Gia tăng trẻ vị thành niên Việt Nam bị vô sinh sau nạo phá thai

Việt Nam nằm trong nhóm 20 quốc gia có tỷ lệ nạo phá thai tuổi vị thành niên cao nhất thế giới. Ảnh: Pexels.

Theo báo cáo của Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc 2022 (UNFPA), Việt Nam thuộc nhóm 20 nước có tỷ lệ nạo phá thai vị thành niên cao nhất thế giới.

Cũng theo tổ chức này, chỉ 20% phụ nữ chưa kết hôn sử dụng biện pháp tránh thai khi quan hệ tình dục, thậm chí, tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai ở nhóm tuổi nữ 15-19 tuổi chỉ rất thấp, chỉ đạt 4%, tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn của nhóm này lên tới 8,6%.

Hàng năm, Việt Nam có khoảng 300.000 ca nạo phá thai, trong số này, 30% là phụ nữ từ 15 đến 19 tuổi với 70% là học sinh, sinh viên.

Gia tăng tỷ lệ có thai và phá thai ở tuổi vị thành niên

Việc gia tăng tỷ lệ có thai ở tuổi vị thành niên là do những yếu tố khách quan và chủ quan của cuộc sống hiện đại. Hiện nay, tỷ lệ quan hệ tình dục sớm ngày càng nhiều.

Các cô gái trẻ nhận được các thông tin về quan hệ tình dục chủ yếu từ mạng xã hội và phim ảnh, trong khi việc được giáo dục từ gia đình và nhà trường rất ít và kém hiệu quả.

Điều này làm cho trẻ vị thành niên quan hệ tình dục mà chưa được giáo dục kỹ về phương pháp quan hệ an toàn và các biện pháp tránh thai. Các thông điệp tránh thai đang tập trung nói đến cặp vợ chồng mà chưa tập trung cho đối tượng chưa lập gia đình.

Những thiếu sót này dẫn đến sự miễn cưỡng hoặc khó khăn khi tiếp cận thông tin về tình dục an toàn và các phương pháp tránh thai cho trẻ nữ vị thành niên.

Rất nhiều lý do dẫn đến việc xin phá thai ở trẻ vị thành niên, bao gồm: Gia đình ép buộc, bạn tình ép buộc, còn đi học, chưa có điều kiện nuôi con, không biết về biện pháp tránh thai, không biết tuổi có thai phù hợp…

Những phụ nữ trẻ tuổi đang đi học hoặc đang trong cơ hội thăng tiến công việc thường có xu hướng phá thai cao hơn. Theo một số nghiên cứu, 50% số sinh viên nữ đồng ý rằng lỡ có thai là sẽ phá. Nhiều trường hợp có lý do phá thai oái oăm hơn - bạn tình biết có thai và không đồng ý tiến tới hôn nhân nên đi phá thai.

Việt Nam ghi nhận sự gia tăng trẻ trong tuổi vị thành niên mang thai và phá thai. Ảnh: Pexels.

Nguy cơ cao hơn ở nhóm trẻ vị thành niên đói nghèo phải lao động sớm và có thể bị lạm dụng tình dục. Nhóm vị thành niên ở nông thôn có nguy cơ nạo phá thai cao hơn nhóm thành thị.

Môi trường sống của trẻ ảnh hưởng đến việc phá thai như đói nghèo, bỏ học, gia đình không hạnh phúc, thường xuyên thay đổi chỗ ở, trình độ học vấn thấp hoặc không có việc làm. Theo nhiều nghiên cứu, phụ nữ thất nghiệp có tỷ lệ phá thai cao hơn phụ nữ có việc làm.

Tỷ lệ vô sinh sau nạo phá thai tăng 3-4 lần

Việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên có thể dẫn đến rất nhiều hậu quả về sức khỏe, tâm lý và xã hội. Đặc biệt, nhiều trường hợp mang thai ngoài ý muốn nhưng đến khi thai to mới quyết định phá. Lúc này, các tai biến càng trầm trọng hơn, đặc biệt là vô sinh sau này. Theo thống kê, 70% phá thai ở tuổi vị thành niên là thai trên 12 tuần.

