Nga xem phi công drone Ukraine là mối đe dọa số 1, dùng mọi vũ khí để tiêu diệt

Một số binh sĩ Ukraine nói với trang Insider rằng Nga đang săn lùng và đã tăng cường các cuộc tấn công vào phi công drone (máy bay không người lái). Cụ thể hơn, binh sĩ Nga sử dụng tên lửa, bom và các vũ khí khác để tấn công các vị trí nghi ngờ có người điều khiển drone.

Có thể thực hiện vô số cuộc tấn công bằng drone trong một đợt triển khai, các phi công Ukraine nói rằng đang là "mục tiêu số 1" vì cản trở nhiệm vụ tác chiến của Nga.

Các phi công drone Ukraine trở thành mục tiêu số 1 của Nga - Ảnh: Dmytro

Tác động to lớn của drone khiến phi công bị nhắm mục tiêu

Việc Nga mong muốn loại bỏ những người điều khiển drone Ukraine càng làm nổi bật tác động to lớn mà vũ khí này mang lại, từ thu thập tình báo chiến trường quan trọng đến thực hiện cuộc tấn công chính xác với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ so với các loại đạn dược khác.

Artem, sĩ quan thuộc Quân đoàn 3 của Ukraine, cho biết số phi công drone tử trận đã tăng vọt trong vài năm qua. Artem nói rằng ở giai đoạn đầu của cuộc chiến, việc phi công drone bị nhắm mục tiêu và giết chết là hiếm, nhưng giờ đây điều này đang trở nên phổ biến hơn nhiều.

Theo các đánh giá gần đây, drone, đặc biệt là loại được trang bị khối thuốc nổ nhỏ, đã trở thành vũ khí sát thương chủ lực trên chiến trường Ukraine, gây ra khoảng 70% thương vong cho cả hai phía.

Những drone mang theo chất nổ như vậy được sử dụng với hiệu quả tàn phá khủng khiếp. Những chiếc drone bốn cánh quạt giá rẻ, có giá chỉ vài trăm USD, có khả năng phá hủy những chiếc xe tăng trị giá hàng triệu USD. Chiến trường ở Ukraine đã trở thành cái bẫy tử thần với phương tiện bọc thép. Theo ước tính từ nguồn tin công khai, cả Nga và Ukraine đã mất hàng nghìn xe tăng, xe chiến đấu bộ binh, xe chở quân bọc thép.

Không chỉ là vũ khí sát thương, drone còn được sử dụng làm nền tảng trinh sát trên không và hỗ trợ nhắm mục tiêu, điều chỉnh hướng vũ khí trong trận chiến, chẳng hạn pháo binh.

Mối đe dọa nghiêm trọng

Nga ngày càng nhắm mục tiêu vào các phi công drone Ukraine vì xem họ là mối đe dọa nghiêm trọng. Artem, hiện đứng đầu bộ phận quan hệ đối tác quân sự tại Viện Đảo Rắn, cho biết phi công drone Ukraine càng có kỹ năng và hiệu quả chiến đấu cao thì Nga càng coi việc loại bỏ họ khỏi cuộc chiến là ưu tiên hàng đầu.

Viện Đảo Rắn là tổ chức độc lập của Ukraine, hoạt động từ năm 2024, với mục tiêu tăng cường quan hệ chiến lược về lĩnh vực an ninh - quốc phòng giữa Ukraine và Mỹ.

Justin Bronk, nghiên cứu viên cao cấp về không quân và công nghệ tại Royal United Services Institute, viết trong một báo cáo hồi tháng 8 rằng số phi công drone Ukraine thương vong đã tăng với tốc độ nhanh trong suốt mùa xuân và mùa hè năm nay.

Ông cho biết quân đội Nga đã tập trung nỗ lực vào việc xác định vị trí và tấn công các phi công drone này.

Một phi công drone Ukraine giếu tến nói với trang Insider rằng: "Khi phát hiện ra người điều khiển drone ở đâu đó, Nga sẽ sử dụng mọi thứ có trong tay và mọi loại vũ khí để tiêu diệt họ”.

Thông thường, Nga sẽ tấn công diện rộng vào một khu vực bằng bom và tên lửa đắt tiền ngay cả khi chỉ có một hoặc hai phi công drone Ukraine ở đó, Artem nói. Những nỗ lực tấn công quá mức nhằm phá hủy các vị trí nghi ngờ có phi công Ukraine cho thấy cách Nga nhìn nhận người điều khiển drone.

