Hệ thống pháp luật còn chậm thích ứng với sự bùng nổ của các lĩnh vực mới

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, Ủy viên Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật, Tổ trưởng Tổ Giúp việc vừa chủ trì Phiên họp thứ nhất của Tổ Giúp việc của Ban Chỉ đạo.

Tại Phiên họp, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) Nguyễn Văn Cương, Thư ký Tổ Giúp việc trình bày dự thảo Quy chế làm việc của Tổ Giúp việc, dự thảo Chương trình công tác năm 2025 của Tổ Giúp việc, dự thảo Đề cương Đề án liên quan đến đổi mới cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam (Đề án).

Đến nay, nước ta đã hình thành hệ thống pháp luật tương đối đồng bộ, công khai, minh bạch, dễ tiếp cận. Tuy nhiên, trước yêu cầu phát triển bứt phá của đất nước hiện nay, hệ thống pháp luật đã bộc lộ một số hạn chế cả về cấu trúc, nội dung và kỹ thuật thiết kế…

“Bước đầu nghiên cứu có thể thấy, một số bất cập trong cấu trúc hệ thống pháp luật hiện hành: Chưa thực sự rõ và chưa thực sự bảo đảm tính nhất quán trong triết lý thiết kế hệ thống pháp luật; khá nhiều tầng nấc, đôi khi có sự phân mảnh, mâu thuẫn, chồng chéo hoặc không đồng bộ; thiếu gắn kết cần thiết giữa các thành tố trong hệ thống pháp luật.”, ông Cương nói.

Ông cho biết thêm, tính ổn định của hệ thống pháp luật trong một số lĩnh vực còn chưa cao. Hệ thống pháp luật còn chậm thích ứng với sự bùng nổ của các lĩnh vực mới. Việc thực hiện quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật có phần còn thiên về tuân thủ mang tính thủ tục hơn là sự tuân thủ thực chất yêu cầu nâng cao chất lượng.

Do đó, việc xây dựng Đề án là cấp thiết, mang tính chiến lược, góp phần tạo đột phá về thể chế, hoàn thiện môi trường pháp lý cho phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong những năm sắp tới…

Thiếu tướng Phạm Công Nguyên, Cục trưởng Cục Pháp chế và Cải cách hành chính, tư pháp (Bộ Công an) đề nghị mạnh dạn bỏ các thủ tục không cần thiết cho người dân. Ảnh: MOJ

“Cần xây dựng mục tiêu cho từng giai đoạn, thời gian biểu đối với từng loại nhiệm vụ. Đồng thời, chỉ rõ những văn bản nào cần sửa đổi, bổ sung, những văn bản nào cần gộp lại với nhau khi có những lĩnh vực có tới 3-4 luật điều chỉnh.”, Thiếu tướng Phạm Công Nguyên, Cục trưởng Cục Pháp chế và Cải cách hành chính, tư pháp (Bộ Công an) đề nghị.

Ông còn kiến nghị, phải có tư duy vì lợi ích chung, có bản lĩnh, sẵn sàng hy sinh quyền lợi của Bộ, ngành mình vì sự phát triển của đất nước. …

Theo Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương Nguyễn Thanh Hải, Đề án chỉ nên xác định mục tiêu chung, không đi vào các mục tiêu cụ thể. Cần bổ sung thêm một nguyên tắc là phải bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trong quá trình đổi mới cấu trúc hệ thống pháp luật. Thời gian tới, có thể nghiên cứu nâng cấp Đề án thành Chiến lược xây dựng, hoàn thiện pháp luật đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2045.

“Bộ Tư pháp sẽ tiếp thu, hoàn thiện Đề cương Đề án. Trên cơ sở đó sẽ dự thảo Kế hoạch triển khai những công việc liên quan, phân công cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp, thời gian thực hiện… để xin ý kiến thành viên Tổ Giúp việc, hoàn thiện Đề cương Đề án. Từ đó, có công văn báo cáo Trưởng Ban Chỉ đạo, đưa Đề án vào chương trình làm việc của Ban Chỉ đạo.”, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh phát biểu kết luận Phiên họp.

Bộ trưởng cho biết thêm, thời gian tới sẽ nghiên cứu xây dựng Chiến lược xây dựng, hoàn thiện pháp luật cho nhiệm kỳ mới trên nền tảng Đề án này. Nếu xây dựng Chiến lược ngay bây giờ là không đủ thời gian vật chất để làm khi khối lượng công việc rất đồ sộ.

Với Đề án này, sẽ tính toán thêm một số nguyên tắc, những ngành luật cần điều chỉnh, cần sắp xếp lại, cũng như các chế định cần bổ sung theo thứ tự ưu tiên. Qua nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, phải tập trung cho những lĩnh vực cần đổi mới, chẳng hạn như đầu tư thương mại quốc tế, án lệ…

Hữu Hòe