Nâng cao chất lượng dân số

- Những năm qua, các cấp, ngành chức năng trên địa bàn tỉnh đã quan tâm triển khai nhiều biện pháp thiết thực, đồng bộ để nâng cao chất lượng dân số một cách toàn diện, góp phần nâng cao sức khỏe, chất lượng cuộc sống của người dân.

Cán bộ Trạm Y tế xã Thiện Long tuyên truyền cho người dân về chính sách dân số

Thông qua các hoạt động tư vấn sàng lọc trước sinh, sơ sinh, cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, công tác dân số trên địa bàn tỉnh đã và đang có những chuyển biến tích cực.

Mang thai lần đầu, chị H.T.M., trú tại xã Khánh Khê, từng nghĩ rằng chỉ cần ăn uống đầy đủ, khám thai đúng lịch là đủ. Trong những lần khám thai định kỳ tại trạm y tế xã, chị được cán bộ y tế tư vấn thực hiện sàng lọc trước sinh. Kết quả ban đầu cho thấy thai nhi có dấu hiệu nguy cơ cao mắc dị tật bẩm sinh, chị được hướng dẫn chuyển tuyến, theo dõi thai kỳ chặt chẽ, được tư vấn đầy đủ về các biện pháp can thiệp, chăm sóc phù hợp. Chị H.T.M thổ lộ: Nếu không được tư vấn kịp thời, có lẽ tôi cũng không nghĩ đến việc sàng lọc. Nhờ biết sớm, tôi yên tâm hơn trong suốt thai kỳ, chủ động theo dõi và chăm sóc sức khỏe cho con.

Nhờ được theo dõi sát sao trong suốt thai kỳ, con của chị H.T.M chào đời an toàn. Sau sinh, em bé tiếp tục được lấy mẫu sàng lọc sơ sinh để phát hiện sớm các bệnh lý chuyển hóa, nội tiết. Với gia đình chị, những lần sàng lọc ấy không chỉ là quy trình y tế, mà là “lá chắn” giúp con có một khởi đầu khỏe mạnh.

Cán bộ Trạm y tế xã Văn Lãng tuyên truyền tại hộ dân về công tác dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản

Không chỉ ở Khánh Khê, tại xã vùng biên Ba Sơn, công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản và sàng lọc trước sinh, sơ sinh cũng được triển khai đồng bộ. Chị Đỗ Thị Kim Oanh, cán bộ chuyên trách dân số xã Ba Sơn chia sẻ: Để người dân tin và làm theo, cán bộ y tế không chỉ nói bằng chuyên môn mà còn bằng sự kiên trì, gần gũi. Là địa bàn có nhiều thôn bản cách xa trung tâm, cán bộ y tế xã phải “đi từng ngõ, gõ từng nhà” để vận động, giải thích cho người dân hiểu lợi ích của sàng lọc. Khi người dân hiểu rằng sàng lọc là để con mình khỏe mạnh hơn, họ sẵn sàng hợp tác.

Cùng với hai xã kể trên, hiện nay, tại nhiều xã trên địa bàn tỉnh, các gia đình đã dần thay đổi nhận thức, chủ động tiếp cận sàng lọc trước sinh, sơ sinh. Kết quả, năm 2025, toàn tỉnh ước thực hiện 5.856 ca sàng lọc trước sinh, đạt khoảng 70,9% số bà mẹ mang thai (tăng 11,9% so với năm 2021) và 4.201 ca sàng lọc sơ sinh, tương đương 58,1% số trẻ sinh ra (tăng 7,1% so với năm 2021). Công tác dân số đã chuyển hướng chăm sóc toàn diện, từ "sinh đủ" đến "sinh khỏe" thông qua việc sàng lọc trước và sơ sinh, đảm bảo sức khỏe cho trẻ từ những ngày đầu.

Đồng bộ giải pháp

Cùng với sàng lọc, công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em ở Lạng Sơn cũng được triển khai thực hiện với nhiều giải pháp đồng bộ theo hướng an toàn và chủ động hơn. Ông Phan Lạc Hoài Thanh, Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh cho biết: Để nâng cao chất lượng dân số, những năm qua, ngành y tế đã từng bước chuyển hướng công tác dân số từ kế hoạch hóa gia đình đơn thuần sang tiếp cận toàn diện hơn như: truyền thông dân số, điều chỉnh mức sinh, sàng lọc trước sinh, sơ sinh, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, củng cố hệ thống thông tin dân số… Trong đó chú trọng công tác truyền thông cho các gia đình trẻ; triển khai tư vấn, hỗ trợ, chăm sóc sức khỏe cho trẻ vị thành niên, thanh niên, người trong độ tuổi sinh đẻ, người cao tuổi; vận động sàng lọc trước sinh, sơ sinh để giảm nguy cơ bệnh tật cho trẻ; đặc biệt xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ làm công tác dân số cũng như chất lượng y tế cơ sở, đảm bảo 100% người dân được chăm sóc sức khỏe thường xuyên, định kỳ.

Cán bộ Trạm Y tế xã Thiện Long tuyên truyền cho người dân về chính sách dân số

Theo đó, công tác truyền thông dân số ngày càng được chú trọng. Trong năm 2025, các cơ sở y tế đã phối hợp tổ chức 45 cuộc truyền thông tại cộng đồng thu hút hơn 12.000 lượt người tham dự, tăng hơn 800 lượt so với năm 2024. Cùng đó, Sở Y tế đã phối hợp thực hiện hàng chục phóng sự, hàng trăm tin, bài và hàng nghìn cuộc truyền thông trực tiếp tại cộng đồng.

Nhờ đó, nhận thức và hành vi của người dân về dân số và phát triển từng bước được nâng cao. Tỷ lệ người sử dụng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại hằng năm đều đạt và vượt kế hoạch. Năm 2025, số người sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại đạt trên 53.000 người, tương đương 103% chỉ tiêu giao; tỷ lệ phụ nữ mang thai được khám thai ít nhất 4 lần đạt 88,9% (chỉ tiêu giao 84%); tỷ lệ sinh đẻ tại cơ sở y tế đạt 99,8% (chỉ tiêu 98,5%) và tỷ lệ đẻ do nhân viên y tế đã qua đào tạo đỡ đạt 99,9% (chỉ tiêu 97%). Tổng tỷ suất sinh của tỉnh đã tiệm cận mức sinh thay thế, từ 2,19 con/phụ nữ (năm 2020) lên 2,22 (năm 2024) và ước đạt 2,24 (năm 2025). Điều này cho thấy công tác dân số đang chuyển trọng tâm từ “giảm sinh” sang “duy trì mức sinh hợp lý” và nâng cao chất lượng dân số, phù hợp xu thế chung hiện nay.

Với những biện pháp đồng bộ, công tác dân số ở Lạng Sơn đang từng bước đi vào chiều sâu, hiệu quả, mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần nâng cao sức khỏe, chất lượng cuộc sống của người dân. Thời gian tới, ngành y tế tỉnh tiếp tục đẩy mạnh truyền thông, thay đổi hành vi của người dân trong chăm sóc sức khỏe sinh sản; chú trọng nâng cao chất lượng dịch vụ, mở rộng khả năng tiếp cận các chương trình, đề án dân số, đồng thời củng cố, kiện toàn mạng lưới cán bộ làm công tác dân số từ tỉnh đến cơ sở, nhất là tại các xã vùng sâu, vùng xa, khu vực biên giới, nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

MINH NGỌC