Tuy nhiên, không chỉ Quân đội Nga mới coi phi công drone là mục tiêu hàng đầu, mà Ukraine cũng đang nhắm đến họ.

Dimko Zhluktenko, phi công thuộc Lực lượng Hệ thống Không người lái Ukraine từng điều khiển drone tấn công và trinh sát, trước đây chia sẻ với Insider rằng lực lượng của ông cố gắng hết sức để nhắm mục tiêu vào phi công drone Nga. "Nếu chúng tôi tìm thấy họ, họ là những mục tiêu có giá trị cao", Dimko Zhluktenko nhấn mạnh. Điều này đặc biệt đúng với các phi công Nga vận hành drone trinh sát cánh cố định, theo Dimko Zhluktenko.

Drone trinh sát cánh cố định là loại drone được thiết kế với cấu trúc cánh cố định tương tự như máy bay truyền thống, thay vì sử dụng cánh quạt quay để tạo lực nâng như drone nhiều cánh quạt.

Drone là vũ khí gây ra phần lớn thương vong trên chiến trường ở Ukraine - Ảnh: Getty Images

Phía Ukraine cho biết cố gắng tự bảo vệ mình khỏi các cuộc tấn công bằng drone của Nga bằng cách xây dựng hầm trú ẩn vững chắc hơn, hoạt động từ sâu dưới lòng đất, thường xuyên luân chuyển để tránh ở cùng một vị trí quá lâu, thậm chí tạo ra những vị trí giả để cố gắng đánh lừa kẻ thù.

Artem cho biết cuộc chiến này đang diễn ra với tốc độ dồn dập và luôn thay đổi, vì vậy chiến thuật được sử dụng năm 2025 có thể sẽ hoàn toàn khác với những gì xảy ra trong 2026.

Nga biến drone cáp quang thành thiết bị nổ phục kích xe tăng Ukraine

Chia sẻ với Insider, các sĩ quan quân đội Ukraine cho biết phi công Nga đang nhắm mục tiêu vào các tuyến đường hậu cần quan trọng gần tiền tuyến bằng drone cáp quang, vốn miễn nhiễm với các biện pháp đối phó tác chiến điện tử, khiến việc ngăn chặn vũ khí chết người này cực kỳ khó khăn. Họ cho biết các cuộc tấn công bằng drone cáp quang như vậy đang cản trở việc di chuyển của binh lính Ukraine và hàng tiếp tế.

Phong cách tấn công đó tương tự các IED (thiết bị nổ tự chế) đặt ven đường mà lực lượng Mỹ và đồng minh thường đối mặt ở Trung Đông. Song ở Ukraine, các drone của Nga có thể bay và truy đuổi mục tiêu. Điều này nhấn mạnh một trong nhiều cách thức đáng lo ngại mà các hệ thống không người lái làm gia tăng mối đe dọa trên chiến trường.

Artem nói Nga ngày càng sử dụng nhiều drone cáp quang trên các tuyến đường hậu cần, hạ cánh bên đường, chờ xe bọc thép đi qua rồi mới tiến hành phục kích. Ông cho biết những cuộc tấn công này xảy ra hàng tuần và gây ra tổn thất về cả binh lính lẫn phương tiện Ukraine.

Drone cáp quang là drone FPV (góc nhìn thứ nhất) thông thường, giá chỉ vài trăm USD nhưng có thể mang theo lượng thuốc nổ đủ lớn để phá hủy xe tăng trị giá hàng triệu USD. FPV là người điều khiển nhìn qua camera gắn trên drone và thấy hình ảnh giống đang ngồi trên drone, thường qua kính thực tế ảo hoặc màn hình. Điều này giúp phản ứng nhanh, điều khiển chính xác ở tốc độ cao.

Thay vì sử dụng kết nối tần số vô tuyến với người điều khiển, drone cáp quang được trang bị các cuộn cáp dài, mỏng để duy trì một liên kết ổn định. Điều này làm cho chúng gần như miễn nhiễm với các chiến thuật tác chiến điện tử và gây nhiễu. Vì lý do này, drone cáp quang đặc biệt nguy hiểm trên chiến trường.

