Một cơ sở thực hành thuộc trường sư phạm là 'phòng thí nghiệm' của đổi mới giáo dục

Nói đến đào tạo giáo viên, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến các bài giảng, giáo trình và những kì thi. Nhưng thực tế, nghề giáo không chỉ là kiến thức trong sách vở, mà còn là cả một quá trình rèn luyện kĩ năng, bản lĩnh, thái độ và tình yêu nghề.

Giống như bác sĩ phải có bệnh viện để thực tập, sinh viên sư phạm cũng cần một “bệnh viện của nghề dạy học” – đó chính là trường thực hành sư phạm.

Không thể làm nghề giỏi nếu thiếu môi trường rèn nghề

Sinh viên sư phạm hiện nay phần lớn thực tập ở các trường phổ thông, trong thời gian ngắn, với cách làm mang tính “kí gửi”.

Thầy cô ở trường tiếp nhận nhiệt tình hỗ trợ, nhưng quỹ thời gian hạn hẹp và sự gắn kết chưa sâu.

Kết quả là, sau khi ra trường, không ít tân giáo viên vẫn lúng túng khi bước vào lớp: soạn bài chưa sát thực tế, xử lí tình huống còn lúng túng, giao tiếp với phụ huynh chưa khéo, quản lí lớp chưa linh hoạt.

Nếu có một trường thực hành trực thuộc trường đại học sư phạm, sinh viên sẽ được tiếp cận nghề từ rất sớm – có thể từ năm thứ hai – và liên tục đến khi tốt nghiệp. Các em sẽ trải qua đủ các bước: dự giờ, trợ giảng, đứng lớp có hướng dẫn, rồi dạy độc lập. Đó là cả một quá trình “học qua làm” bài bản, giúp sinh viên tự tin và trưởng thành.

Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Nguyễn Tất Thành trực thuộc Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. (Ảnh trên website trường)

Đã có nhưng chưa mạnh, đang muốn thành lập thì gặp khó

Thực tế, có trường đại học sư phạm hiện đã có trường thực hành, nhưng không ít nơi vẫn đối mặt khó khăn: quy mô lớp học hạn chế, nguồn lực tài chính hạn hẹp, cơ chế phối hợp chưa thông suốt... Một số trường thực hành chưa phát huy được vai trò “trung tâm rèn nghề” đúng nghĩa.

Bên cạnh đó, có trường đại học sư phạm triển khai thành lập mới trường thực hành cũng gặp hàng loạt trở ngại: thủ tục pháp lí phức tạp, quỹ đất hạn chế, vốn đầu tư ban đầu khó khăn, sự hỗ trợ từ các bên chưa thực sự thuận lợi.

Điều này cho thấy, có trường thực hành là chưa đủ, điều quan trọng là phải tạo điều kiện để trường thực hành vận hành đúng sứ mệnh, đạt hiệu quả và phát triển bền vững.

Không chỉ là nơi dạy – mà còn là “phòng thí nghiệm” đổi mới giáo dục

Trường thực hành không đơn thuần là nơi cho sinh viên tập đứng lớp. Đây còn là “phòng thí nghiệm sư phạm” – nơi giảng viên, sinh viên, giáo viên cùng nghiên cứu, thí điểm, áp dụng những phương pháp giảng dạy mới; nơi tích hợp công nghệ, xây dựng môi trường học tập hiện đại và thân thiện.

Mỗi tiết học ở đây không chỉ hướng đến học sinh, mà còn là “bài học” cho sinh viên sư phạm và giảng viên. Sau giờ dạy, sẽ có trao đổi, phản biện, rút kinh nghiệm. Các sáng kiến, mô hình mới được kiểm chứng trong thực tế trước khi lan tỏa ra các trường phổ thông khác. Nhờ vậy, trường sư phạm sẽ không “đóng kín” trong lí thuyết, mà luôn gắn bó và cập nhật từ thực tiễn.

