Hình ảnh quê hương trong chuyện tình người xa xứ

Nhà thơ Nguyễn Hồng Linh sinh trưởng bên dòng sông Cà Ty ở thành phố Phan Thiết, đã sang Đức định cư và làm việc tại thành phố Stuttgart từ năm 1989. Nỗi lòng xa quê cô đơn xứ người với bao niềm trắc ẩn. Thơ trở thành bạn tri âm, điểm tựa tin cậy. Niềm đam mê làm chữ giúp chị vượt thoát và sáng tác bền bỉ gửi về nước xuất bản đều đặn.

Kể từ năm 2019 đến nay, Nguyễn Hồng Linh đã xuất bản liên tục sáu tập thơ ở trong nước: "Tóc rơi phiến ngọc", "Cành xanh giọng sầu", "Giấu nhớ vào anh", "Thơ từ thành phố Stuttgart nước Đức", "Tự tình với trăm năm", "Vết bụi thời gian" và "Nước mắt đã khô trên dòng sông trắng" gồm 88 bài viết theo thể thơ 1-2-3.

Nhà thơ Nguyễn Hồng Linh.

Nước mắt đã khô trên dòng sông trắng
Con chim khép mình trên nhánh tương tư cong oằn run rẩy
Đêm tịch liêu, tóc mây như sợi tình phủ kín ngày xanh
Bài hát huyết lệ vẫn chưa khô trên vành mắt
Khát vọng đã chìm sâu trong nấm mồ hoang phế
Đông tàn, thu tận đắp lên ngôi mộ tình, quá khứ tàn tro.

1.

Mỗi đời người thường gắn liền với một con sông. Có thể là con sông quê máu thịt. Cũng có thể là con sông hằn in những kỷ niệm sâu sắc đời người. Và khi chia xa thì con sông trở thành niềm thương nỗi nhớ và đi vào thi ca một cách tự nhiên của các thi sĩ.

Đối với Tế Hanh là sông Trà Bồng ở Quảng Ngãi, Anh Thơ là sông Thương ở Bắc Giang, Nguyễn Quang Thiều là sông Đáy ở Hà Tây, Hà Nội. Hay với Quang Dũng là “Sông Mã gầm lên khúc độc hành”, Hoài Vũ là dòng Vàm Cỏ Đông “Nước xanh biêng biếc chẳng thay dòng” cho dù những con sông này không phải là nơi chôn nhau cắt rốn của hai nhà thơ. Còn với Nguyễn Hồng Linh là “Sông Cà Ty lặng buồn ngang phố” ngày chia biệt:

Sóng lao xao chở nặng nỗi niềm riêng
Tháng Bảy dòng xanh nhạt nhòa soi bóng
Ngày con đi xa sông lặng buồn quên chảy
Ôm vầng trăng khuya mẹ khắc khoải chờ trông
Thắp nén nhang thơm nước mắt ngược vào lòng…

Sông Cà Ty là một trong những biểu tượng của Phan Thiết và Bình Thuận. Với nữ sĩ Nguyễn Hồng Linh, sông Cà Ty còn hòa quyện với hình ảnh mẹ hiền ôm vầng trăng khuya, thắp nén nhang thơm mà nguyện cầu, chờ mong con. Hình ảnh đẹp của tình mẫu tử thiêng liêng thêm lần được khắc họa nên thơ lay động.

Cảm thức thiên nhiên trong thơ Nguyễn Hồng Linh luôn biến đổi. Nếu như với mẹ là dòng sông thì với cha là cánh đồng. Dòng sông “Sóng lao xao chở nặng nỗi niềm riêng”, còn cánh đồng cật lực cấy cày thu hoạch từng gié lúa “Nuôi dưỡng đàn con thơ khôn lớn trưởng thành”. Mượn thiên nhiên để thể hiện lòng biết ơn đối với đấng sinh thành một cách tự nhiên đáng quý xiết bao của người con hiếu thảo xa xứ:

Giấc mơ tìm lại cánh đồng lúa vàng ươm
Cha cật lực cấy cày đội mưa dầm nắng
Bàn tay vất vả chai sần đắng cay thầm lặng
Trong những giấc mơ con xứ lạ quê người
Hiện lên cánh đồng bóng cha vàng ươm từng gié lúa
Nuôi dưỡng đàn con thơ khôn lớn trưởng thành.

Quê hương không chỉ có cha mẹ, gia đình, dòng tộc ruột thịt mà còn có cả bà con láng giềng chung làng chung xóm cùng cảnh quan, đời sống sinh hoạt quen thuộc. Cùng với dòng sông, cánh đồng là lũy tre, cái chợ, bếp lửa, tiếng gà, tiếng sáo và nhất là tiếng nói, tiếng cười giọng hò thân thương:

Bếp lửa hồng ấm áp tình quê
Xa xa xanh thẫm lũy tre làng
Tiếng gà gáy rộn vang trong nắng sớm
Tiếng sáo diều vi vu trong gió lộng
Tiếng ai hò trên đồng ruộng lúa mênh mông
Tiếng ai nói cười ríu rít buổi chợ đông.

