn với lãi suất ưu đãi, hỗ trợ lãi suất sau đầu tư, bảo lãnh tín dụng đầu tư từ Quỹ Hỗ trợ phát triển hợp tác xã, thì rất nhiều HTX tại Bình Thuận kỳ vọng tỉnh sẽ sớm có Quỹ hỗ trợ để bà con có nguồn lực phát triển sản xuất.

Tại Bình Thuận, nhiều HTX năng động đã cùng bà con nông dân đưa trái thanh long Việt Nam xuất đi Trung Quốc, châu Âu, Trung Đông... Còn trên cả nước, rất nhiều HTX nông nghiệp đã chứng minh được vai trò "bệ đỡ" cho bà con để không bị "được mùa mất giá", nâng tầm chất lượng nông sản để xuất khẩu, mang lại thu nhập ổn định cho bà con. Do đó, giúp HTX chính là giúp nông dân. Các chính sách hỗ trợ để các HTX thực sự mạnh về vốn, về đất đai, có đủ năng lực cạnh tranh với thị trường là mục tiêu đang được Luật HTX sửa đổi hiện thực hóa.

Gỡ rào cản đất đai để thúc đẩy HTX phát triển

Đất đai là tư liệu sản xuất quan trọng bậc nhất của các HTX nông nghiệp. Trong Luật Hợp tác xã (sửa đổi), Chương II đã có quy định chính sách ưu tiên tiếp cận mặt bằng sản xuất, kinh doanh. Khi mà phần lớn hợp tác xã, nhất là các hợp tác xã nông nghiệp đang thiếu đất để sản xuất, kinh doanh thì vướng mắc về nguồn lực này đang dần có lời giải trong Luật HTX sửa đổi.

4.000m2 đất được UBND xã cho thuê với giá ưu đãi chỉ đủ cho HTX nông nghiệp Quang Trung xây dựng 2 kho lạnh quy mô nhỏ, 1 gian giới thiệu sản phẩm và 1 kho sơ chế, đóng gói. Trụ sở để HTX làm việc, giao dịch thương mại thì gần như không có. Chưa kể thời gian thuê đất theo quy định là 5 năm nên không đảm bảo pháp lý để vay vốn mở rộng sản xuất. Khi Luật HTX (sửa đổi) đã có chính sách hỗ trợ HTX tiếp cận đất đai, HTX này kỳ vọng sẽ sớm có Nghị định, Thông tư quy định cụ thể hơn để HTX sớm được hỗ trợ.

HTX dịch vụ tổng hợp và sản xuất nông nghiệp Lúa Vàng chăn nuôi hàng nghìn con bò. Sau 14 năm hoạt động, đến nay HTX vẫn trăn trở với bài toán tiếp cận quỹ đất. Với họ, những quy định trong Luật lần này sẽ là căn cứ quan trọng để các HTX có thêm quỹ đất chăn nuôi.

Theo Liên minh HTX tỉnh Bắc Giang, khó khăn nhất hiện nay là công tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Do vậy, địa phương chờ đợi hướng dẫn chi tiết tại các văn bản dưới Luật để kịp thời có các hỗ trợ đất đai cho các HTX phù hợp với quy hoạch của tỉnh.

Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy đất giao cho HTX trên cả nước trong 10 năm qua rất thấp, trung bình chỉ từ 0,58 đến 1,75ha/HTX. Do đó, trong Luật sửa đổi lần nay, quy định ưu tiên bố trí quỹ đất cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX thuê; ưu đãi hợp lý về giá và thời gian cho thuê... sẽ giúp vướng mắc trong tiếp cận đất đai dần được giải quyết.

Với nhiều ưu đãi từ tiếp cận vốn, đất đai, liên kết sản xuất và mở rộng thị trường… luật HTX (sửa đổi) sẽ tạo cơ hội cho khu vực kinh tế tập thể, HTX phát triển, thích ứng với nền kinh tế thị trường. Tuy nhiên, như ghi nhận của chúng tôi mà quý vị vừa theo dõi, các địa phương, các HTX đều mong sớm có các văn bản dưới luật hướng dẫn cụ thể để địa phương sớm có cơ sở triển khai các chính sách cụ thể hỗ trợ cho các HTX trên địa bàn của mình. Còn trong cuộc trao đổi với phóng viên THQHVN khi Luật vừa thông qua, đại diện Cục Kinh tế hợp tác, Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định, Bộ đang phối hợp với các Bộ, ngành liên quan để nhanh chóng chuẩn bị các Nghị định, Thông tư triển khai ngay khi Luật chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7 năm sau.

Mời quý vị và các bạn theo dõi nội dung chi tiết!

Hà Lan -

Sỹ Cường -

Lê Trang -

Triệu Nguyễn