Hậu quả về sức khỏe

Rối loạn kinh nguyệt là hệ quả tương đối thường gặp, sót rau phải nạo hút lần hai, sang chấn tử cung như thủng, rách cổ tử cung... Ngoài ra, trẻ sau nạo phá thai có thể bị nhiễm trùng, chủ yếu là do thực hiện ở các cơ sở y tế không đủ điều kiện hoặc vô khuẩn kém.

Bên cạnh đó, có thể do giấu giếm gia đình, sau phá thai, trẻ không hoặc ít sử dụng kháng sinh và nội tiết chống dính buồng tử cung. Điều này cũng tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Hậu quả sang chấn tâm lý

Các trường hợp sang chấn tâm lý nặng như suy nhược, thậm chí trầm cảm đã được ghi nhận nhiều, thường là những trẻ không có sự hỗ trợ từ gia đình hoặc giấu việc phá thai.

Một số báo cáo ghi nhận tại Phần Lan và Nhật Bản cho thấy có sự gia tăng tỷ lệ tự tử sau nạo phá thai vị thành niên. Các sang chấn khác như rối loạn lo âu, nghiện rượu và các chất gây nghiện cũng được ghi nhận.

Hậu quả xã hội

Có thai sớm sẽ làm giảm cơ hội học tập và làm việc của phụ nữ trẻ. Điều này có thể khiến họ và con cái của họ rơi vào cuộc sống bấp bênh hơn trong tương lai. Bên cạnh đó, gánh nặng trực tiếp mà xã hội phải chịu như gia tăng trợ giúp y tế, trợ cấp đói nghèo và gián tiếp tạo ra lao động có trình độ thấp.

Vô sinh thứ phát

Nạo phá thai có thể khiến tổn thương buồng tử cung dẫn đến dính buồng tử cung, tắc vòi trứng, ứ dịch vòi trứng. Với người nạo phá thai trước khi lập gia đình, sau này, khả năng mang thai tự nhiên cũng thấp hơn. Tỷ lệ vô sinh thứ phát được ghi nhận cao gấp 3-4 lần đối với những người không có tiền sử nạo phá thai.

Theo nhiều nghiên cứu, tỷ lệ vô sinh do dính buồng tử cung chiếm khoảng 5% trong số các trường hợp vô sinh, trong đó, 95% là sau nạo hút thai.

Vô sinh do tắc vòi trứng hoặc ứ dịch vòi trứng chiếm tới 40% số vô sinh nữ, trong số này có tới 50% là có tiền sử nạo hút thai. Tỷ lệ sẩy thai khi mong muốn có con cũng cao hơn nhóm không có tiền sử nạo hút, do tổn thương cổ tử cung nhất là khi tử cung còn chưa phát triển hoàn thiện để mang thai khi vị thành niên.

Để giúp những phụ nữ này lấy lại khả năng sinh sản, bác sĩ sẽ phải mổ nội soi gỡ dính buồng tử cung hoặc gỡ dính vòi trứng. Nhiều trường hợp không thể có thai tự nhiên lại được và phải làm thụ tinh trong ống nghiệm rất tốn kém.

Trung bình một ca thụ tinh trong ống nghiệm sẽ mất kinh phí khoảng 100 triệu đồng, nhưng tỷ lệ thành công không phải là 100% mà chỉ đạt 55-60%.

Những phụ nữ vô sinh do dính buồng tử cung và/hoặc tắc ứ dịch vòi trứng sau nạo phá thai còn tốn thêm tiền phẫu thuật nội soi 10-20 triệu đồng, chưa kể chi phí điều trị. Những hệ quả này càng làm gia tăng các gánh nặng về kinh tế và đói nghèo dai dẳng nhiều năm sau đó của trẻ vị thành niên nạo phá thai.

Thạc sĩ, bác sĩ Trịnh Văn Du - Bệnh viện Bưu điện Hà Nội