Tác chiến điện tử là hình thức sử dụng năng lượng điện từ (sóng vô tuyến, radar, tín hiệu liên lạc…) để tấn công, phòng thủ hoặc giành lợi thế trên chiến trường. Mục tiêu là làm gián đoạn, đánh lừa, vô hiệu hóa hoặc kiểm soát các hệ thống điện tử của đối phương, đồng thời bảo vệ các hệ thống điện tử của mình. Trong thực tế, tác chiến điện tử gồm ba mảng chính là gây nhiễu và phá sóng liên lạc hoặc radar của đối phương; thu thập, đánh chặn tín hiệu để do thám, định vị; bảo vệ hệ thống thông tin - radar của mình khỏi sự tấn công bằng điện từ. Ví dụ, quân đội có thể dùng thiết bị gây nhiễu để làm drone mất kết nối với người điều khiển hoặc chặn radar để máy bay đối phương “mù đường” trước khi bị tấn công.

Với binh sĩ, cách thực tế nhất để ngăn chặn một drone không thể bị gây nhiễu là bằng súng săn. Tuy nhiên, khả năng này phụ thuộc rất nhiều vào sự may mắn.

Không có giải pháp đáng tin cậy để phòng thủ chống lại drone cáp quang, vốn có thể thực hiện các cuộc tấn công chính xác và đang là vũ khí được cả Ukraine lẫn Nga ưa chuộng. Việc sản xuất drone cáp quang đang được đẩy mạnh và các sợi cáp giờ đây trải dài trên khắp chiến trường, lấp lánh dưới ánh nắng như mạng nhện.

Drone cáp quang thường có phạm vi hoạt động hạn chế hơn so với drone FPV, do dây cáp vướng víu và những thách thức khi di chuyển trên địa hình. Thế nhưng, chúng vẫn có thể vượt qua tiền tuyến và xâm nhập vào lãnh thổ Ukraine để phục kích.

Artem cho biết đường sá trước đây tương đối an toàn, nhưng các chiến thuật phục kích đã trở thành vấn đề nghiêm trọng. Điều kiện giao thông nguy hiểm đã ảnh hưởng đến việc di chuyển của Quân đội Ukraine, thậm chí buộc binh sĩ phải ở lại một vị trí lâu hơn thay vì luân chuyển đến các địa điểm mới như bình thường.

Drone đã nổi lên như mối đe dọa chủ yếu với các phương tiện bọc thép, như xe tăng, xe chiến đấu bộ binh hoặc xe bọc thép chở quân, trong cuộc chiến ở Ukraine. Nhiều phương tiện hiện được trang bị thêm lớp giáp bảo vệ và công nghệ tác chiến điện tử nhằm giảm thiểu các cuộc tấn công từ drone.

Thế nhưng, drone cáp quang không bị ảnh hưởng bởi các chiến thuật tác chiến điện tử. Các rào cản vật lý là một trong số ít biện pháp phòng thủ hiệu quả chống lại chúng.

Nhận thức được điều này, Quân đội Ukraine đã phủ lưới tạm bợ lên nhiều tuyến đường trọng điểm gần tiền tuyến, biến chúng thành đường hầm ngoài trời để ngăn chặn drone và tăng cơ hội sống sót cho các phương tiện. Tuy nhiên, biện pháp bảo vệ này chỉ làm giảm rủi ro do drone gây ra chứ không loại bỏ hoàn toàn.

Alex Eine, chỉ huy đơn vị drone thuộc Lữ đoàn Tổng thống Độc lập của Ukraine, chia sẻ với trang Insider rằng các phi công Nga có thể điều khiển drone lái xuyên qua các khe hở của lưới và hạ cánh xuống lề đường, chờ đợi để tấn công. Lữ đoàn Tổng thống Độc lập là đơn vị quân đội tinh nhuệ trực thuộc Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine.

Alex Eine cho biết đã chứng kiến một số phương tiện Ukraine bị phá hủy trong các cuộc phục kích bằng drone Nga.

Việc các phương tiện chiến đấu ngày càng dễ bị tổn thương trước drone đã đặt ra câu hỏi về tính phù hợp và hiệu quả của chúng trong cuộc xung đột trong tương lai, khi các hệ thống không người lái và tự động sẽ đóng vai trò thậm chí còn lớn hơn trên chiến trường hiện nay.

Dù vậy, Artem nói rằng phương tiện bọc thép vẫn rất quan trọng trong tác chiến bất chấp những tổn thất, phần lớn do drone gây ra. Ông giải thích rằng gần như không thể tiến hành các hoạt động tấn công nếu thiếu chúng.

Sơn Vân