Nâng cao chất lượng dân số cho đồng bào dân tộc thiểu số
Huyện Vĩnh Linh có 3 xã miền núi là Vĩnh Ô, Vĩnh Khê và Vĩnh Hà với tỉ lệ người đồng bào dân tộc Vân Kiều đang sinh sống chiếm 80%. Đời sống đại bộ phận người dân vẫn đang còn gặp rất nhiều khó khăn. Trong khi đó tỉ lệ người sinh con thứ 3 còn cao, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vẫn đang tồn tại, đã tác động không nhỏ đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Để giải quyết tình trạng trên, ngành dân số huyện đã tích cực triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dân số cho đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần quan trọng trong thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Để góp phần nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số, ngành dân số huyện Vĩnh Linh xác định cần thực hiện tốt giải pháp tiên quyết chính là công tác tuyên truyền, vận động. Theo đó, Phòng Dân số - Trung tâm Y tế huyện Vĩnh Linh đã phát huy năng lực của các cộng tác viên dân số thôn, bản phối hợp cùng những người có uy tín tại cộng đồng để tuyên truyền, vận động chính sách dân số tới đồng bào thông qua những buổi họp của làng, thôn xóm. Nội dung tuyên truyền tập trung vào chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân số- kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ); tuyên truyền về bình đẳng giới, không phân biệt con trai, con gái trong gia đình, họ tộc; đưa việc không lựa chọn giới tính thai nhi vào hương ước, quy ước của địa phương.
Năm 2021, phòng đã tổ chức 6 buổi nói chuyện chuyên đề, sinh hoạt nhóm cho 150 đối tượng tham gia. Thực hiện 24 bài tuyên truyền trên sóng phát thanh với tổng số 144 lượt phát tại 3 xã miền núi. Qua đó, giúp bà con nắm vững những kiến thức và tạo sự chuyển biến trong tư tưởng, thực hiện tốt hơn về chính sách DS-KHHGĐ. Điều đáng mừng là trong năm 2021 có 30 cặp vợ chồng kết hôn thì có 29 cặp đã thực hiện đăng ký kết hôn, không có trường hợp hôn nhân cận huyết thống.
Nét nổi bật trong nhiệm vụ nâng cao chất lượng dân số cho đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện Vĩnh Linh có thể kể đến chính là việc xây dựng và duy trì hiệu quả các mô hình thôn không có người sinh con thứ 3. Hằng năm, Phòng DS-KHHGĐ huyện tham mưu UBND huyện thành lập đoàn kiểm tra, hỗ trợ hoạt động duy trì mô hình và hoạt động của Ban dân số - KHHGĐ của các xã nhằm hạ thấp tỉ lệ sinh con thứ 3 trở lên, tỉ suất sinh và tăng tỉ lệ các cặp vợ chồng thực hiện các biện pháp tránh thai nhằm nâng cao đời sống của Nhân dân.
Đến năm 2021, tỉ lệ các cặp vợ chồng sử dụng các biện pháp tránh thai đạt 70,4%, cao hơn so với năm 2015 xấp xỉ 9%; tỉ lệ phát triển dân số ở xã Vĩnh Hà ở mức 0,7% (giảm 1,2% so với năm 2015); Vĩnh Khê mức 0,92% (giảm 0,68% so với năm 2015); Vĩnh Ô mức 1,27% (giảm 0,75% so với năm 2015). Trên địa bàn 3 xã miền núi ở huyện Vĩnh Linh đã có 10 thôn phát động thực hiện mô hình không có người sinh con thứ 3 trở lên. Trong đó có 5 thôn được UBND tỉnh khen thưởng vì đạt thành tích 3 năm trở lên; 2 thôn đạt 5 năm trở lên, đến nay còn 1 thôn duy trì. Số tiền khen thưởng được ban điều hành thôn ở các địa phương tổ chức họp dân thống nhất để xây dựng công trình phúc lợi, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho người dân.
Bên cạnh tập trung thực hiện, nhân rộng mô hình thôn không có người sinh con thứ 3, đẩy mạnh chiến dịch truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, KHHGĐ, ngành dân số huyện Vĩnh Linh còn tập trung thực hiện tốt các đề án như sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho người đồng bào dân tộc thiểu số. Giai đoạn 2015 - 2021, mỗi năm Phòng Dân số - KHHGĐ huyện tổ chức 10 - 15 buổi nói chuyện chuyên đề, truyền thông nhóm cho phụ nữ có thai, sản phụ với các nội dung như lợi ích của việc thực hiện sàng lọc trước sinh và sơ sinh, nhằm phát hiện can thiệp sớm dị tật, bệnh tật ở thai nhi và trẻ sơ sinh; cách thức thực hiện sàng lọc.
Nhờ vậy, nhận thức của người dân về thực hiện sàng lọc trước sinh và sơ sinh ngày càng nâng lên. Nhiều bà mẹ mang thai đã mong muốn được thực hiện sàng lọc để sinh ra đứa trẻ khỏe mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần. Trong năm 2020 và 2021, trên địa bàn 3 xã miền núi huyện Vĩnh Linh có 13 trẻ sơ sinh được sàng lọc và 35 bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh.
Truyền thông phổ biến chính sách hỗ trợ về công tác dân số đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số - Ảnh: N.T
Đối với việc thực hiện Nghị định 39/2015 của Chính phủ về quy định chính sách hỗ trợ cho phụ nữ thuộc diện hộ nghèo là người đồng bào dân tộc thiểu số sinh con đúng chính sách dân số được UBND huyện quan tâm, chỉ đạo. Công tác rà soát, xác minh đối tượng được hỗ trợ đảm bảo đúng theo quy định, chi đúng, chi đủ, kịp thời cho các đối tượng. Từ năm 2015 đến hết năm 2021, từ nguồn ngân sách địa phương, huyện Vĩnh Linh đã hỗ trợ cho 80 đối tượng với tổng kinh phí được chi trả 160 triệu đồng. Khi được tuyên truyền và nhận hỗ trợ, nhận thức của người dân về công tác dân số ngày càng nâng cao, chấp nhận quy mô gia đình ít con, giúp giảm tỉ lệ sinh con thứ 3, sinh đủ 2 con để có điều kiện nuôi dạy cho tốt.
Phát huy những kết quả đạt được, thời gian tới Phòng Dân số - KHHGĐ huyện tiếp tục phối hợp với trạm y tế 3 xã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, thường xuyên nâng cao nhận thức của người dân về Luật Hôn nhân và gia đình, nâng cao dân trí cho đồng bào, đặc biệt là trẻ em trong độ tuổi đến trường và tại các thôn, bản đặc biệt khó khăn; tích cực triển khai các hoạt động của đề án kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, mô hình tư vấn khám sức khỏe tiền hôn nhân, đề án sàng lọc trước sinh và sơ sinh. Tiếp tục phát huy vai trò của người có uy tín tiêu biểu trong các cuộc vận động quần chúng để thực hiện tốt việc truyền thông thay đổi nhận thức, xóa bỏ các quan niệm lạc hậu... Từ đó, tiến tới nâng cao chất lượng dân số cho đồng bào dân tộc thiểu số một cách bền vững, góp phần nâng cao chất lượng sống cho người dân.
