Khu di tích quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo - 'Địa chỉ đỏ' giáo dục truyền thống yêu nước

Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo thuộc xã Tam Kim (Nguyên Bình), lưu trữ những địa danh, hiện vật gắn liền với giai đoạn lịch sử đặc biệt quan trọng đối với cách mạng Việt Nam; gắn liền với sự nghiệp hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, một thiên tài quân sự, một vị tướng huyền thoại của chiến tranh du kích, chiến tranh nhân dân Việt Nam. Đặc biệt là gắn liền với sự kiện chính trị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân, nơi ghi dấu mốc thiêng liêng về sự ra đời “Đội quân đàn anh” - đội quân chủ lực đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam. Chính từ đội quân chủ lực đầu tiên ấy, Quân đội nhân dân Việt Nam được xây dựng hùng mạnh với đầy đủ các quân binh chủng, binh đoàn chủ lực cùng toàn dân kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ thắng lợi, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa và tiếp tục đóng góp to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Với ý nghĩa và tầm vóc của sự kiện lịch sử thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân, việc bảo tồn, tôn tạo nhằm phát huy giá trị Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo luôn được các cấp, ngành quan tâm, nhất là từ khi di tích được Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định công nhận Di tích Quốc gia đặc biệt vào năm 2013.

Những năm qua, tỉnh thường xuyên quan tâm đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến nâng cao ý thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn về giá trị lịch sử văn hóa, trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi trong việc bảo tồn, gìn giữ di tích. Công tác truyền thông, quảng bá giá trị của các khu di tích quốc gia đặc biệt được đẩy mạnh thông qua các phương tiện thông tin đại chúng; nâng cao hiệu quả công tác giới thiệu thuyết minh tại 3 khu di tích nói chung, Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo nói riêng; xây dựng các bộ triển lãm chuyên đề trưng bày phục vụ các ngày lễ, sự kiện lớn trong và ngoài tỉnh; đẩy mạnh trao đổi chuyên môn, nghiệp vụ với các cơ quan chuyên môn liên quan; đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ; đưa giáo dục di sản nói chung, di tích nói riêng vào trường học; gắn cộng đồng cùng tham gia trực tiếp vào quá trình quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích...

Lãnh đạo Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng tham quan bia khắc 10 lời thề danh dự của Quân đội nhân dân tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo.

Công tác bảo tồn, phát huy giá trị của Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo thời gian qua đạt được những kết quả đáng ghi nhận, từng bước đi vào nền nếp, tương đối ổn định. Khu di tích đón nhiều đoàn khách đến tham quan, nghiên cứu học tập. Từ năm 2019 - 2023, mỗi năm khu di tích đón khoảng 20.000 - 30.000 lượt khách, riêng từ đầu năm 2024 đến nay, khu di tích đón trên 40.000 lượt khách. Qua đó, góp phần giáo dục, nâng cao nhận thức cách mạng, lịch sử cội nguồn, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống, quảng bá và tác động tích cực vào phát triển du lịch và kinh tế - xã hội của địa phương.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác bảo tồn, phát huy giá trị Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo hiện nay vẫn còn những hạn chế, bất cập. Công tác phát huy, khai thác giá trị di tích gắn với phát triển du lịch chưa tương xứng với tiềm năng, vị thế của di tích quốc gia đặc biệt. Nguồn kinh phí đầu tư, hỗ trợ cho công tác bảo tồn chưa đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi thực tế của khu di tích. Việc tu bổ, tôn tạo di tích chưa thường xuyên, liên tục, dứt điểm, chủ yếu được thực hiện thông qua chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa và thông qua các dịp kỷ niệm lớn của đất nước, đặc biệt là sự quan tâm đầu tư kinh phí của Bộ Quốc phòng. Lực lượng thiết kế, thi công, phục hồi di tích không phải là những đơn vị chuyên nghiệp về bảo tồn, tôn tạo di tích, vì vậy khó đảm bảo tính chân thực, khách quan và khoa học. Điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm làm cho các di tích hư hại, xuống cấp nhanh. Các sản phẩm dịch vụ tại khu di tích chưa phong phú, đa dạng, chưa tạo thành sản phẩm đặc thù của địa phương. Ngoài ra, nhiều di tích chỉ còn là phế tích hoặc chưa có công trình di tích nên chưa có điều kiện để khai thác du lịch. Do đó, số lượng du khách đến tham quan tuy có tăng nhưng vẫn còn hạn chế so với số lượng khách đến du lịch tại tỉnh.

