Nhân tố duy trì sự ổn định chiến lược

Cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Joe Biden đã kết thúc sau hơn 3 giờ hội đàm tại biệt thự La Grange, bên bờ hồ Geneva (Thụy Sĩ) với một số kết quả tích cực.

Đáng chú ý, lãnh đạo hai nước đã ra tuyên bố chung về ổn định chiến lược, được dư luận đánh giá là một diễn biến khá bất ngờ và là bước khởi đầu đáng ghi nhận cho quá trình “phá băng” trong quan hệ song phương.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) và Tổng thống Mỹ Joe Biden (trái) tại cuộc gặp ở Geneva, Thụy Sĩ, ngày 16/6/2021. Ảnh: THX/TTXVN

Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) và Tổng thống Mỹ Joe Biden (trái) tại cuộc gặp ở Geneva, Thụy Sĩ, ngày 16/6/2021. Ảnh: THX/TTXVN

Cộng đồng quốc tế có nhiều lý do để không kỳ vọng quá lớn vào kết quả hội nghị thượng đỉnh Nga - Mỹ đầu tiên kể từ sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020. Đơn giản vì quan hệ song phương trước cuộc gặp quan trọng này được cả hai bên thừa nhận là “trong tình trạng xấu không thể chấp nhận được”. Theo đánh giá của Văn phòng Tổng thống Nga, “quan hệ Nga - Mỹ đã bị suy giảm trong nhiều năm và hiện đang ở trong tình trạng không thể hài lòng. Các kênh tiếp xúc đã bị đình chỉ gần như trong toàn bộ các vấn đề phối hợp hành động song phương”.

Về phần mình, ông chủ Nhà Trắng cũng đồng ý với nhận định của Tổng thống Putin rằng “quan hệ Nga - Mỹ xấu đến mức thấp nhất trong nhiều năm gần đây". Bản thân ông Biden sau khi nhậm chức cũng không có ý định “cài đặt lại” mối quan hệ với Nga giống như một số tổng thống Dân chủ tiền nhiệm, thậm chí còn thực thi chính sách được đánh giá là khá cứng rắn trong quan hệ với Moskva. Nhìn vào danh sách dài những mâu thuẫn, bất đồng giữa Nga và Mỹ thời gian qua, có thể hiểu vì sao đa số đều tỏ thái độ thận trọng về kết quả cuộc gặp thượng đỉnh này.

Cả Nga và Mỹ đều không đặt kỳ vọng sẽ đạt được bất kỳ bước đột phá nào do khả năng xuất hiện những bất đồng lớn. Tuy nhiên, hai nhà lãnh đạo đều hy vọng cuộc hội đàm có thể dẫn tới một mối quan hệ ổn định và dễ dự đoán hơn, hay nói cách khác là hai bên có thể quản lý mối quan hệ và hạn chế ảnh hưởng khi phát sinh các bất đồng trong tương lai.

Kết quả cuộc gặp có phần nằm ngoài dự đoán, nhưng thực ra lại rất phù hợp với những nỗ lực cũng như lợi ích chung của các bên. Một trong những người có dự báo lạc quan về cuộc gặp là Tiến sỹ Ivan Timofeev, Giám đốc chương trình của Hội đồng Nga về các vấn đề quốc tế. Theo Tiến sỹ Timofeev, những vấn đề không mang tính ràng buộc, không gắn với cam kết và trách nhiệm cụ thể có thể được các bên ưu tiên đưa ra thảo luận để đạt được những thỏa thuận sơ bộ.

Trên thực tế, với tư cách là hai cường quốc thế giới, Nga và Mỹ có rất nhiều chủ đề đưa ra thảo luận, từ các vấn đề song phương đến các cuộc đàm phán đa phương, từ các cuộc xung đột khu vực đến các chủ đề an ninh quốc tế. Đáng chú ý, hai nhà lãnh đạo đã đạt được nhất trí trong ba vấn đề quan trọng. Thứ nhất là về ổn định chiến lược, hai bên ra tuyên bố chung, đồng thời nhất trí sẽ tiến hành tham vấn liên ngành do bộ Ngoại giao hai nước chủ trì về việc triển khai Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (START-3). Theo tuyên bố chung, Nga và Mỹ sẽ sớm khởi động đối thoại toàn diện về ổn định chiến lược, thông qua đó tạo ra nền tảng cho việc kiểm soát vũ khí và giảm thiểu rủi ro trong tương lai.

Hai là về đối ngoại, hai bên nhất trí cử đại sứ của mình quay lại làm nhiệm vụ tại nước kia cũng như khởi động tham vấn giữa hai bộ Ngoại giao. Sự trở lại của các đại sứ là bước quan trọng có thể giúp bình thường hóa hoạt động của các cơ quan đại diện ngoại giao hai nước, vốn bị đình trệ thời gian gần đây sau khi Mỹ và Nga có những động thái trừng phạt-đáp trả lẫn nhau, kể cả việc trục xuất các nhà ngoại giao của nhau hồi tháng 4 vừa qua.

