Nâng cao chất lượng các công trình khoa học

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, Chánh văn phòng Hội đồng Giáo sư Nhà nước phổ biến các nội dung về xét công nhận Giáo sư, Phó Giáo sư năm 2025.

Chánh Văn phòng Hội đồng Giáo sư Nhà nước, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Anh Tuấn cho biết, năm 2025 có 117 Hội đồng Giáo sư cơ sở với 1.292 ứng viên đăng ký, gồm 119 ứng viên Giáo sư và 1.173 ứng viên Phó Giáo sư.

Miền bắc có 68 hội đồng với 729 ứng viên, miền trung 10 hội đồng với 149 ứng viên, miền nam 39 hội đồng với 413 ứng viên. Số lượng ứng viên tại mỗi hội đồng dao động từ 1 đến 46 người.

Đáng chú ý, năm 2025 có 5 Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành (Công nghệ thông tin, Điện-Điện tử-Tự động hóa, Thủy lợi, Toán học, Vật lý) hoàn toàn trực tuyến; các ứng viên kê khai hồ sơ điện tử. 23 hội đồng còn lại thẩm định hồ sơ trên phần mềm trực tuyến, kèm hồ sơ giấy.

Ứng viên Giáo sư bắt buộc phải là Phó Giáo sư; ứng viên Phó Giáo sư phải có bằng Tiến sĩ. Trong quá trình xét công nhận, ứng viên phải đảm nhiệm vai trò hướng dẫn chính nghiên cứu sinh, học viên cao học; chủ trì biên soạn sách phục vụ đào tạo đại học trở lên; đáp ứng yêu cầu về thâm niên giảng dạy, giờ giảng và điểm công trình khoa học.

Văn phòng Hội đồng Giáo sư Nhà nước tập huấn công tác xét đạt tiêu chuẩn GS, PGS năm 2025.

Công trình nghiên cứu được tính điểm gồm: bài báo khoa học là tác giả chính đăng trên tạp chí quốc tế uy tín, bằng độc quyền sáng chế, giải pháp hữu ích, tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện hoặc thi đấu thể thao đạt giải quốc gia, quốc tế.

Ứng viên Giáo sư phải là tác giả chính của ít nhất 5 công trình khoa học đã công bố; ứng viên Phó Giáo sư cần tối thiểu 3 công trình.

“Bài báo khoa học” được hiểu là công trình có mã số chuẩn quốc tế ISSN, thể hiện rõ ý tưởng khoa học, nội dung nghiên cứu, tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước, đóng góp lý thuyết và ứng dụng, phương pháp, nguồn tư liệu và tài liệu tham khảo.

Ứng viên Giáo sư phải chủ trì ít nhất 2 nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp bộ hoặc 1 nhiệm vụ cấp quốc gia đã nghiệm thu đạt yêu cầu trở lên.

Ứng viên Phó Giáo sư phải chủ trì ít nhất 2 nhiệm vụ cấp cơ sở hoặc 1 nhiệm vụ cấp bộ đã được nghiệm thu đạt yêu cầu trở lên.

Theo một số nhà khoa học, để bảo đảm việc xét công nhận chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư, ứng viên cần cung cấp minh chứng khoa học rõ ràng, chính xác, đúng theo tiêu chí quy định.

Nhiều vấn đề thực tiễn được quan tâm như: bài viết từ hội thảo quốc tế được in trong sách tổng hợp cần minh chứng thế nào, cả cuốn sách hay chỉ bìa, mục lục và chương sách; bằng sáng chế cấp ở nước ngoài bằng tiếng Anh cần dịch hay kèm bản gốc?

Ứng viên Lâm Tố Trang (Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh) băn khoăn về cách kê khai nếu tham gia nhiều đề tài do các cơ sở giáo dục khác nhau quản lý.

Ứng viên Nguyễn Hoàng Định (Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh) đặt vấn đề liệu các bài báo có một tác giả duy nhất có vi phạm liêm chính khoa học không.

Giáo sư, Tiến sĩ Võ Văn Sen, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh), cho rằng, cần đặc biệt lưu ý đến việc sử dụng AI trong nghiên cứu. “AI là vấn đề của thời đại, cho nên cần được quy định cụ thể, chặt chẽ nhằm bảo đảm minh bạch, liêm chính khoa học cho các ứng viên”, ông nhấn mạnh.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Anh Tuấn cho biết, mỗi công trình khoa học xét tiêu chuẩn phải phù hợp ngành, chuyên ngành đăng ký và được quy đổi điểm theo quy định, dựa trên chất lượng khoa học.

Với bài báo, việc tính điểm căn cứ vào hệ số ảnh hưởng của tạp chí, chỉ số trích dẫn của bài. Các bài báo phổ biến khoa học, sách tóm tắt kết quả nghiên cứu, báo cáo tổng kết, nhận xét, đánh giá, dịch thuật… không được tính điểm.

Ông lưu ý, nếu ứng viên công bố nhiều công trình trong thời gian ngắn thì về mặt năng lực nghiên cứu là phi lý. Vì vậy, hội đồng cần xem xét kỹ, có thể chất vấn về lý do, động lực và nguồn kinh phí để thực hiện nghiên cứu trong thời gian ngắn như vậy.

Ngoài ra, để bảo đảm minh bạch, liêm chính khoa học trong xét công nhận chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư, báo cáo khoa học tổng quan của ứng viên cần làm rõ các hướng nghiên cứu với các nội dung cụ thể: lý do triển khai, phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu và đào tạo gắn với từng hướng nghiên cứu. Ứng viên phải phân tích rõ mối liên hệ giữa các hướng nghiên cứu với kết quả đạt được. Báo cáo cũng cần nêu định hướng nghiên cứu trong tương lai và khẳng định năng lực đáp ứng tiêu chuẩn chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư.

MẠNH XUÂN