Lợi ích kép – cần hiểu đúng để cùng đồng hành

Một trường thực hành sư phạm mạnh không chỉ phục vụ nội bộ trường đại học, mà còn mang lại lợi ích rõ rệt cho địa phương:

Thứ nhất, bổ sung nguồn giáo viên chất lượng: Sinh viên năm cuối và giáo viên trường thực hành có thể hỗ trợ các trường phổ thông khi thiếu nhân lực.

Thứ hai, mô hình mẫu để tham quan, học tập: Các trường trong tỉnh/thành phố có thể đến dự giờ, trao đổi chuyên môn, tiếp nhận các mô hình dạy học tiên tiến.

Thứ ba, bồi dưỡng giáo viên tại chỗ: Trường thực hành có thể tổ chức các lớp tập huấn, chuyên đề, hội thảo cho giáo viên phổ thông, giúp nâng cao năng lực mà không phải đi xa.

Thứ tư, lan tỏa tinh thần đổi mới giáo dục: Khi học sinh và phụ huynh được tiếp cận một môi trường giáo dục tiên tiến, nhận thức và kì vọng của cộng đồng về chất lượng giáo dục cũng được nâng lên.

Vì vậy, chính quyền địa phương nơi có trường sư phạm cần đồng hành, hỗ trợ từ ban đầu – về cơ sở vật chất, đất đai, cơ chế – để trường thực hành sớm phát huy hiệu quả.

Trường thực hành – bước đi phù hợp với xu thế

Nhà nước khuyến khích các trường đại học tham gia đổi mới giáo dục và nâng cao chất lượng đào tạo. Với trường sư phạm, một trường thực hành trực thuộc chính là “cánh tay nối dài” của đào tạo, giúp nhà trường chủ động hơn trong kiểm soát chất lượng đầu ra, kết nối với nhà tuyển dụng và đáp ứng nhu cầu xã hội.

Không chỉ vậy, trong bối cảnh mới, một trường thực hành chất lượng cao cũng là “tấm danh thiếp” khẳng định uy tín, học hiệu của trường sư phạm. Đây là nơi mà phụ huynh, học sinh và cả cộng đồng có thể trực tiếp thấy những giá trị đào tạo mà nhà trường mang lại.

Đầu tư hôm nay – hiệu quả lâu dài

Khi trường thực hành vận hành tốt, mô hình này sẽ đóng góp thúc đẩy trường đại học sư phạm tối ưu hóa nguồn lực, tăng cường nghiên cứu khoa học giáo dục, tổ chức dịch vụ giáo dục,...

Quan trọng hơn, đây là một nguồn lực phát triển cộng đồng như đào tạo giáo viên giỏi, bồi dưỡng giáo viên hiện hữu, cung cấp các sáng kiến giáo dục cho hệ thống phổ thông, và hình thành một trung tâm lan tỏa văn hóa học tập tích cực.

Tóm lại, muốn có thầy giỏi, không thể chỉ dạy trong lớp lí thuyết hay gửi sinh viên đi thực tập ngắn ngày ở một nơi nào đó.

Giáo sinh cần một môi trường thực hành sư phạm gắn bó, bền vững; người học được rèn nghề từng bước; giảng viên được kết nối với thực tế; và địa phương được hưởng lợi từ những đổi mới giáo dục cụ thể.

Xây dựng và vận hành hiệu quả trường thực hành sư phạm không chỉ là nhu cầu nội tại của các trường đại học sư phạm, mà còn là một khoản đầu tư chiến lược cho cả hệ thống giáo dục và tương lai cộng đồng.

Như cây non muốn lớn cần đất tốt và chăm sóc đều, người thầy cũng cần một mảnh đất thực hành màu mỡ để cắm rễ và vươn cao.

Trường thực hành sư phạm chính là mảnh đất ấy – nơi gieo mầm, nuôi dưỡng và tỏa bóng cho những mùa vàng giáo dục mai sau.

Hà An