Hút thuốc lá khiến hàng chục nghìn người Việt chết mỗi năm

Theo thống kê, mỗi năm trên thế giới, khoảng 2 triệu người mắc mới và 1,76 triệu người tử vong do ung thư phổi.

Năm 2018, Việt Nam có thêm hơn 23.000 người mắc ung thư phổi. Con số này có thể tăng những năm tiếp theo. Ung thư phổi là một trong những ung thư đứng hàng đầu và là nguyên nhân gây tử vong cao nhất trong các bệnh nhân ung thư ở nam giới.

Tại Việt Nam, mỗi năm, hơn 20.000 trường hợp tử vong vì bệnh ung thư phổi. TS.BS Nguyễn Khắc Kiểm, Trưởng khoa Ngoại lồng ngực, Bệnh viện K, cho hay theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 3 khu vực có tỷ lệ mắc bệnh ung thư phổi cao nhất lần lượt là Bắc Mỹ, châu Âu và Đông Á.

Nhiều nghiên cứu cho thấy 80% bệnh ung thư phổi gắn với môi trường, chế độ ăn uống, thói quen hút thuốc lá, điều kiện lao động, nhiễm độc nước, không khí.

90% bệnh nhân ung thư phổi do hút thuốc lá. Ảnh: Lê Hiếu.

Hút thuốc lá là nguyên nhân chính

Ung thư phổi là khối mô bất thường, phát triển quá mức và không hài hòa với những tổ chức bình thường kế cận. Có nhiều nguyên nhân gây ra căn bệnh này, bao gồm: Suy giảm miễn dịch, những biến đổi bên trong hệ thống gen và tác động bên ngoài môi trường.

Nhiều nghiên cứu cho thấy nguyên nhân tác động gây nên bệnh ung thư phổi gắn với môi trường, chế độ ăn uống, thói quen hút thuốc lá, điều kiện lao động, nhiễm độc nước, không khí và nếp sống thiếu vệ sinh… Đặc biệt, khi có nhiều yếu tố phối hợp với nhau, nguy cơ mắc bệnh càng tăng.

TS.BS Nguyễn Khắc Kiểm khuyến cáo hút thuốc lá là nguyên nhân chính gây ung thư phổi khi có tới 90% bệnh nhân ung thư phổi do hút thuốc lá. Trong khói thuốc lá có khoảng 4.000 hoạt chất gây độc hại cho cơ thể, đặc biệt chất 3-4 benzopyzen là chất gây ung thư rất rõ trong thực nghiệm.

“Có những bệnh nhân được chẩn đoán mắc ung thư phổi nhưng họ không hút thuốc, mà có thể đã tiếp xúc một số lượng đáng kể khói thuốc lá (hút thuốc lá thụ động, hít phải khói thuốc lá trong thời gian dài). Bệnh viện K ghi nhận không ít bệnh nhân ung thư phổi đã hút hơn 10 điếu thuốc lá/ngày trong nhiều năm. Cùng đó, việc hút thuốc lào cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ung thư phổi”, TS Kiểm cho hay.

Ngoài thuốc lá, môi trường làm việc, tiếp xúc tia phóng xạ cũng là yếu tố tác động gây bệnh ung thư phổi.

Phát hiện sớm để tăng tỷ lệ sống

TS Kiểm cho hay ở giai đoạn đầu, hầu hết trường hợp mắc ung thư phổi đều không có triệu chứng điển hình nên rất khó nhận biết, dễ gây nhầm lẫn với một số bệnh lý đường hô hấp khác, dẫn đến việc điều trị không đúng phương pháp. Đến khi một số triệu chứng bộc lộ rõ rệt như ho dai dẳng, ho ra máu, khó thở, đau tức ngực, phát hiện bệnh đã ở giai đoạn muộn, việc điều trị trở nên khó khăn hơn.

Nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, bệnh nhân có thể được phẫu thuật để kéo dài sự sống, tỷ lệ sống trên 5 năm xấp xỉ 44,5%. Tuy nhiên, tiên lượng sống của bệnh nhân bị ung thư phổi giai đoạn cuối chỉ còn khoảng 3-6 tháng.

Hiện, các phương pháp điều trị căn bệnh này gồm:

- Phẫu thuật loại bỏ khối u: Có hiệu quả nhất khi khối u còn nhỏ và chưa có di căn. Bệnh nhân cần có thể trạng tốt để phẫu thuật, có khoảng 25-30% bệnh nhân được điều trị theo phương pháp này.

Điều trị tia xạ: Phương pháp này được áp dụng cho khoảng 35% bệnh nhân. Mục đích là tiêu diệt và kiểm soát sự phát triển của tế bào ung thư khi còn khu trú tại vùng và chưa di căn xa. Đối với những khối u lớn, xạ trị làm giảm sự phát triển của khối u. Phương pháp điều trị này có thể kéo dài đời sống của bệnh nhân và giữ vai trò bổ trợ.

Điều trị hóa chất: Đối với ung thư phổi, tỷ lệ bệnh thoái giảm khi điều trị bằng hóa chất lên tới 80-90%. Hóa chất thường được sử dụng điều trị hỗ trợ với phẫu thuật và xạ trị khi bệnh ở giai đoạn mổ được. Các trường hợp ở giai đoạn muộn, hóa chất có tác dụng giảm nhẹ triệu chứng và kéo dài thời gian sống ở bệnh nhân.

Điều trị đích: Phương pháp này áp dụng cho bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn muộn không điều trị được bằng các phương pháp kể trên, hoặc bệnh nhân tái phát, di căn sau các phương pháp điều trị cơ bản.

Các chuyên gia Bệnh viện K cho hay yếu tố quan trọng nhất trong việc phòng chống bệnh ung thư phổi là không hút thuốc lá và khám sức khỏe định kỳ, khám tầm soát phát hiện sớm căn bệnh này.

Ngoài ra, việc giữ thói quen sinh hoạt khoa học, bổ sung chế độ dinh dưỡng hợp lý, kết hợp vận đông, tập luyện thể thao đều dặn, cải thiện vệ sinh môi trường, nhất là khu công nghiệp và tránh tiếp xúc khói bụi, cũng là biện pháp ngăn ngừa ung thư phổi hiệu quả.

Tại sao thuốc lá có thể gây nghiện? Chất gây nghiện nicotine trong thuốc lá xâm nhập vào máu, nhanh chóng di chuyển lên não, giải phóng hóa chất hạnh phúc. Nó giúp người hút thuốc giảm căng thẳng và tập trung hơn.

Hà Quyên