Thứ ba, về vấn đề an ninh mạng, hai bên cũng sẽ tiến hành tham vấn cụ thể. Tháng 9 năm ngoái, Tổng thống Putin đã công bố một chương trình toàn diện khôi phục sự hợp tác Mỹ-Nga trong lĩnh vực an ninh mạng và Moskva rất chờ đợi một phản ứng tích cực từ phía Washington.

Phát biểu sau cuộc gặp, Tổng thống Nga Putin đánh giá đây là cuộc đối thoại khá cởi mở và thẳng thắn, trong đó hai bên không tìm cách gây áp lực cho nhau. Về phần mình, Tổng thống Mỹ Biden cho biết những tháng sắp tới sẽ là một "bài kiểm tra" về việc liệu cuộc thảo luận giữa hai tổng thống tại Geneva có thể đưa Mỹ và Nga đến gần hơn với sự cải thiện quan hệ hay không.

Có thể nói đạt được kết quả ngoài mong đợi này chính là vì hai nước đã tỏ thiện chí đối thoại. Đặc biệt, kể từ sau cuộc điện đàm giữa hai tổng thống hồi tháng 4 năm nay, hàng loạt các cuộc gặp giữa lãnh đạo các bộ ngành đã được tổ chức để chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh mà hai bên đánh giá là “mang tính xây dựng” này. Việc các bên sẵn sàng lắng nghe quan điểm của nhau về các vấn đề còn những khác biệt là điểm khởi đầu tích cực, có thể tạo ra cơ hội cho các cuộc đối thoại tiếp theo về những giải pháp cụ thể hơn.

Mặc dù Moskva và Washington vẫn chưa thể khôi phục lòng tin lẫn nhau, nhưng cả hai bên đều công nhận sự cần thiết phải có mối quan hệ hợp tác để ngăn chặn căng thẳng leo thang. Phía Nga đã nhiều lần tuyên bố sẵn sàng cùng với Mỹ nỗ lực đối thoại làm lành mạnh hóa quan hệ song phương, trên các nguyên tắc bình đẳng và tôn trọng lợi ích của nhau. Đồng thời, Nga xác định việc bình thường hóa quan hệ song phương là cần thiết cho cả Nga và Mỹ.

Về phần mình, Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki nêu rõ gặp gỡ với các nhà lãnh đạo có nhiều bất đồng với Mỹ như nhà lãnh đạo Nga là thực sự quan trọng và rằng “mục tiêu của Tổng thống Biden là để hai nước Mỹ và Nga hướng đến một mối quan hệ ổn định hơn”. Cố vấn đặc biệt của Tổng thống Mỹ Eric Green cũng thừa nhận rằng “dù muốn hay không, Mỹ vẫn phải làm việc với Nga về một số thách thức cốt lõi trên thế giới”. Còn Tổng Thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg cho biết “cần đối thoại với Nga một phần để hướng tới mối quan hệ tốt đẹp hơn".

Nếu như cách tiếp cận thực tế của chính quyền Tổng thống Biden đối với Nga tiếp tục được triển khai, nếu như NATO vẫn để cánh cửa đối thoại với Nga trong khi áp dụng cách tiếp cận “kép” của mình, thì cộng đồng quốc tế có thể hy vọng về khả năng khôi phục đối thoại giữa Nga và phương Tây theo cả kênh song phương và đa phương. Và khi các bên sẵn sàng đối thoại, rủi ro có thể được quản lý và xung đột sẽ có nhiều cơ hội được kiểm soát. Sẵn sàng đối thoại để đạt được sự ổn định chiến lược chính là một trong những kết quả đáng chú ý nhất của hội nghị thượng đỉnh Nga - Mỹ tại Geneva.

Một điều rõ ràng là sẽ không có một sự thay đổi cơ bản trong mối quan hệ luôn căng thẳng giữa Nga và Mỹ sau cuộc gặp thượng đỉnh ở Geneva. Tuy nhiên, việc đảm bảo các kênh đối thoại cấp cao hiệu quả sẽ giúp quan hệ Nga-Mỹ không bị chệch hướng, bởi việc hai bên có thể thẳng thắn trao đổi sẽ giảm thiểu khả năng có những tính toán sai lầm và đó sẽ là nhân tố giúp duy trì ổn định chiến lược trong mối quan hệ dễ nảy sinh bất đồng này.

Hồng Quân (Pv TTXVN tại LB Nga)

Nguồn Tin Tức TTXVN: https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/nhan-to-duy-tri-su-on-dinh-chien-luoc-20210617113241607.htm