Làn sóng thắt chặt tiền tệ đẩy nợ toàn cầu lên sát mức cao kỷ lục

Trong quí 1, nợ toàn cầu tăng thêm 8,3 nghìn tỉ đô la Mỹ, lên sát mức cao kỷ lục 305 nghìn tỉ đô. Ảnh: shafaq

Viện Tài chính quốc tế (IIF), có trụ sở ở Washington (Mỹ), cho biết thông tin trên trong báo cáo giám sát nợ toàn cầu hàng quí công bố hôm 17-5. Theo báo cáo, tổng nợ tại khu vực thị trường mới nổi đạt mức cao kỷ lục mới hơn 100 nghìn tỉ đô la, chiếm trung bình khoảng 250% GDP của khu vực này.

Con số đó tăng từ mức 75 nghìn tỉ đô la vào năm 2019, với Trung Quốc, Mexico, Brazil, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ là những nước đóng góp lớn nhất. Ở khu vực thị trường phát triển, Nhật Bản, Mỹ, Pháp và Anh đóng góp mức tăng nợ lớn nhất trong quí vừa qua.

IIF cho rằng, sự kết hợp giữa mức nợ cao như vậy và lãi suất tăng đã làm tăng chi phí trả nợ, gây lo ngại về đòn bẩy nợ trong hệ thống tài chính toàn cầu.

Các ngân hàng trung ương trên khắp thế giới đã liên tục lãi suất trong hơn một năm qua nhằm kiềm chế các mức lạm phát cao ngất ngưởng. Đầu tháng này, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) nâng lãi suất lên biên độ 5-5,25%, mức cao nhất kể từ tháng 8-2007.

“Với các điều kiện tài chính ở mức hạn chế nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009, tình trạng thắt chặt tín dụng sẽ khiến tỷ lệ vỡ nợ cao hơn và tạo ra nhiều ‘công ty thây ma hơn”, theo báo cáo của IIF.

“Công ty thây ma” là những công ty có thu nhập đủ để tiếp tục hoạt động và trả lãi cho các khoản nợ nhưng không thể trả hết nợ gốc. Điều này có nghĩa là bất kỳ khoản tiền mặt nào được tạo ra sẽ ngay lập tức được chi để trả lãi. Do đó, những công ty đó rơi vào tình trạng “không chết cũng không sống”. IIF ước tính, số lượng ‘công ty thây ma’ đã tăng lên mức gần 14% trong số các công ty đại chúng tại Mỹ.

Gánh nặng nợ toàn cầu tăng mạnh trong ba tháng tính đến cuối tháng 3 đánh dấu mức tăng hàng quí thứ hai liên tiếp sau khi trải qua hai quí giảm mạnh hồi năm ngoái. Các công ty phi tài chính và khu vực chính phủ đóng góp phần lớn mức tăng nợ toàn cầu trong hai quí vừa qua.

“Ở mức gần 305 nghìn tỉ đô la, nợ toàn cầu hiện cao hơn 45 nghìn tỷ đô la so với mức trước đại dịch và dự kiến tiếp tục tăng nhanh. Bất chấp chấp những lo ngại về rủi ro thặt chắt tín dụng sau những bất ổn gần đây trong lĩnh vực ngân hàng của Hoa Kỳ và Thụy Sĩ, nhu cầu vay của các chính phủ vẫn ở mức cao”, IIF cho biết.

Theo IIF, dân số già hóa nhanh chóng, chi phí chăm sóc y tế tăng cao và lỗ hổng tài chính lớn trong ngân sách chống biến khí hậu đang gây áp lực lên bảng cân đối kế toán của nhiều chính phủ. Dự báo, chi tiêu quốc phòng của thế giới sẽ tăng trong trung hạn do các căng thẳng địa chính trị leo thang. Điều này có khả năng ảnh hưởng đến hồ sơ tín dụng của cả chính phủ và các doanh nghiệp.

Báo cáo của IIF lưu ý, nếu nhưng xu hướng này tiếp tục, thị trường nợ quốc tế sẽ chịu nhiều hệ lụy, đặc biệt nếu lãi suất vẫn duy trì ở mức cao hơn trong thời gian dài.

Làn sóng thắt chặt chính sách tiền tệ nhanh chóng đã làm lộ ra tình trạng thanh khoản yếu kém tại một số ngân hàng vừa và nhỏ ở Mỹ, dẫn đến hàng loạt vụ sụp đổ, khiến giới chức trách Mỹ phải ra tay can thiệp trong những tháng gần đây. Cơn hoảng loạn của thị trường cuối cùng đã lan sang châu Âu, buộc Credit Suisse, ngân hàng lớn thứ hai của Thụy Sĩ, phải bán mình cho đối thủ UBS.

“Các vụ đổ vỡ ngân hàng gần đây có vẻ mang tính đặc thù hơn là mang tính hệ thống. Các tổ chức tài chính của Mỹ hiện nay cũng gánh nợ ít hơn nhiều so với giai đoạn trước thềm cuộc khủng hoảng tài chính 2008. Tuy nhiên, nỗi sợ về rủi ro khủng hoảng lây lan đã thúc đẩy khách hàng rút một lượng tiền gửi đáng kể từ các ngân hàng khu vực của Mỹ”, IIF cho biết.

Theo đó, những lo ngại về vị thế thanh khoản của các ngân hàng khu vực ở Mỹ có thể dẫn đến sự sụt giảm mạnh trong hoạt động cho vay ở một số phân khúc, bao gồm cả nhóm hộ gia đình và doanh nghiệp chưa được tiếp cận nhiều với ngân hàng. Việc siết chặt các điều kiện tín dụng có thể ảnh hưởng lớn đến doanh nghiệp nhỏ, dẫn đến tỷ lệ vỡ nợ và số lượng “công ty thây ma” tăng lên.

“Chúng tôi ước tính rằng khoảng 14% công ty đại chúng ở Mỹ có thể được coi là là ‘công ty thây ma’, với một phần đáng kể trong số này hoạt động trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và công nghệ thông tin”, theo báo cáo của IIF.

Theo CNBC

Lê Linh