Nhân lực then chốt thúc đẩy khoa học, công nghệ phát triển

Các nhà khoa học là lực lượng then chốt góp phần thúc đẩy khoa học công nghệ phát triển

Dấu ấn của nhà khoa học

Nhiều năm qua, thành phố Huế đã từng bước khẳng định vị thế là một trong những trung tâm khoa học và công nghệ lớn của khu vực miền Trung - Tây Nguyên. Trong quá trình phát triển, đội ngũ trí thức, chuyên gia, nhà khoa học đóng vai trò trung tâm. Họ không chỉ dẫn dắt nghiên cứu mà còn truyền cảm hứng đổi mới sáng tạo trong cộng đồng và là nhân tố tạo ra những sản phẩm khoa học kỹ thuật, công nghệ hữu ích trong đời sống, sản xuất.

Theo Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN), lĩnh vực KHCN và chuyển đổi số tại địa phương đã có nhiều bước tiến đáng kể, trong đó phải kể đến vai trò, sự đóng góp tích cực của lực lượng trí thức, các nhà khoa học trên địa bàn. Năm năm liên tiếp (2020 - 2024), nền tảng Hue-S cùng các ứng dụng số của thành phố liên tục giành giải thưởng Sao Khuê. Đặc biệt, trong năm 2022 và 2024, Huế vinh dự nhận Giải thưởng ASOCIO - giải thưởng uy tín của Tổ chức Công nghiệp điện toán khu vực châu Á, châu Đại Dương ở hạng mục Chính phủ số và Thành phố thông minh. Huế còn là địa phương hiện đứng thứ 13/63 tỉnh, thành trên toàn quốc về Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII).

Tính đến nay, thành phố đã chuyển đổi hơn 30 hệ thống thông tin sang các nền tảng dùng chung trong chính quyền số, gồm: nền tảng xác thực, nền tảng làm việc số, nền tảng báo cáo số và nền tảng bản đồ số. Có đến 73,23% doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn ứng dụng nền tảng số trong sản xuất, kinh doanh và giao dịch điện tử. Thành phố hiện có 359 doanh nghiệp công nghệ số và 229 doanh nghiệp nền tảng số.

Bà Trần Thị Thùy Yên, Phó Giám đốc Sở KH&CN cho rằng, nhiều công trình, đề tài, dự án nghiên cứu của lực lượng trí thức, các chuyên gia, nhà khoa học đã chuyển từ nghiên cứu cơ bản sang nghiên cứu gắn liền với ứng dụng nhiều hơn. Điều này đã mang lại những kết quả tích cực phục vụ trực tiếp cho phát triển kinh tế - xã hội địa phương và cải thiện đời sống người dân. "Đơn cử với 65% tỷ lệ đề tài nghiên cứu được đưa vào ứng dụng trong các ngành kinh tế có hiệu quả càng khẳng định đội ngũ nhà khoa học không chỉ là người đưa ra giải pháp mà còn là lực lượng hiện thực hóa định hướng phát triển thành phố thông minh, đô thị sáng tạo, xanh và bền vững", bà Trần Thị Thùy Yên chia sẻ.

Nhiều sản phẩm của các nhà khoa học đã được thương mại hóa, phục vụ nhu cầu người dân

Phát huy những điểm sáng

Nhằm tạo điều kiện để đội ngũ trí thức phát huy năng lực, thành phố Huế đã ban hành và thực hiện hàng loạt chính sách như: Tuyển dụng ưu tiên đối với tiến sĩ, thạc sĩ, sinh viên xuất sắc; tôn vinh trí thức; củng cố vai trò các hội khoa học kỹ thuật; nâng cao chất lượng quy hoạch và đào tạo cán bộ KHCN... Nhờ đó, đội ngũ trí thức thành phố không ngừng tăng cả về số lượng và chất lượng, có cơ cấu hợp lý, phù hợp với yêu cầu phát triển hiện nay. Theo thống kê, số lượng trí thức có học hàm, học vị cao của Huế đứng thứ ba toàn quốc, chỉ sau Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Đây là nền tảng quan trọng để Huế vươn lên trở thành trung tâm văn hóa, y tế, giáo dục và KH&CN của cả nước.

Trụ cột của lực lượng nhân lực KH&CN Huế hiện nay thuộc về Đại học Huế, một trong 14 trường đại học trọng điểm quốc gia với 68 năm phát triển. Tính đến cuối năm 2024, Đại học Huế có 1.833 giảng viên; trong đó, có 770 giảng viên chính và cao cấp, 18 giáo sư, 182 phó giáo sư, 730 tiến sĩ và tiến sĩ khoa học. Năm 2024, có 22 nhà giáo/nhà khoa học của Đại học Huế được công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh phó giáo sư.

Tại lễ tôn vinh trí thức khoa học tiêu biểu năm 2025, Phó Giám đốc Đại học Huế - Đỗ Thị Xuân Dung chia sẻ, xác định rõ vai trò trung tâm của đào tạo nhân lực chất lượng cao gắn với nghiên cứu ứng dụng, Đại học Huế tiếp tục ưu tiên đầu tư phát triển đội ngũ trí thức phục vụ sự nghiệp KH&CN. Đồng thời, phát huy các chương trình liên kết quốc tế, tập trung phát triển các ngành, lĩnh vực trọng điểm của thành phố như công nghệ sinh học, y học, trí tuệ nhân tạo, công nghệ bán dẫn, đô thị thông minh...

