Muốn rút 600.000 đồng từ tài khoản người thân qua đời, mất 2 triệu phí công chứng

Liên quan đến sự sống - chết của một người càng phải làm cẩn thận

Sau khi VietNamNet đăng tải bài viết “Khách hàng qua đời, ngân hàng trả lại tiền trong tài khoản thế nào?”, nhiều độc giả đã bày tỏ những băn khoăn về thủ tục để nhận lại số dư từ tài khoản của người thân đã qua đời.

Trong đó, độc giả Phucnguyen cho hay: “Bố tôi mất 3 năm mà mãi không lấy được lương của ông. Phía ngân hàng có quá nhiều thủ tục mặc dù đã có xác nhận của xã”.

Đáng chú ý, độc giả Hong Doan chia sẻ câu chuyện về quá trình đi đòi 600.000 đồng trong tài khoản của người cha đã mất: “Cha tôi mất. Số dư trong tài khoản còn khoảng sáu trăm ngàn đồng. Mặc dù tôi giữ thẻ và mật khẩu, nhưng thẻ lại bị khóa vì chưa cập nhật sinh trắc học. Nhân viên ngân hàng yêu cầu làm thủ tục công chứng thừa kế thì mới được rút. Qua công chứng, họ nói sẽ hết ít nhất 2 triệu đồng tiền phí”.

Một số ý kiến cho rằng ngân hàng gây khó khăn cho khách hàng trong việc rút tiền từ tài khoản của người đã mất. Song, phía ngân hàng lại giãi bày lý do riêng.

Ảnh minh họa: Nam Khánh

Trao đổi với VietNamNet, đại diện một ngân hàng thương mại cổ phần cho biết, ngoài những quy định chung của pháp luật, mỗi ngân hàng đều có quy trình hướng dẫn nội bộ riêng để giải quyết những trường hợp liên quan đến tiền gửi, tiền vay của khách hàng đã mất.

“Không chỉ với số dư trong tài khoản thanh toán, cách xử lý đối với tiền gửi tiết kiệm cũng như nghĩa vụ trả nợ nếu khách hàng không may qua đời cũng được ngân hàng quy định cụ thể và có hướng dẫn đến các bộ phận chuyên môn. Trong đó, quan trọng nhất là phải có giấy tờ xác minh khách hàng đã chết, và phải là Giấy chứng tử chứ không phải Giấy báo tử”, đại diện ngân hàng lưu ý.

Người này dẫn trường hợp trước đây tại TPHCM, một người con trai đã “khai tử” người mẹ đang sống khỏe mạnh nhằm chiếm đoạt ngôi nhà. Do vậy, ngân hàng chỉ chấp nhận Giấy chứng tử do UBND xã/phường - nơi cuối cùng của người chết cư trú, hoặc của cơ quan y tế (nếu cá nhân chết tại cơ sở y tế) cấp.

“Liên quan đến sự sống - chết của một người càng phải làm cẩn thận. Có trường hợp đang sống nhưng người thân lại khai đã chết để lấy thừa kế; cũng có trường hợp đã chết nhưng khai còn sống để được hưởng trợ cấp”, người này cho hay.

Trường hợp khách hàng qua đời để lại số dư 600.000 đồng trong tài khoản như đề cập ở trên, vị đại diện ngân hàng cho rằng số dư tài khoản dù ít hay nhiều thì ngân hàng vẫn phải tuân thủ theo quy định của pháp luật. Giả sử khách hàng qua đời có 5 người con, muốn rút 600.000 đồng phải có đủ chữ ký công chứng của cả 5 người.

“Bất cập ở đây là quy định công chứng, chứ không phải do ngân hàng”, đại diện ngân hàng nhận xét.

“Hơn nữa, trong trường hợp này, việc khách hàng giao thẻ và mật khẩu cho người khác, về nguyên tắc như vậy là đã vi phạm quy định sử dụng tài khoản theo quy định của NHNN tại Thông tư 17/2024”, người này khuyến cáo.

