Một số điểm mới về hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội

Luật được ban hành nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về “phát triển hệ thống tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em”, đồng thời khắc phục những bất cập của hệ thống pháp luật hiện hành về tư pháp người chưa thành niên, một trong những bất cập đó là hình phạt và mức hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội.

Về hệ thống hình phạt, Điều 115 Luật tư pháp người chưa thành niên quy định về các hình phạt áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội, theo đó giữ nguyên 04 loại hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội như quy định của Bộ luật Hình sự hiện hành gồm: Cảnh cáo; Phạt tiền; Cải tạo không giam giữ; Tù có thời hạn.

Kiểm sát các quyết định tố tụng với một bị can dưới 18 tuổi.

Về hình phạt cảnh cáo quy định tại Điều 116, đối tượng áp dụng của hình phạt như quy định hiện hành là người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội, tuy nhiên mở rộng thêm điều kiện áp dụng cả đối với trường hợp phạm tội nghiêm trọng do vô ý, thay vì chỉ áp dụng đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng và có tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa đến mức miễn hình phạt như hiện nay.

Đối với hình phạt tiền quy định tại Điều 117, điều kiện áp dụng như quy định hiện hành trong trường hợp người chưa thành niên có thu nhập hoặc có tài sản riêng. Về đối tượng áp dụng, Luật mở rộng thêm đối tượng là người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội, mức tiền phạt không quá một phần ba mức tiền phạt mà điều luật của Bộ luật Hình sự quy định; đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi thì mức tiền phạt không quá một phần hai mức tiền phạt mà điều luật của Bộ luật Hình sự quy định.

Công an TP Đà Nẵng bắt giữ nhóm đối tượng "nhí" tụ tập gây rối trật tự công cộng.

Đối với hình phạt cải tạo không giam giữ quy định tại Điều 118, về đối tượng, điều kiện, thời hạn áp dụng không có thay đổi so với quy định của Bộ luật Hình sự, theo đó hình phạt cải tạo không giam giữ được áp dụng đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do vô ý hoặc phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng hoặc người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng. Khi áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ thì không khấu trừ thu nhập của người chưa thành niên và thời hạn cải tạo không giam giữ không được quá một phần hai thời hạn mà điều luật của Bộ luật Hình sự quy định.

Về hình phạt tù có thời hạn quy định tại Điều 119, mức hình phạt cụ thể đối với người chưa thành niên phạm tội được áp dụng như sau: Nếu điều luật của Bộ luật Hình sự được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là không quá 15 năm tù, đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng là không quá 09 năm tù, thay vì mức cao nhất là 18 năm và 12 năm như hiện nay. Nếu điều luật của Bộ luật Hình sự được áp dụng quy định hình phạt tù có thời hạn, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là không quá ba phần năm, đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá hai phần năm mức phạt tù mà điều luật của Bộ luật Hình sự quy định.

Phiên tòa xét xử ụ án “Gây rối trật tự công cộng” và “Vi phạm quy định tham gia giao thông đường bộ” đối với 24 bị cáo, hầu hết là vị thành niên tại Hà Nội. Ảnh Báo HNM

Tuy nhiên, trừ trường hợp người chưa thành niên phạm 05 loại tội sau: Tội giết người; Tội hiếp dâm; Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi; Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi; Tội sản xuất trái phép chất ma túy, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không thay đổi so với quy định hiện nay, nếu điều luật của Bộ luật Hình sự được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 18 năm tù đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi và không quá 12 năm tù đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là không quá ba phần tư, đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi là không quá một phân hai mức hình phạt tù mà điều luật của Bộ luật Hình sự quy định.

Luật Tư pháp người chưa thành niên đã cải cách chính sách hình phạt áp dụng đối với người chưa thành niên theo hướng nhân văn, tiến bộ hơn, có sự phân hóa giữa các trường hợp người dưới 18 tuổi phạm tội, mức hình phạt cao nhất được áp dụng giảm so với quy định hiện hành.

Đại úy Lường Văn Thum- Viện kiểm sát quân sự khu vực 23