Song song đó, Bệnh viện Trung ương Huế - bệnh viện Tây y đầu tiên tại Việt Nam với 131 năm hình thành cũng là một trung tâm nghiên cứu y học lớn của cả nước. Với gần 4.000 giường bệnh nội trú và đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bệnh viện không chỉ đóng vai trò chăm sóc sức khỏe mà còn là nơi đào tạo, chuyển giao công nghệ y tế hàng đầu. Ngoài ra, trên địa bàn thành phố còn có 27 tổ chức KH&CN và hơn 15.100 cán bộ KHCN đang hoạt động ở các lĩnh vực kinh tế, kỹ thuật, xã hội, quản lý nhà nước. Đây chính là lực lượng có vai trò nòng cốt trong hoạch định chính sách, nghiên cứu chiến lược và triển khai công nghệ vào thực tiễn.

Theo ông Hồ Đắc Thái Hoàng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố, đội ngũ trí thức ở Huế rất đặc biệt, họ không chỉ giỏi chuyên môn mà còn rất gắn bó và có tinh thần trách nhiệm trong đóng góp trí tuệ, sức sáng tạo của mình để xây dựng thành phố phát triển bền vững. Vấn đề đặt ra hiện nay là làm sao để phát huy đúng và đủ nguồn lực này.

Ông Hoàng nêu quan điểm, để triển khai nghiêm túc, hiệu quả Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 07 của Tỉnh ủy (nay là Thành ủy) về xây dựng thành phố Huế trở thành trung tâm lớn của cả nước về KHCN giai đoạn 2021-2025 và tầm nhìn đến năm 2030, cần đẩy mạnh xây dựng đội ngũ trí thức, đội ngũ lao động chất lượng cao dựa trên các yếu tố cơ bản là trí lực, thể lực, kỹ năng nghề nghiệp, đạo đức, phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và hội nhập quốc tế. Nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện cơ chế, chính sách, phát hiện, bồi dưỡng, khen thưởng, trọng dụng tài năng trong mọi lĩnh vực, mọi thành phần kinh tế.

Tôn vinh các trí thức khoa học tiêu biểu vì sự đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Huế

Thu hút và giữ chân nhân lực chất lượng cao

Thực hiện Nghị quyết 17-NQ/TU của Thành ủy về phát triển nguồn nhân lực, thành phố đang tích cực triển khai các giải pháp đồng bộ nhằm xây dựng đội ngũ chuyên gia, cán bộ KH&CN hàng đầu, nghệ nhân, doanh nhân giỏi phục vụ các ngành mũi nhọn. Phó Giám đốc Sở KH&CN - Trần Thị Thùy Yên cho biết thêm, thành phố đang tập trung vào công tác quy hoạch nhân lực, nâng cao chất lượng đào tạo, tạo liên kết giữa nhà trường - viện nghiên cứu - doanh nghiệp. Đặc biệt, việc thu hút nhân tài từ các tỉnh, thành khác và cả nước ngoài đang được chú trọng với chính sách đãi ngộ tốt hơn, môi trường làm việc thuận lợi và cơ hội cống hiến rõ ràng. Thành phố đang rà soát và xây dựng các chính sách ưu đãi cho nhân lực trong lĩnh vực chuyển đổi số, công nghệ cao, an toàn an ninh mạng; phát triển chương trình đào tạo hiện đại theo chuẩn quốc tế; hợp tác với các đại học hàng đầu nước ngoài trong các lĩnh vực then chốt như AI, vi mạch, sinh học số...

Đặc biệt, Huế đang đẩy mạnh các cơ chế hỗ trợ tài chính cho nghiên cứu KH&CN, thành lập các quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp với tỷ lệ trích 3 - 10% thu nhập trước thuế. Thành phố cũng khuyến khích hợp tác công - tư trong đào tạo nhân lực công nghệ số, xây dựng nền tảng giáo dục trực tuyến, phát triển mô hình đại học số và đào tạo trí thức hội nhập quốc tế. Việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo cũng là một ưu tiên. Các chương trình hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà khoa học đang được thúc đẩy nhằm thương mại hóa kết quả nghiên cứu, đồng thời thu hút đầu tư vào công nghệ cao như bán dẫn, AI, blockchain…

Với tiềm năng về con người, hạ tầng đào tạo và nền tảng khoa học đã được gây dựng từ lâu, thành phố Huế đang hội tụ đủ điều kiện để trở thành một điểm sáng trong bản đồ KH&CN của cả nước. Đội ngũ trí thức, nhà khoa học không chỉ là lực lượng sản xuất tri thức mà còn là nguồn lực chiến lược thúc đẩy phát triển bền vững, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thành công. Việc phát huy vai trò nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là chìa khóa để Huế bứt phá trong giai đoạn phát triển mới cũng như thực hiện thắng lợi các nghị quyết, kế hoạch hành động về KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Bài, ảnh: HOÀI THƯƠNG