Bởi, luật quy định khách hàng mở tài khoản thì chỉ một mình khách hàng được phép sử dụng. Nếu muốn dùng chung tài khoản thì khách hàng phải đăng ký mở tài khoản đồng chủ sở hữu. Việc này cũng đã có quy định cụ thể tại Thông tư 17.

Mẫu đề nghị gửi tiết kiệm do một ngân hàng phát hành.

Tuy nhiên, vị đại diện của ngân hàng thừa nhận, bất cập hiện nay là form (mẫu) mở tài khoản của các ngân hàng không có mục ghi thông tin báo cho người thừa kế/người thân... đồng thời, chưa có quy định trong trường hợp một khoảng thời gian nhất định (có thể là 6 tháng hoặc 1 năm) tài khoản ở trạng thái không hoạt động, TCTD buộc phải gửi tin nhắn/thư đảm bảo thông báo cho người thân về việc đóng tài khoản/phong tỏa tài khoản không hoạt động.

Theo tìm hiểu, các ngân hàng hiện nay chỉ có mẫu Giấy đăng ký mở thẻ tín dụng và mẫu Giấy đăng ký vay vốn có nội dung yêu cầu điền thông tin của người “Đồng trách nhiệm”. Trong khi mẫu Giấy Gửi tiết kiệm hay Đề nghị mở tài khoản thanh toán không yêu cầu khách hàng phải khai thông tin về người “Đồng trách nhiệm”.

Phải làm thủ tục khai nhận thừa kế

Theo TS. Luật sư Đặng Văn Cường - Đoàn Luật sư Hà Nội - trong trường hợp khách hàng qua đời để lại tiền trong tài khoản thanh toán hoặc tài khoản tiết kiệm tại ngân hàng, số tiền này sẽ được xác định là di sản thừa kế.

“Để nhận số tiền đó thì phải thực hiện thủ tục khai nhận thừa kế theo quy định của pháp luật”, TS. Luật sư Đặng Văn Cường nói.

Điều 651 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định hàng thừa kế thứ nhất gồm: Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết... Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

Điều 57, Điều 58 Luật Công chứng năm 2014 quy định về hồ sơ công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản, khai nhận di sản thừa kế như sau:

Những người thừa kế theo pháp luật hoặc theo di chúc mà trong di chúc không xác định rõ phần di sản được hưởng của từng người thì có quyền yêu cầu công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản. Trong văn bản thỏa thuận phân chia di sản, người được hưởng di sản có thể tặng cho toàn bộ hoặc một phần di sản mà mình được hưởng cho người thừa kế khác.

Người duy nhất được hưởng di sản theo pháp luật hoặc những người cùng được hưởng di sản theo pháp luật nhưng thỏa thuận không phân chia di sản đó có quyền yêu cầu công chứng văn bản khai nhận di sản.

Trường hợp thừa kế theo pháp luật, thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản theo quy định của pháp luật về thừa kế. Trường hợp thừa kế theo di chúc, trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có bản sao di chúc.

“Về quyền yêu cầu chi trả tiền của người thừa kế trong trường hợp chủ tài khoản là cá nhân đã qua qua đời, Nghị định 52/2024/NĐ-CP nêu rõ, căn cứ các quy định trên, người được thừa kế hợp pháp được quyền thừa kế di sản của người đã chết. Thủ tục nhận thừa kế di sản của người đã chết được thực hiện theo quy định tại Bộ luật Dân sự, Luật Công chứng và các quy định khác của pháp luật về việc nhận thừa kế.

Do đó, việc ngân hàng yêu cầu người thừa kế cung cấp văn bản công chứng về việc khai nhận di sản hoặc Văn bản công chứng thỏa thuận phân chia di sản cung cấp là những chứng từ cơ bản và quan trọng nhằm chứng minh người thừa kế hợp pháp đối với di sản của khách hàng cũng như bảo đảm việc ngân hàng thực hiện đúng quy định của pháp luật về nhận thừa kế. Vì thế, những người thừa kế cần phải cung cấp đầy đủ những giấy tờ như quy định của pháp luật nêu trên”, Tiến sỹ - Luật sư Đặng Văn Cường nói.

Tuân Nguyễn