Hà Nội mở hành lang pháp lý, tạo đột phá phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo

Ngày 29/8, Hội thảo xây dựng các Nghị quyết của HĐND TP Hà Nội về phát triển khoa học, công nghệ gắn với thi hành Luật Thủ đô 2024 và Nghị quyết 57-NQ/TW đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của cộng đồng khoa học, doanh nghiệp, chuyên gia và cơ quan quản lý.

Hành lang pháp lý mới cho khoa học công nghệ Thủ đô

Ông Trần Anh Tuấn, Giám đốc Sở KH&CN Hà Nội, cho biết 6 Nghị quyết dự kiến trình HĐND tại kỳ họp tháng 9/2025 đều mang tinh thần đổi mới mạnh mẽ, đột phá và thực tiễn. Điểm nhấn lớn là cơ chế lập dự toán nhiệm vụ khoa học cấp cơ sở, khoán chi linh hoạt giảm thủ tục, cơ chế thu hút nhân tài, cùng cơ chế sandbox chưa từng có tiền lệ, cho phép doanh nghiệp thử nghiệm sản phẩm mới trong môi trường pháp lý an toàn.

Theo giới thiệu, các Nghị quyết lần này chứa đựng nhiều cơ chế mới khi lần đầu tiên quy định cơ chế lập dự toán cho nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp cơ sở, giúp khoa học bám sát thực tiễn sản xuất và đời sống.

Chính sách thu hút nhân tài và cơ chế khoán chi linh hoạt nhằm giảm thủ tục hành chính, tăng tính chủ động cho các đơn vị nghiên cứu. Phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo với đầu tư hạ tầng, khuyến khích hợp tác công tư, hỗ trợ doanh nghiệp trong khởi nghiệp và chuyển giao công nghệ.

Đặc biệt, cơ chế sandbox (thử nghiệm có kiểm soát) được đánh giá là chính sách chưa từng có tiền lệ, cho phép doanh nghiệp thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới trong môi trường pháp lý an toàn, qua đó lấp “khoảng trống” thể chế, thúc đẩy sức cạnh tranh.

Song song, Hà Nội dự kiến thành lập Sàn giao dịch công nghệ, Quỹ đầu tư mạo hiểm và Trung tâm Đổi mới sáng tạo, hình thành tam giác hạ tầng - vốn - tri thức, đặt nền móng cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn phát biểu tại hội thảo.

Được biết, để bảo đảm tính thực tiễn, các cơ quan soạn thảo đã tham khảo kinh nghiệm quốc tế từ Singapore, Pháp, Hàn Quốc, Malaysia, Trung Quốc… nhằm lựa chọn mô hình phù hợp với điều kiện riêng của Thủ đô.

Trong quá trình xây dựng, các dự thảo đã được công khai lấy ý kiến rộng rãi trên Cổng thông tin điện tử Thành phố, tiếp thu góp ý từ chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp, qua thẩm định của Sở Tư pháp và phản biện xã hội của Ủy ban MTTQ Thành phố.

Nghị quyết phải “sống” được trong thực tiễn

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Lê Hồng Sơn nhấn mạnh Nghị quyết "hay" mới chỉ là bước đầu. Quan trọng hơn, khi ban hành phải “sống” được trong thực tiễn, tạo ra giá trị cụ thể cho Thủ đô.

Theo ông Lê Hồng Sơn, Nghị quyết không chỉ đáp ứng nhu cầu trước mắt mà còn mang tính chiến lược lâu dài, góp phần đưa Luật Thủ đô 2024 nhanh chóng đi vào cuộc sống. Vì vậy, UBND Thành phố mong muốn tiếp thu tối đa ý kiến của chuyên gia, nhà khoa học và cộng đồng doanh nghiệp, bảo đảm Nghị quyết vừa có tầm nhìn xa, vừa khả thi và thiết thực.

Đồng quan điểm, đại diện các bộ ngành, giới học thuật, chuyên gia cũng đều thống nhất rằng Hà Nội cần sớm ban hành 6 Nghị quyết này. Tuy nhiên, để Nghị quyết đi vào cuộc sống, phải giải quyết đồng thời bài toán nguồn lực, cơ chế tổ chức và giám sát hiệu quả.

Ông Phạm Đức Nghiệm, Phó Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học công nghệ (Bộ KH&CN) nhấn mạnh 3 yếu tố then chốt, gồm tăng cường giám sát và triển khai trực tuyến để giảm thủ tục hành chính. Lựa chọn trọng tâm, ưu tiên doanh nghiệp lớn và nhà khoa học uy tín. Xây dựng lòng tin giữa Nhà nước, doanh nghiệp và xã hội.

“Từ lâu, Việt Nam ít triển khai cơ chế đầu tư mạo hiểm ở cấp địa phương. Hà Nội là nơi tiên phong, đây là cơ hội lớn nhưng cũng đòi hỏi niềm tin và sự đồng hành thực chất”, ông Nghiệm nói.

Hội thảo thu hút hơn 150 đại biểu đại diện các ban ngành, các nhà khoa học, chuyên gia, giới học thuật tham gia.

Từ góc nhìn doanh nghiệp, ông Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch Tập đoàn NextTech đánh giá: “Chùm Nghị quyết này có tính liên thông, đặt nền tảng phát triển khoa học, công nghệ trong 10 - 20 năm tới. Đặc biệt, cơ chế sandbox cực kỳ quan trọng, bởi sự linh hoạt là yếu tố sống còn với đổi mới sáng tạo”.

Ông Nguyễn Hòa Bình đề xuất nên trao quyền nhiều hơn cho cơ quan chuyên môn quyết định nhanh trong phạm vi thử nghiệm, đồng thời quảng bá quốc tế để thu hút startup nước ngoài đến Hà Nội. Về Trung tâm Đổi mới sáng tạo, ông Bình cho rằng tỷ lệ vốn Nhà nước nắm giữ 70% là chưa hợp lý, Nhà nước nên chỉ đóng vai trò vốn mồi, tạo không gian cho xã hội và doanh nghiệp tham gia.

Trong khi đó, ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch điều hành Tập đoàn Công nghệ CMC cho rằng các Nghị quyết cần sớm được thông qua để kịp thời triển khai. Quan trọng là phải có cơ quan đầu mối, kế hoạch chi tiết và mục tiêu cụ thể, đi kèm cơ chế ưu đãi, đồng hành cùng doanh nghiệp.

Còn PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng thì lưu ý tính khả thi và thực tiễn phải đặt lên hàng đầu. Chính sách nếu chỉ thiên về lý thuyết thì khó đi vào cuộc sống. Nghị quyết phải “sống” được, tức là người dân, doanh nghiệp và giới khoa học đều thấy rõ lợi ích khi tham gia.

Nhìn lại các ý kiến đóng góp của chuyên gia và giới học thuật, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn đánh giá cđây là cơ sở quan trọng để hoàn thiện các dự thảo nghị quyết.

Ông Lê Hồng Sơn nhấn mạnh hai yêu cầu then chốt, đầu tiên là tính khả thi, các nghị quyết phải gắn với nguồn lực cụ thể như hạ tầng vật lý, hạ tầng số, nguồn vốn ngân sách, xã hội hóa, cũng như năng lực quản lý và giám sát. Thứ hai là tính thực tiễn, Hà Nội cần dựa vào chính nhu cầu, điều kiện của Thủ đô để xây dựng con đường phát triển riêng, không rập khuôn.

Có thể thấy, 6 Nghị quyết về khoa học công nghệ đang được xây dựng không chỉ nhằm tháo gỡ khó khăn trước mắt mà còn mở ra không gian phát triển mới cho Hà Nội, đưa khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực then chốt trong quá trình thực hiện Luật Thủ đô 2024 và Nghị quyết 57-NQ/TW.

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, nếu được thông qua và triển khai đồng bộ, đây sẽ là bước ngoặt giúp Hà Nội hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của cả nước và khu vực, xứng đáng với vai trò Thủ đô, trái tim của Việt Nam.

6 dự thảo Nghị quyết quan trọng trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo mà HĐND Thành phố dự kiến ban hành, nhằm cụ thể hóa Luật Thủ đô số 39/2024/QH15 và triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, bao gồm:

(1) Nghị quyết quy định chi tiết một số chính sách đặc thù phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của thành phố Hà Nội;

(2) Nghị quyết quy định cơ chế, chính sách về đầu tư, hỗ trợ phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo của thành phố Hà Nội (thực hiện Khoản 1; điểm d Khoản 3; Khoản 5 Điều 23 của Luật Thủ đô);

(3) Nghị quyết quy định hoạt động thử nghiệm có kiểm soát tại thành phố Hà Nội (thực hiện Điều 25 Luật Thủ đô);

(4) Nghị quyết thông qua Đề án “Thành lập Sàn Giao dịch công nghệ Hà Nội”;

(5) Nghị quyết phê duyệt Đề án thí điểm thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm thành phố Hà Nội (thực hiện Điều 36 của Luật Thủ đô);

(6) Nghị quyết thông qua Đề án thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội.

Đông Phong