Giải pháp trọng tâm mở cửa thị trường nông sản

Xử lý kỹ thuật cho trái bưởi trước khi xuất khẩu tại Công ty cổ phần Tập đoàn Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu. (Ảnh: MINH ANH)

Đối với lĩnh vực nông nghiệp, Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh chế biến sâu; xúc tiến đàm phán ký kết các hiệp định thương mại tự do mới để khai thông các thị trường tiềm năng như Trung Đông, châu Phi, Trung Á…

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vina Fruit), 9 tháng đầu năm 2025 kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt khoảng 6,11 tỷ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2024; xuất siêu đạt hơn 4,2 tỷ USD. Tổng Thư ký Vina Fruit Đặng Phúc Nguyên cho rằng, mức tăng trưởng này là do xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc phục hồi trở lại trong tháng 8 và tháng 9 vừa qua.

Trong 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu hàng rau quả sang Trung Quốc giảm 9,3% so với cùng kỳ năm 2024 nhưng vẫn đạt gần 2,8 tỷ USD, là động lực chính kéo tăng trưởng toàn ngành.

“Số liệu đó cho thấy ngành rau quả đang phụ thuộc khá lớn vào thị trường Trung Quốc cho nên khi thị trường này có biến động về nhu cầu, quy định kiểm dịch thì cả ngành hàng sẽ bị ảnh hưởng mạnh. Tăng cường chế biến sâu để mở rộng xuất khẩu sang các thị trường có nhu cầu rau quả chế biến lớn như châu Âu, Nhật Bản, Trung Đông… là yêu cầu cấp thiết đặt ra cho các doanh nghiệp hiện nay”, ông Nguyên nhận định.

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), thị trường rau quả chế biến toàn cầu đang trên đà tăng trưởng ổn định do nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm tiện lợi.

Thị trường rau quả chế biến toàn cầu được định giá 77 tỷ USD vào năm 2025, dự kiến sẽ đạt 111,6 tỷ USD vào năm 2035, tăng bình quân 3,8%/năm. Trong đó, thị trường trái cây và rau củ đông lạnh toàn cầu dự kiến đạt 4,9 tỷ USD vào năm 2025 và sẽ đạt 9,4 tỷ USD vào năm 2035, với tốc độ tăng trưởng bình quân 6,7%/năm. Thị trường trái cây đóng hộp toàn cầu sẽ đạt giá trị từ 17,12 tỷ USD đến 22,1 tỷ USD vào năm 2035. Đây chính là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp đa dạng sản phẩm chế biến thay vì chỉ tập trung xuất khẩu tươi.

Không chỉ rau quả mà các ngành hàng nông nghiệp khác đều cần chủ động chuyển hướng từ sản xuất thô sang chế biến sâu để mở rộng cơ hội thị trường. Với ngành cà-phê, khi Quy định về chống phá rừng (EUDR) chính thức được triển khai, các doanh nghiệp sẽ gặp nhiều thách thức tại thị trường truyền thống và chủ lực EU. Do đó, các doanh nghiệp cần tập trung khai mở thị trường tiềm năng mới được dự báo gia tăng mạnh về nhu cầu cà-phê, nhất là cà-phê chế biến.

Cụ thể như tại Nhật Bản, trong bối cảnh thị trường cà-phê toàn cầu có nhiều biến động, Nhật Bản vẫn là một trong những quốc gia tiêu thụ cà-phê lớn và ổn định nhất châu Á.

Tổng doanh thu ngành cà-phê Nhật Bản năm 2024 đạt khoảng 5,43 tỷ USD và dự kiến lên mức 5,66 tỷ USD vào năm 2033, tốc độ tăng trưởng 0,47%/năm trong giai đoạn 2025-2033. Trong đó, phân khúc cà-phê hòa tan đóng vai trò quan trọng với doanh thu ước tính 3,87 tỷ USD trong năm 2025, dự báo sẽ tăng lên 4,56 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng hằng năm 3,32%.

Còn tại Australia, người dân tiêu thụ bình quân khoảng 1,9 kg cà-phê/người/năm, do đó cà-phê hòa tan chiếm tới 3/4 tổng mức tiêu thụ song song với sự phát triển mạnh của cà-phê đặc sản và cà-phê cô đặc dùng tại nhà. Tính chung các thị trường, 7 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cà-phê chế biến của Việt Nam đã đạt 1,02 tỷ USD, tăng 64% so với cùng kỳ năm 2024.

Cùng với việc tập trung vào phân khúc chế biến sâu thì công tác xúc tiến thương mại vào các thị trường mới cũng cần được đẩy mạnh hơn nữa thời gian tới. Theo Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản Tạ Đức Minh, để thúc đẩy tiêu thụ cà-phê Việt Nam tại Nhật Bản, cuối tháng 9 vừa qua, một số doanh nghiệp Việt Nam đã tham gia triển lãm và hội thảo lớn về cà- phê tại trung tâm Tokyo Big Sight, Nhật Bản. Sự kiện quy tụ khoảng 450 doanh nghiệp trưng bày cà-phê cùng hơn 70.000 lượt khách tham quan. Cà-phê nhân xanh chất lượng cao, cà-phê rang xay, cà-phê đặc sản và sản phẩm chế biến sâu của Việt Nam đã thu hút sự chú ý của nhiều đối tác đến từ các thị trường cao cấp.

Trong khi đó, theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, khối các quốc gia được trợ lực bởi Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) hiện dẫn đầu tốc độ tăng trưởng nhập khẩu cá tra Việt Nam trong 8 tháng đầu năm 2025, với 242 triệu USD, tăng 36% so với cùng kỳ năm 2024. Nhật Bản, Canada, Mexico, Chile đều ghi nhận nhu cầu ổn định, đặc biệt với sản phẩm chế biến sâu.

Bên cạnh đó, Nam Mỹ cũng là điểm đến lý tưởng cho cá tra Việt Nam khi tính đến hết tháng 8/2025, xuất khẩu cá tra sang Brazil-quốc gia được coi là cửa ngõ của khu vực Nam Mỹ đạt 118 triệu USD, tăng 54% so với cùng kỳ năm 2024. Do đó, đẩy mạnh xúc tiến thương mại sẽ góp phần quan trọng củng cố vững chắc vị thế cho ngành thủy sản tại các khu vực thị trường mới nổi này.

Ngoài ra thị trường Trung Đông cũng đang nổi lên như một “điểm đến vàng” cho nông sản Việt Nam cho nên việc xúc tiến thương mại vào khu vực này được các cơ quan chức năng đặc biệt quan tâm.

Theo Bí thư thứ nhất, phụ trách Thương vụ Việt Nam tại Các Tiểu Vương quốc Arab thống nhất (UAE) Trương Xuân Trung, UAE khi Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Việt Nam-UAE (CEPA) có hiệu lực, dự kiến sẽ loại bỏ thuế quan cho 99% hàng xuất khẩu từ Việt Nam. Do đó, doanh nghiệp cần sớm có sự chuẩn bị về chất lượng sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, nhất là tiêu chuẩn Halal để tận dụng tốt các cơ hội từ CEPA.

TIẾN ANH