2.

Là vùng duyên hải, bên cạnh cánh đồng lúa thì Phan Thiết còn có những cánh đồng muối trắng tinh. Khi đến một nơi thật xa trong nỗi cô đơn bạn có bao giờ thử nhắm mắt hình dung về bức tranh quê hương chôn nhau cắt rốn? Nhất định những điều diệu kỳ sẽ đến với bạn, an ủi bạn, tiếp thêm năng lượng cho bạn. Và đây, trong ký ức của nhà thơ Nguyễn Hồng Linh:“Cánh đồng muối đẹp ngỡ ngàng trong nắng ấm/ Giọt giọt mồ hôi gương mặt chị diêm dân quằn đôi gánh// Thuyền ngư dân ra khơi, rực sáng ánh bình minh/ Hàng dương lao xao, làng chài xôn xao ngày mới/ Tươi thắm bức tranh quê mộc mạc yên bình”.

Tập thơ "Nước mắt đã khô trên dòng sông trắng".

Thời công nghiệp hóa, làng chài đã lên phố nhưng may mắn vẫn giữ được bản sắc, vẻ đẹp riêng mình. Vẻ đẹp tự nhiên của biển trời và vẻ đẹp mặn mà lam lũ của ngư dân. Tôi nói may mắn bởi hình ảnh làng chài cổ truyền ít ra vẫn còn hiện diện trong ký ức nhà thơ:

Ánh hồng rực sáng phố biển một buổi sớm mai
Làng chài Mũi Né ẩn mình sau rặng dừa lao xao
Thuyền thúng chài theo cơn sóng vỗ rì rào kéo ra khơi
Tiếng cười nói giòn tan chúc mừng mẻ lưới đầy cá cập bờ
Anh ngư dân với nụ cười hiền hòa tỏa nắng buổi chợ đông
Bình minh, hoàng hôn nốt nhạc với âm điệu nhộn nhịp, rộn ràng.

Tha hương thương nhớ và tự hào về cảnh sắc quê hương, Nguyễn Hồng Linh gửi nỗi lòng qua những vần thơ da diết. Cảnh và tình từ tâm thức với từng địa danh cứ thế tuôn trào như biển như sông như tháp lửa ngàn xưa: “Chuyện tình son sắt công chúa Poshanư và lãnh chúa Po Sahaniempar/ Yêu quý tài đức, xinh đẹp người Chăm xây dựng đền thờ/ Kỳ bí và uy nghiêm gợi nhớ một thời xa xưa”. Chưa hết, nữ sĩ của Phan Thiết với dòng Cà Ty và huyền thoại tình thơ Hàn thi sĩ còn dịu dàng mời gọi bằng tất cả tấm chân tình:

Về chưa anh? Phan Thiết quê em vẫn chờ vẫn đợi
Sông Cà Ty êm đềm như bản tình ca dịu dàng
Con sóng ôm bờ như vòng tay mẹ hiền che chở
Biển xanh thẳm yên bình trên Đồi Dương rì rào theo sóng biếc
Lầu Ông Hoàng một thời ghi dấu chân Hàn Mặc Tử, Mộng Cầm
Lầu Nước in bóng sông Cà Ty lung linh ánh đèn về đêm.

Cảm thức thiên nhiên về đêm trong thơ Nguyễn Hồng Linh đầy cô đơn xa xót. Một nỗi cô đơn khủng khiếp của người đàn bà đang yêu khát tình. Một nỗi khát khao thiện lương bản năng cháy bỏng. Từ khách thể, bóng đêm hóa chủ thể vô tình “lật tung” tòa thiên nhiên ngà ngọc căng cứng đợi chờ:

Bóng đêm nghiêng mình lật tung hàng rào phòng ngự
Soi vào em khao khát giấc mơ hồng
Ánh trăng nồng vuốt ve dáng ngà ngọc
Biển sóng rì rào hát khúc hoan ca
Con dã tràng giấu mình vào cát
Chờ một ngày tình phơi rằm đắm nhớ trong nhau.

Tình yêu lứa đôi là đề tài chủ đạo trong tập thơ "Nước mắt đã khô trên dòng sông trắng". Cô độc nơi xứ người nỗi tình càng khát khao cháy bỏng, lúc đớn đau quay cuồng khi thăng hoa đỉnh khoái trong thơ 1-2-3 Nguyễn Hồng Linh. Đất khác, cảnh vật khác, ngôn ngữ khác, văn hóa khác. Càng cô đơn hơn ở xứ người khi bỗng mất một nửa của mình: “Người đi và đêm bỗng dài vô tận” để cho “Cánh cổng thiên đường sang mùa tím khát yêu thương”. Đau khổ hóa thành kinh nghiệm sống. Từ những đêm dài cô độc nhà thơ cũng nhận ra cuộc tình như một vở diễn “Người đi màn nhung đã khép lại/ Bi hài kịch trên sân khấu không người xem”. Nhận ra để nuối tiếc và cũng để thoát khỏi cô đơn, tự tin sống với cái đẹp vốn có chính mình.

Phan Hoàng