Bên cạnh những di tích trọng yếu đã được quan tâm đầu tư và đang phát huy giá trị, vẫn còn rất nhiều điểm di tích liên quan đến sự hình thành và phát triển của Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân nằm rải rác trên địa bàn 2 xã Tam Kim, Hoa Thám (Nguyên Bình) rất cần được quan tâm đầu tư bảo tồn, tôn tạo để có thể khai thác, phát huy cũng như làm nổi bật lên giá trị và tầm quan trọng của các di tích. Nổi bật như: di tích Vạ Phá - nơi huấn luyện quân sự của Tổng bộ Việt Minh (2/1944); di tích hang Thẳm Gầu - nơi tích trữ và cất giấu lương thực của Đội; di tích hang Thẳm Khẩu - nơi tập kết của Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân chuẩn bị đánh đồn Phai Khắt; di tích Nà Dủ - địa điểm cất giấu tài liệu bí mật của Đội…

80 năm qua (22/12/1944 - 22/12/2024), khu rừng Trần Hưng Đạo và những dấu tích từ thuở đầu thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân luôn được nhân dân các dân tộc tỉnh Cao Bằng trân trọng và gìn giữ, góp phần giáo dục tinh thần yêu nước và truyền thống cách mạng cho các thế hệ, nhất là thế hệ trẻ. Thời gian tới, tỉnh tiếp tục xác định phát triển du lịch là một trong những đột phá quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, trong đó trọng tâm là du lịch “về nguồn”. Chú trọng công tác bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử cách mạng và kháng chiến trên địa bàn tỉnh, trong đó có Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo. Tiếp tục quan tâm đầu tư, tu bổ, tôn tạo, phát huy giá trị di tích để phát triển nơi đây không chỉ là điểm đến hấp dẫn về du lịch lịch sử, văn hóa đối với nhân dân cả nước và bạn bè quốc tế mà còn là địa chỉ giáo dục về lịch sử, văn hóa, là danh lam thắng cảnh gắn với phát triển kinh tế - xã hội vùng có di tích.

Đoàn công tác Bộ Tổng tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam tham quan bức phù điêu 34 chiến sĩ Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo.

Nhằm nâng cao chất lượng công tác bảo tồn, phát huy giá trị của Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo để xứng tầm hơn với vị trí, vai trò của một địa điểm diễn ra sự kiện trọng đại của cách mạng Việt Nam, tỉnh nâng cao nhận thức của các cấp, ngành về giá trị của di tích và sự cần thiết phải bảo tồn, tôn tạo di tích. Trên cơ sở đó, đề cao trách nhiệm các cấp ủy, chính quyền địa phương cũng như cơ quan chức năng đối với công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị khu di tích. Tăng tính hấp dẫn, giá trị của khu di tích đối với khách du lịch thông qua việc khai thác những giá trị hàm chứa trong khu di tích cả về giá trị vật chất và giá trị tinh thần của di tích.

Quan tâm xây dựng quy hoạch phát triển du lịch, gắn phát triển du lịch với hệ thống di tích để tạo ra mạng lưới du lịch liên hoàn, hấp dẫn. Đẩy mạnh xây dựng và quảng bá thương hiệu, sản phẩm du lịch đặc thù gắn liền với Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo và hệ thống di tích của tỉnh nhằm tạo sự độc đáo cho ngành du lịch của địa phương. Tiếp tục đầu tư, nâng cấp, xây dựng mới hạ tầng cơ sở cho khu di tích như: đường, điện, nước, nhà vệ sinh đạt chuẩn… để bảo đảm các điều kiện thiết yếu phục vụ khách tham quan. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để phát triển “du lịch thông minh” nhằm đánh thức và khai thác mạnh tiềm năng di sản văn hóa phục vụ đa dạng các hoạt động tham quan, trải nghiệm di tích…

80 năm qua đi, khu rừng Trần Hưng Đạo năm xưa nay là nơi để mỗi thế hệ người dân Việt Nam tìm về cội nguồn cách mạng, vun đắp tình yêu quê hương, đất nước, truyền thống lịch sử của dân tộc; khơi dậy niềm tự hào, tạo động lực và niềm tin cho thế hệ trẻ vững bước đi theo con đường vinh quang mà biết bao thế hệ cha anh đã dựng xây. Đồng thời, đây còn là “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống yêu nước cho người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, qua đó, khơi dậy lòng tự hào dân tộc và nâng cao ý thức, trách nhiệm trong việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị di tích lịch sử cách mạng.

Bế Thanh Tịnh, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy